De Pudicitia (1-5)

Pudicitia, flos morum, honor corporum, decor sexuum, integritas
sanguinis, fides generis, fundamentum sanctitatis, praeiudicium
omnibus bonae mentis, quamquam rara nec facile
perfecta uixque perpetua, tamen aliquatenus in saeculo morabitur,
si natura praestruxerit, si disciplina persuaserit, si censura
compresserit, siquidem omne animi bonum aut nascitur
aut eruditur aut cogitur. sed ut mala magis uincunt, quod
ultimorum temporum ratio est, bona iam nec nasci licet, ita
corrupta sunt semina, nec erudiri, ita deserta sunt studia, nec
cogi, ita exarmata sunt iura. denique de qua incipimus eo
usque iam exoleuit, ut non eiuratio, sed moderatio libidinum
pudicitia credatur isque satis castus habeatur, qui minus non
castus fuerit. sed uiderit saeculi pudicitia cum saeculo ipso,
cum suo ingenio si nascebatur, cum suo studio si erudiebatur,
cum suo seruitio si cogebatur; nisi quod infelicior etiam, si
stetisset ut infructuosa, quae non apud deum egisset. malim
nullum bonum quam uanum. quid prodest esse, quod non
prodest? nostrorum bonorum status iam mergitur, Christianae
pudicitiae ratio concutitur, quae omnia de caelo trahit, et naturam
per lauacrum regenerationis, et disciplinam per instrumentum
praedicationis, et censuram per iudicia ex utroque [*] [*]

testamento coacta constantius ex metu et uoto aeterni ignis
et regni. aduersus hanc nonne dissimulare potuissem? audio
etiam edictum esse propositum, et quidem peremptorium. pontifex
scilicet maximus, quod est episcopus episcoporum, edicit:
ego et moechiae et fornicationis delicta paenitentia functis dimitto.
o edictum cui adscribi non poterit BONUM FACTUM!
et ubi proponetur liberalitas ista? ibidem, opinor, in ipsis libidinum
ianuis, sub ipsis libidinum titulis. illic eiusmodi
paenitentia promulganda est, ubi delinquentia ipsa uersabitur.
illic legenda est uenia, quo cum spe eius intrabitur. sed hoc
in ecclesia legitur, et in ecclesia pronuntiatur, et uirgo est.
absit, absit a sponsa Christi tale praeconium! illa, quae uera
est, quae pudica, quae sancta, carebit etiam aurium macula.
non habet, quibus hoc repromittat, et si habuerit, non repromittit,
quod et terrenum dei templum citius spelunca latronum
appellari potuit a domino quam moechorum et fornicatorum.
erit igitur et hic aduersus psychicos titulus, aduersus meae
quoque sententiae retro penes illos societatem, quo magis hoc
mihi in notam leuitatis obiectent. numquam societatis repudium
delicti praeiudicium. quasi non facilius sit errare cum pluribus,
quando ueritas cum paucis ametur. at enim me non magis
dedecorabit utilis leuitas quam ornarit nocens. non suffundor
errore quo carui, quia caruisse delector, quia meliorem me et
pudiciorem recognosco. nemo proficiens erubescit. habet et
in Christo scientia aetates suas, per quas deuolutus est et apostolus.
cum paruulus, inquit, essem, tamquam paruulus
loquebar, tamquam paruulus sapiebam; at ubi uir sum [*] [*]
factus, ea quae paruuli fuerant euacuaui. adeo deuertit
a sententiis pristinis nec idcirco deliquit, quod aemulator
factus est non paternarum traditionum, sed Christianarum,
optans etiam ut praeciderentur qui circumcisionem detinendam
suadebant. atque utinam et isti, qui meram et ueram integritatem
carnis obtruncant amputantes non summam superficiem,
sed intimam effigiem pudoris ipsius, cum moechis et fornicatoribus
ueniam pollicentur aduersus principalem Christiani
nominis disciplinam, quam ipsum quoque saeculum usque
adeo testatur, ut, si quando, eam in feminis nostris inquinamentis
potius carnis quam tormentis punire contendat id uolens
eripere quod uitae anteponunt. sed iam haec gloria extinguitur
et quidem per eos quos tanto constantius oportuerat
eiusmodi maculis nullam subscribere ueniam, quanto propterea,
quotiens uolunt, nubunt, ne moechiae et fornicationi succidere
cogantur, quod melius est nubere quam uri. nimirum propter
continentiam incontinentia necessaria est, incendium ignibus
extinguetur. cur ergo et crimina postmodum indulgent paenitentiae
nomine, quorum remedia praestituunt multinubentiae
iure? nam et remedia uacabunt, cum crimina indulgentur
et crimina manebunt, si remedia uacabunt. itaque utrobique
de sollicitudine et neglegentia ludunt, praecauendo uanissime
quibus parcunt et parcendo ineptissime quibus praecauent, cum
aut praecauendum non sit ubi parcitur aut parcendum non
sit ubi praecauetur. praecauent enim, quasi nolint admitti
tale quid, indulgent autem, quasi uelint admitti; quando si
admitti nolint, non debeant indulgere, si indulgere uelint, non
debeant praecauere. nec enim moechia et fornicatio de modicis
et de mediis delictis deputabuntur, ut utrumque competat, et
sollicitudo quae praecauet et securitas quae indulget. sed cum
ea sint quae culmen criminum teneant, non capit et indulgeri . [*] [*]
quasi modica et praecaueri quasi maxima. nobis autem maxima
ant summa sic quoque praecauentur, dum nec secundas quidem
post fidem nuptias permittitur nosse, nuptialibus et dotalibus,
si forte, tabulis a moechiae et fornicationis opere diuersas, et
ideo durissime nos infamantes paracletum disciplinae enormitate
digamos foris sistimus. eundem limitem liminis moechis quo-
. que et fornicatoribus figimus ieiunas pacis lacrimas profusuris
nec amplius ab ecclesia quam publicationem dedecoris relaturis.

Ceterum deus, inquiunt, bonus et optimus et misericors
et miserator et misericordiae plurimus, quam omni sacrificio
anteponit, non tanti ducens peccatoris mortem quam paenitentiam,
salutificator omnium hominum et maxime fidelium. itaque
et filios dei misericordes et pacificos esse oportebit, donantes
inuicem sicut et Christus donauit nobis, non iudicantes, ne
iudicemur. domino enim suo stat quis uel cadit: tu
quis es, ut seruum iudices alienum? dimitte, et dimittetur
tibi. talia et tanta futilia eorum, quibus et deo adulantur et
sibi lenocinantur, effeminantia magis quam uigorantia disciplinam,
quantis et nos et contrariis possumus repercutere, quae
et dei seueritatem intemptent et nostram constantiam prouocent?
quia etsi bonus natura deus, tamen et iustus. ex causa
enim, sicut sanare nouit, ita et caedere, faciens pacem, sed et
condens mala, paenitentiam malens, sed et Hieremiae mandans,
ne pro populo peccatore deprecaretur. quod, et si ieiunauerint,
inquit, non exaudiam obsecrationem eorum.
et rursus: et tu ne adoraueris pro populo et ne postulaueris
pro his in prece et oratione, quoniam non
exaudiam in tempore, quo inuocauerint me, in tempore
adflictionis suae. et adhuc supra, idem misericordiae
praelator quam sacrificii: et tu ne adoraueris pro populo [*] [*]

isto et ne postulaueris misericordiam consequi eos et
ne accesseris pro his ad me, quoniam non exaudiam
utique misericordiam postulantes, utique ex paenitentia flentes
et ieiunantes et adflictationem suam offerentes deo. deus enim
zelotes, et qui naso non deridetur, adulantium scilicet bonitati
eius, et qui licet patiens, tamen per Esaiam comminatur
patientiae finem: tacui, numquid et semper tacebo et
sustinebo? quieui uelut parturiens, exsurgam et arescere
faciam. ignis enim procedet ante faciem ipsius,
et exuret inimicos eius, non solum corpus, uerum et animas
occidens in gehennam. ceterum iudicantibus quomodo dominus
comminetur ipse demonstrat: quo enim iudicio iudicaueritis,
iudicabitur de uobis. ita non prohibuit iudicare,
sed docuit. unde et apostolus iudicat et quidem in causa fornicationis,
dedendum eiusmodi hominem satanae in interitum
carnis, increpans etiam quod fratres non apud sanctos iudicarentur.
adiciens enim inquit: ut quid mihi eos qui foris sunt
iudicare? dimittis autem, ut dimittatur tibi a deo. delicta
mundantur, quae quis in fratrem, non deum admiserit. debitoribus
denique dimissuros nos in oratione profitemur, sed
non decet ultra de auctoritate scripturarum eiusmodi funem
contentiosum alterno ductu in diuersa distendere, ut haec restringere
frenos disciplinae, illa laxare uideatur, quasi incertae
et paenitentiae subsidium illa prosternere per lenitatem, haec
negare per austeritatem. porro et auctoritas scripturae in suis
terminis stabit sine alterutra oppositione. et paenitentiae subsidium
suis condicionibus determinatur sine passiua concessione,
et ipsae prius causae eius distinguuntur sine confusa
propositione. causas paenitentiae delicta condicimus. haec [*] [*]
diuidimus in duos exitus. alia erunt remissibilia, alia inremissibilia.
secundum quod nemini dubium est alia castigationem
mereri, alia damnationem. omne delictum aut uenia dispungit
aut poena, uenia ex castigatione, poena ex damnatione. de
ista differentia iam et quasdam praemisimus altercationes
scripturarum hinc retinentium hinc dimittentium delicta. sed
et Iohannes docebit: si quis scit fratrem suum delinquere
delictum non ad mortem, postulabit et dabitur uita
ei; quia non ad mortem delinquit, hoc erit remissibile.
est delictum ad mortem; non pro illo dico, ut quis postulet,
hoc erit inremissibile. ita ubi est postulationis ratio,
illic etiam remissionis; ubi nec postulationis, ibi aeque nec
remissionis. secundum hanc differentiam delictorum paenitentiae
quoque condicio discriminatur. alia erit quae ueniam
consequi possit, in delicto scilicet remissibili, alia quae consequi
nullo modo possit, in delicto scilicet inremissibili. et
superest specialiter de moechiae et fornicationis statu exami
nare, in quam delictorum partem debeant redigi.

Sed prius decidam intercedentem ex diuerso responsionem
ad eam paenitentiae speciem, quam cum maxime definimus
uenia carere. si enim, inquiunt, aliqua paenitentia caret uenia,
iam nec in totum agenda tibi est. nihil enim agendum est
frustra. porro frustra agetur paenitentia, si caret uenia. omnis
autem paenitentia agenda est. ergo omnis ueniam consequatur,
ne frustra agatur, quia non erit, si frustra agatur.
porro frustra agitur, si uenia carebit. merito itaque opponunt,
quod huius quoque paenitentiae fructum, id est ueniam,
in sua potestate usurpauerunt. quantum enim ad illos, a
quibus pacem humanam consequitur, frustra agitur. quantum [*] [*]

autem ad nos, qui solum dominum meminimus delicta concedere,
et utique mortalia, non frustra agetur. ad dominum
• enim remissa et illi exinde prostrata, hoc ipso magis operabitur
ueniam, quod eam a solo deo exorat, quod delicto suo
humanam pacem sufficere non credit, quod ecclesiae mauult erubescere
quam communicare. adsistit enim pro foribus eius
et de notae suae exemplo ceteros admonet et lacrimas fratrum
sibi quoque aduocat et redit plus utique negotiata, compas-\'
sionem scilicet quam communicationem. et si pacem hic non
metit, apud dominum seminat. nec amittit, sed praeparat
fructum. non uacabit ab emolumento, si non uacauerit ab officio.
ita nec paenitentia huiusmodi uana nec disciplina eiusmodi
dura est. deum ambae honorant. illa nihil sibi blandiendo
facilius impetrabit, ista nihil sibi adsumendo plenius
adiuuabit.

Possumus igitur demandata paenitentiae distinctione ad
ipsorum iam delictorum regredi censum, an ea sint, quae ueniam
ab hominibus consequi possint. inprimis quod moechiam
et fornicationem nominamus, usus expostulat. habet et fides
quorundam nominum familiaritatem. ita in omni opusculo
usum custodimus. ceterum si adulterium et si stuprum dixero,
unum erit contaminatae carnis elogium. nec enim interest
nuptam alienam an uiduam quis incurset, dum non suam feminam;
sicut nec locis refert, in cubiculis an in turribus pudicitia
trucidetur. omne homicidium et extra siluam latrocinium
est. ita et ubicunque uel in quacunque semetipsum
adulterat et stuprat, qui aliter quam nuptiis utitur. ideo penes
nos occultae quoque coniunctiones, id est non prius apud ecclesiam
professae, iuxta moechiam et fornicationem iudicari periclitantur.
nec inde consertae nuptiae obtentu matrimonii crimen
eludant. reliquas autem libidinum furias impias et in [*] [*] [*]

corpora et in sexus ultra iura naturae non modo limine, uerum
omni ecclesiae tecto submouemus, quia non sunt delicta, sed
monstra.

Ergo moechia, quod etiam fornicationis est res, secundum
opus criminis quanti aestimanda sit sceleris prima lex dei
praesto est. siquidem post interdictam alienorum deorum superstitionem
ipsorumque idolorum fabricationem, post commendatam
sabbati uenerationem, post imperatam in parentes
secundam a deo religionem nullum aliud in talibus titulis firmandis
muniendisque substruxit praeceptum quam non moechaberis.
post spiritalem enim castitatem sanctitatemque
corporalis sequebatur integritas. et hanc itaque muniuit hostem
statim eius prohibendo moechiam. quale delictum iam intellege,
cuius cohibitionem post idololatriam ordinauit. nihil secundum
longinquat a primo. nihil tam proximum primo quam
secundum. quod fit ex primo, aliud quodammodo primum est.
itaque moechia adfinis idololatriae. nam et idololatria moechiae
nomine et fornicationis saepe populo exprobrata etiam sorte
coniungetur illi, sicut et serie; etiam damnatione cohaerebit
illi, sicut et dispositione. eo amplius praemittens non moechaberis,
adiungit non occides. honorauit itaque moechiam,
quam homicidio anteponit, in prima utique fronte
sanctissimae legis, in primis titulis caelestis edicti, principalium
utique delictorum proscriptione signatam. de loco modum, de
ordine statum, de confinio meritum cuiusque dignoscas. est et
mali dignitas, quod in summo aut in medio pessimorum collocatur.
pompam quandam atque suggestum aspicio moechiae,
hinc ducatum idololatriae antecedentis, hinc comitatum homicidii
insequentis. inter duos apices facinorum eminentissimos
sine dubio digna consedit, et per medium eorum quasi uacantem
locum pari criminis auctoritate compleuit. quis eam talibus
lateribus inclusam, talibus costis circumfultam a [*] [*]

cohaerentium corpore diuellet, de uicinorum criminum nexu, de
propinquorum scelerum complexu, ut solam eam secernat ad
paenitentiae fructum? nonne hinc idololatria, inde homicidium
detinebunt et, si qua uox fuerit, reclamabunt, noster hic cuneus
est, nostra compago? ab idololatria initiamur, illa distinguente
coniungimur, illi de medio emicanti adunamur; concorporauit
nos scriptura diuina, litterae ipsae glutina nostra
sunt, iam nec ipsa sine nobis potest. ego quidem idololatria
saepissime moechiae occasionem subministro. sciunt luci
mei et mei montes, et uiuae aquae ipsaque in urbibus templa
quantum euertendae pudicitiae procurem. ego quoque homicidium
nonnumquam moechiae elaboro. ut tragoedias omittam,
sciunt hodie uenenarii, sciunt magi, quot pellicatus ulciscar,
quot riualitates defendam, quot custodes, quot delatores, quot
conscios auferam. sciunt etiam obstetrices, quot adulteri conceptus
trucidentur. etiam apud Christianos non est moechia
sine nobis. ibidem sunt idololatriae, ubi immundi spiritus res
est; ibidem est et homicidium, ubi homo, cum inquinatur,.
occiditur. igitur aut nec illis aut etiam nobis paenitentiae
subsidia conuenient. aut detinemus eam, aut sequimur. haec
ipsae res loquuntur. si res uoce deficiunt, adsistit idololatres,
adsistit homicida, in medio eorum adsistit et moechus. pariter ,
de paenitentiae officio sedent, in sacco et cinere inhorrescunt,
eodem fletu ingemiscunt, eisdem precibus ambiunt, eisdem
genibus exorant, eandem inuocant matrem. quid agis, mollissima
et humanissima disciplina? aut omnibus eis hoc esse
debebis, beati enim pacifici, aut, si non omnibus, nostra
esse. idololatren quidem et homicidam semel damnas, moechum
uero de medio excipis? idololatrae successorem, [*] [*] [*]
homicidae antecessorem, utriusque collegam? personae acceptatio
est: miserabiliores paenitentias reliquisti.