Expositione in Paschale Carmen (2)

IN LIBRVM II.

[*] Primogenitum

protoplastum. Protos graece primus,
plastus formatus, inde protoplastus primus formatus. De
sede de paradyso. Paradysus interpretatur hortus deliciarum,
Adam terrenus homo uel terra rubra. Illecebris
uoluptatibus. Illecebrae dicuntur ab illiciendo decipiendo.
Heu. Dolet poeta de culpa mulieris. Noxia culpabilis. Interrogationem
facit ad mulierem.s o coniunx, fuistine magis noxia
an perfidus ille draco? Modo ipse sibi respondet: Perfidus ille
draco fraudulentus, sed tu quoque non cares culpa, quia consensisti.
Est autem hoc loco syllogismus integer, constans ex
propositione, assumptione, conclusione. Perfidus dicitur quasi
prodens fidem, perdit enim diabolus fidem, quando dixit: eritis
sicut dii. Non enim quod promisit inpleuit, quia non solum dii
facti non sunt, sed etiam mortales fuerunt. Demon dictus quasi
daimon ualde. Eua mater interpretatur. Nongentos. Adam
uixit nongentis XXX annis, Matusalam DCCCLXXX. Nepos
primi terrigenae posteri Adae. Fauces dicuntur a graeco fage
comedere. Difficilis tardus, quia non semper uindicat.
Veniale dignum uenia. Duas naturas rationabiles condidit
deus: angelum et hominem, quorum unus nullo suadente nec fragilitate
corporis circumdatus peccauit, ideo inrecurabiliter periit;
homo uero, quia fragilis erat corpore et diabolo suadente peccauit,
ideo ueniam meruit. Tensos grauidos et oneratos.
De limine de principio, de ingressu. Caro factum, est
autem synecdoche a parte totum. Homo enim carne et anima
constat. Clausa uirginem relinquens. Prae natis prae
filiis, hoc de psalmo sumpsit, ubi legitur: Speciosus forma prae [*] [*]
filiis, cuius in labiis pulchris diffusa est gratia, quia etiam
secundum humanitatem pulchrior fuit ceteris. Obsitus cir- [*]cumdatus. Salue. Salutat poeta matrem Christi. Tenet regit.
Giro circulo, sicut circulus uel corona nec initium neque finem
habere uidetur, ita imperium Christi. Femina. Femina et mulier
non sunt nomina corruptionis, sed sexus et naturae, nam uirgo
et femina et mulier potest appellari. Pastoribus. Pastores
erant in deserto ultra Bethleem iuxta turrim gregum, qui uocatur
Adernam. Si aliquem timorem haberent, illam ascendebant. Ibi
erat planities apta atque utilis pecoribus. Eous. Mobile est eous,
eoa, eoum. Eous fixum pars caeli. Tyrannus. Tyrannus
graece, latine rex. Tyrannus apud nos dicitur inuasor alienae
possessionis, unde et Herodem appellat tyrannum. Alienigena enim
fuit, patre Idumeo matre Arabica, nutritus ab Hyrcano pontifice
Iudeorum, quo mortuo inuasit regnum. Nubila tristitiam
mentis. Alens nutriens; facie laetus erat, sed mente tristis.
Tractat meditatur. Neglegis non intellegis, quia ille legerat
in lege Iudeorum, quod Christus de Iuda deberet nasci. Numina
potestas uel uoluntas, quia uoluntas pro effectu operis accipitur.
Patrandum perficiendum. Alacres laeti, festini. Thesauris.
Thesauros uocat thecas uel pixides, ubi munera erant.
Solutis aptis. Per aurum futurum regem, per thus deum,
per myrrham mortalem crediderunt, quia myrrha conduntur corpora
mortuorum. Tres magi significant genus humanum a tribus filiis
Noe disseminatum per tres mundi partes Asiam, Africam et
Europam, quia uenit ad Christum cum tribus naturalibus disciplinis:
Physica, Ethica, Logica. Cur tria et non ampliora ? Propter numerum
sanctae Trinitatis uel propter III tempora, quae deus semper
cernit. Postquam uenimus ad Christum non repetamus
iniquum non reuertamur ad diabolum, sicut magi non sunt
reuersi ad Herodem. Herodes interpretatur pelliceus uel pellis
gloria et significat diabolum, qui primos parentes exutos stola in
mortalitatis induit pelliceis uestibus. Postquam enim per baptismum
uenimus ad Christum, non debemus reuerti ad diabolum, cui [*] [*]
abrenuntiauimus in baptismo. Aperit manifestat, illam scilicet
iram, quam latebat. Sicut superius dixit \'nubila mentis habens\'.
Facinus scelus, quod uoluit facere, non potuit perficere. Christus
enim ad Aegyptum fugerat. Facinus ton meson est, in bono enim
et in malo ponitur. Inmerito iniuste. Vixdum sicut
agedum: adiectio syllabica est dum. Vagitus primas uoces
infantium, inde uagiticanus deus dicitur, qui praeest infantibus.
Innumerum nefas multiplex peccatum. Orbata priuata
filio. Lanio crudelis. Increpatio ad Herodem. Lanio dicitur
lupus a lana, quia interfecit oues, nam laniare est interficere.
Alieno in corpore in corporibus sanctorum, sicut Paulo ipse
dicit: Saule, quid me persequeris? Non dixit meos sanctos, in hoc
manifestum est, quod deus in sanctis martyribus patitur. Emeritus
perfectus; merere per e breuem dicimus; milites dicuntur qui
expleto quinquagesimo anno cessabant a militia et dabatur eis aliqua
dignitas, inde emeritus dicitur totus perfectus. Nec mora
sine mora. Postquam Christus duodenis erat, inuentus est in templo
docens. Si aliquis dicat interrogando quare dixerit Cnec mora\', cum
magnum spatium sit inter XII et XXX annos, quantum ad hominem
pertinet, respondet per parenthesin interpositam dictionem
cum interrogatione. Fluens nascens. Alludit poeta. Non est
mirum, inquit, super se prophetat sine sermone, quia patrem habet
mutum. Spiramina. Spiras dicimus reuolutiones funium in
nauibus, hinc spiramina quaedam dicit uocari reuolutiones VIII.
mensium. Verum quia hoc exemplo caret, melius dicimus taciturna
spiramina, noui mensis emissiones et reciprocationes spiritus
prophetae sine uoce usque ad natiuitatem Iohannis. Tollere cum
dicit exponit, quod dicit ueniens peccatum tollere mundi. Mihi
omnibus, se enim pro omnibus posuit. Decutit expellit.
Non obfuscata non denigrata, non obscurata. Sicut enim
lux, cum in tenebras uenit, nihil obscuritatis accipit, sed potius ipsas
tenebras decutit, ita Christus quamquam carnem suscepit, nullam
tamen maculam carnis peccati in se ipsum accipit. Attactu [*] [*]
suo baptismate. Caro aliquando pro peccato accipitur, et Christus
peccatum gessisse dicitur, cum similitudinem carnis peccati suscepit.
Torrentum currentum et est adiectiuum nomen et fixum. [*]
Limphas Graeci dicunt nimphas, nos limphas, nam eiusdem
nominis nota est apud Graecos N., cuius est L- apud nos
quinquaginta. Reflues retro fluentes: poeticum est. Factum\'
est autem, -quando filii Israel transierunt Iordanem pergentes ad
terram repromissionis. Tunc primi transierunt sacerdotes et statim,
ut aqua tegit pedes eorum, pars Iordanis, quae deorsum erat,
fugit cecidit in mare mortuum; illa uero, quae sursum erat,
stetit in una mole. Hoc detulit poeta ad baptismum domini.
Harenas: harenae dicuntur ab ariditate, quando sine aspiratione
scribuntur, quando uero cum aspiratione dicuntur eo quod hereant
fabricis. Honore honorabitur. Illa columba.....
Mansuetum misericordem. Mansuetus dicitur quasi manu
suetus pius. Mitem: mitis dicitur quasi mutus, qui prae nimia.
humilitate sermone carere putatur. Deus in mansuetis habitat,
sicut ipse dicit: Super quem requiescet spiritus mens, nisi super
humilem et quietum et trementem uerba mea. Per uolucrem.
Volucres dicuntur a crebro uolatu; ideo in columba Spiritus apparuit,
ut ostenderet Christum simplicem, et eorum corda replere per
simplicitatem et innocentiam diligunt. Probatur Pater in uoce,
Spiritus sanctus in specie columbae, Filius in persona hominis,
qui baptizabatur. Pater est ibi, Natus est ibi, Spiritus sanctus
est ibi, ibi Trinitatem hic demonstrat. De caute de duro lapide.
Cautes et cotes idem sunt. Vipereis serpentinis, ueneniferis;
uipera dicitur eo quod ui pariat, caret enim uulua, sed ore concipere
fertur. Potestas s. angelica et archangelica. Nec mirum
si diabolus, qui spiritus est, potuit omnia regna mundi Christo
ostendere, cam beatus Benedictus in corpore adhuc positus potuit
aspicere totum mundum, non quia mundus breuiatus sit, sed mens
eius per contemplationis est gratiam dilatata. Ideo diabolus post
baptismum dominum temptauit, ut ostenderet nos tunc acrius
temptari, cum se deserere et seruitio dei uiderit diligentius insistere. [*] [*]
Delapsus dimissus uel descendens. Labere mitte
te deorsum. Imperatiuus est a uerbo labor. Fastigia summitate,
pinnae sunt cacumina sublimiores partes domus. Hic
autem pro tabulatis posuit templi. Templum domini tricameratum
erat trium tabulatorum: a terra usque ad primum XXX cubiti
erant, a primo usque ad secundum alii XXX, a secundo usque
ad tertium LX, ecce CXX. Curuauit formauit, curuauit
quia in modum camerae sunt caeli. Vectus deportatus sua
ipsius uirtute, sicut de Spiritu sancto passiue legimus \'Spiritus
domini ferebatur super aquas\'. A quo enim ferretur nisi sua potentia?
Cuspide lancea, iaculatione. Gladium dixit uerbum dei, unde
apostolus et gladium spiritus, quod est uerbum dei, quo tunc deus
aliquem percutit, cum de peccatore efficit iustum. Praecipites
cadentes. Confringens sapientia. Sapientia neutraliter
dixit. Confringit deus fortes, cum eos a timore superbiae deicit
et ad ueram humilitatem ducit. Perdit sapientes, cum uanam sapientiam
illorum destruit et ad ueram, quae Christus est, perducit.
Non elegit deus rhetores et sapientes et imperatores, sed pauperes
et humiles et piscatores. Tractare sectari. Germanum,
quia fratres sumus; germanus proprie dicitur, quasi de uno germine
patris manans. Vetusti doli antiquae fraudis. Vetus
dolum originale peccatum. Dolum ideo, quia fraude diaboli inmissum
est; ergo debemus delere inuidiam de cordibus nostris, quae
uere diaboli nota est. Degener dicitur qui non respondet nobilitati
parentum qui suis factis se ignobilem exhibet, tunc a
deo degeneramus, cum nos inuicem odimus. Sicut benedicier
idem, magna subauditio est, sic iubet se sanctificari a nobis,
a quo sanctificamur omnes, sicut iubet idem benedici a nobis, a
quo benedicimur omnes. Iam iamque aduerbium est optantis
cito, dominus semper et ubique regnat, petimus, ut nos ad
se ipsum colligens regnet in nobis. Non succedunt non
adueniunt. Per aeuum. Aenum pro perpetuitate ponitur, et
uenit a graeco quod est eon tempus, nihil aliud est nisi cursus et
uicissitudo rerum cum diei nox et nocti succedunt dies. Corona [*]
propter aeternam retributionem ponitur, quia sicut corona non habet
initium neque finem, ita illud praemium initio et fine carebit.
Nusquam, in nullo loco, usquam econtrario in aliquo loco, sicut [*]
nunquam in nullo tempore, unquam in aliquo. Vtque polo. Per
polum animam intellege, per humum corpus humanum. Ydrus,
ydrus est serpens aquaticus. Vendicet usurpet et propriefaciat.
Artus membra, artus dicitur ab artando stringendo,
eo quod stringit corpus. Panem nostrum. Non iste panis, sed
spiritalis intellegitur, qui est Filius dei, qui substantialis dicitur,
quia omnem substantiam uel essentiam supergraditur, et licet
dialectici in deum categoriam quae est usia cadere dicant, deus
tamen ultra usiam est, et ideo secundum humanam intellegentiam
nihil est, quia omnem exuperat intellectum, ut ait apostolus \'pax
dei, quae exuperat omnem sensum\'. Annonam salarium, idem
est et praebenda. Annona dicitur eo quod singulis renouetur.
Diurno, a die diurnus unius diei, a diu diuturnus longi
temporis. Corpore illo spiritali mysterio. Verbumque
cibusque: uerbum, quia deus est ante saecula, a deo patre genitum,
cibus. quia cum esset deus homo factus est, ut esset cibus
hominum, qui erat cibus angelorum. Cautio confirmatio;
cauo, cauis firmo, facit praeteritum caui, inde cautio dicitur
firmatio, unde in euangelio accipe cautionem\' firmationem uel
scripturam. Tortoribus demonibus. Per decies millena
talenta intelleguntur maiora peccata sicut est fornicatio, adulterium,
homicidium, per C. denarios minora uelut ira, odium et cetera.
Si ergo nos dimiserimus fratribus nostris minora, dimittet nobis
deus maiora, si non, nectemur grauius iam soluti a peccatis.
Hic tangit euangelium, ubi legitur homo quidam posuit rationem
cum seruis suis\'. Donec finitum pro infinito posuit, quia illi qui
in inferno damnandi sunt, nunquam ueniam merebuntur, non sicut
Origenes dicit, post mille annos soluetur satanas cum suis, sed
magis sententia domini cauta erit, qua dicit \'ibunt impii in suppli.
cium aeternum*. Ergo donec pro semper posuit, sicut in psalmo [*] [*] [*] [*]
legitur \'ita oculi nostri ad dominum deum nostrum, donec misere- [*]
atur nostri semper. Breuem minimum. Amen. Haec ,
particula signum et quoddam sigillum est dominicae orationis,
quo confirmantur omnia, quae supra dicta sunt. Malum diabolum.
Bonum Christum, deum adimus non gressu corporis
sed intentione mentis, deo enim non loco sed mente approximamus
aut elongamus. Ducit dirigit. Versus et hemistichium Virgilii
est unus et dimidius uersus. Et bona libertas, quia possunt
euadere effugere. Per pascua per mansiones caelestis
Hierusalem, pascua est dulcedo diuinae uisionis.