De non parcendo in deum delinquentibus (26-30)

Interea, quoniam recitauimus quomodo coamens
tuus Scarioth ludas tradiderit dominum, isto in loco eius
penitus retractemus sacrilegii causas et tuas, et inuenies unum
uos esse te et ludam Scariotham. ille tradidit dominum Iudaeis,
quia non fuerat credens\' nisi quomodo sit nunc credens
conscotinus tuus Sirmiensium, qui dicebatur ac dicitur indigne
Fotinus. tu tradidisti eum et quidem toto orbi, ut cuncti
eius possint negare diuinitatem. quis uestrum in scelere maior
est? ego arbitror quia tu. omnis enim qui peccauerit in filium
hominis, demittetur ei; qui autem blasphemauerit in spiritum
sanctum, non dimittetur ei neque hic neque in futuro. tu
deitatem illius quo cuncti possint negare, extitisti traditor.
quantum enim apud te est, tradidisti eum, de quo et libros
scriptos dedisti et praedicatores benigni uoti tui omni in loco
constituisti. quem quo possent omnes negare uerum illum esse
dei filium, apostolicam atque euangelicam contra uos haereticos
apud Niciam descriptam fidem fecisti iudicare haereticam
et blasphemiam tuam fecisti dici catholicam. et tamen
iste ludas, qui eum tradiderat, uidens in suae salutis se
operatum necem, paenitentia ductus retulit triginta argenteos
principibus sacerdotum et senioribus dicens: peccaui, quod
tradiderim sanguinem iustum. at illi dixerunt: quid ad nos?
tu uideris. et proiectis argenteis in templo secessit et abiit
et laqueo se suspendit. ille licet uno momento paenituit et
pretium quod acceperat reddidit; tu quid tale, qui conuentus
piaculum te facere ab eius seruis non solum non paenitueris,
sed et magis in contumaciam creueris? tu quid tale, qui sis
dans omnes copias regni tui, ut possis sacrilegium tuum [*] [*]

firmare, qui quos alio modo corrumpere non potueris a ueritate,
nonnullos ingenti praemio facultatum tuarum corruperis, qui
certum numerum egenorum ita locupletaueris, ut comitibus
tuis de diuitiarum magnitudine possint aequari? ludas posteaquam
facinus suum aduertit, laqueo finiuit uitam; tu qui
pro magnitudine maleficii tui maiore mereris plecti supplicio,
quid eris acturus, cum male te fecisse sero licet cognoueris,
cum ea quae nunc possunt conspicere minime suppurati ueneno
haeretico oculi tui uidere coeperint? et tamen, si uelis
credere, dimittatur tibi necesse est id quod ex ignorantia
geris, sicuti dimissum beato Paulo apostolo aduertis; sin uero,
sic eris ut ludas descensurus ad infernam noctem, tunc dicturus
eis qui te nunc haec facere conpulserunt, hoc est coarrianis
tuis: peccaui uobiscum, negans unicum dei filium;
peccaui tribuendo uobis auctoritatem ad eius aeternam negan-15
dam clementiam. tunc cum cognoscere ceeperis patris et filii
et spiritus sancti unam nos recte confiteri aeternitatem, cum
uidere coeperis quod una sit magnitudo unaque potentia in
patre et in unico filio eius et in sancto paracleto spiritu, ubi
tunc erunt qui te inpulerunt ad hoc perpetrandum sacrilegium,
ut dicas ad eos: paeniteor, quia uobiscum dei inimicis
cucurrerim, quia uobiscum fuerim persecutus dei domum?
tecum erunt sine dubio in gehenna. ubi tunc erunt diuitiae
regni tui, quae tibi non ad salutem, sed proficiunt ad aeternum
tuum interitum? optamus quidem, ut tibi salutis tuae
inimico dignetur reuelare deus ueritatem emergasque e tantis
periculis. ceterum quantum in scelere sis eminentior ab Scarioth
Iuda, non est laboris aestimare, quandoquidem tu ad
eius diuinitatem negandam omnem conuocaueris orbem, Iudas
uero solis illis dominum tradiderit qui in eum necdum crediderant;
tu contra etiam eos prouocare dignatus es ad negandam
eius deitatem qui iam crediderant. ludas nulli uim
intulit ut secum periret, tu contra cum militari manu sis
pugnans contra nos quos cognoscis credere, quomodo [*]
patriarchae prophetae apostoli ac martyres crediderunt; utique
quantum distet inter te atque ludam non est magni laboris
perpendere.

Dicis me contumeliosum, quia et me et mihi commissos
sim cupiens non tua pestifera doctrina uulnerari, quia
dicam tibi morbo te plenum et iccirco te esse a dei uitandum
seruis, ne iam ipsi morbidi effecti una hac tua pereamus
peste. utinam, inquit Corinthiis apostolus, sustineretis
pusillum insipientiae meae, sed et subportate me. aemulans
enim uos deo aemulor. statui enim uos uni uiro uirginem
castam exhibere Christo. timeo autem ne sicut serpens Euam
seduxit astutia sua corrumpantur sensus uestri a castitate
quae est in Christo Iesu. idcirco tibi uideor esse contumeliosus,
quia sim timens ne per blasphemiam tuam corrumpas
castitatem quam habemus in Christo Iesu, quia sumus metuentes
ne, sicut serpens carissimus tuus Euam seduxit astutia
sua, seducas nos a deo et facias reos mortis. ducis me contumacem,
quia dicam te operarium dolosum pseudochristianum.
non sunt primum per me aduersum te prolata. audis
etenim beatum apostolum operarium te designasse dolosum,
pseudoapostolum: nam eiusmodi pseudoapostoli sunt operarii
dolosi, transfigurantes se in apostolos Christi. nec mirum,
ipse enim satanas transfigurat se sicut angelus lucis; non
magnum si ministri eius transfigurantur, sicut ministri iustitiae,
quorum finis est secundum operationem ipsorum. hinc
tibi uideor esse superbus, quia dicam te cognoscens ex actibus
tuis ex illis esse, quos tales futuros spiritus sanctus per
apostolum praeostenderit. si non es tu operarius dolosus, reuince
me; ego enim scio quod fingis te Christianum, cum
Arrianus sis, omnes nos uolueris seruos cuius tu satellis es [*] [*]

facere. si non es operarios dolosus, tu proba; nos etenim\'
nidemus in quibusdam pium te fingere, cum omnem exerceas
in nos Christianos impietatem tuam. si non es tu operarios
dolosus, quomodo fingens pacem te firmare conatus fueras ad
omnem dei ecclesiam destruendam, ad pacem ei per unicum
dei filium traditam dissoluendam ? neque enim pacem domini
habere possim exinde, ex quo fecissem id quod mihi iubebas
contra domini praeceptum, ex quo ipsum denique unicum dei
filium, ut tu negas, coepissem negare. si non transfiguratus
es in apostolos Christi, qui, tamquam uere ad te omnis cura
ecclesiae pertineat, sic sis sollicitus, uidelicet ne quis alicubi
catholicus praesit ecclesiae episcopus, ne quis relinquatur qui
se possit fateri Christianum? tollis episcopos catholicos, ordinas
haereticos, scribis horrendas conminationes, ne forte oriatur
seditio. utique qui ignorat arbitratur te, dum haec agere con
spicit, esse Christianum; nos contra qui instruente apostolo beate
cognoscimus transfigurasse se) sicut angelum lucis satanam.
qui haec cuncta aduersum ecclesiam sanctam per te gerit.
mirari non possumus, si te ministrum eius conspiciamus, si
uelut iustitiae transfiguratum ministrum in)iustatiae. hortamur.
utinam temet conuertas ad hoc, quo possis credi dei seruus. I
quo possis iudicari et intellegi Christianus. quotiens dicitur
a nobis tibi non te potuisse dei unici filii negatorem existere.
nisi quia sis aduerso plenus spiritu. dicere es solitus, quod
enim tibi iniuriam faciamus, et quamuis rem hanc plurimis
in locis iam probauerim inmundis spiritibus instigantibus
corda uestra uos uenire contra dei familiam, adhuc in Actibus
apostolorum sume quae acciderint. factum est autem euntibus
nobis ad orationem puellam quandam habentem spiritum
pythonis occurrere nobis, quae r.ed(i )um multum praestabat [*] [*]
dominis suis diuinando. haec subsecuta est Paulum et nos
et clamauit dicens: hi serui dei excelsi sunt qui praedicant
nobis uiam salutis. hoc autem faciebat per multos dies; quod
cum indoluisset Paulo, conuersus ad spiritum ait: praecipio
tibi in nomine Iesu Christi, ut exeas ab ea. et exiit eadem
hora. mdentes autem domini eius quia exiit spes reditus eorum
adprehensum Paulum et Sileam extraxerunt ad forum
ad magistratus et obtulerunt eos dicentes : homines hi conturbant
ciuitatem nostram, cum sint Iudaei, et praedicant
sectam quam non licet nobis recipere nec facere, cum simus
Romam. et consurrexit uniuersa turba aduersus eos, et magistratus
destitutis tunicis eorum iusserunt eos uirgis caedi.
et cum multas eis inposuissent plagas, miserunt eos in carcerem
praecipientes custodi carceris diligenter seruare eos.
qui cum tale praeceptum accepisset, misit eos in imam carceris
et pedes eorum in neruo conclusit. circa mediam autem
noctem Paulo et Silea orantibus et hymnum canentibus deo
audiebant eos ceteri uincti. repente autem terrae motus factus
est magnus, ita ut concuterentur fundamenta carceris, et
ostia aperta sunt et omnia uincula soluta sunt. expergefactus
est custos carceris et cum uidisset ostia carceris aperta, exemit
gladium, ut se interficeret existimans fugisse uinctos. exclamauit
autem Paulus uoce magna dicens: nil tibi mali
feceris; omnes enim hic sunt. quo audito custos carceris petit
lumen et ingressus est et tremens procidit ad pedes Pauli et
Sileae et cum produxisset eos foras, ait: domini quid me
oportet facere, ut saluus sim ? at illi dixerunt: crede in deum
Iesum, et saluus eris tu et domus tua. et locuti sunt ei uerbum
domini cum omnibus qui erant in domo eius. et sumens
eos ipsa hora noctis lauit a plagis, et baptizatus est ipse cum
omnibus suis. et ducens eos in domum adposuit mensam, et
epulabatur cum uniuersa domo sua credens in domino.

Igitur ut ille spiritus pythonis audiens nomen domini
Iesu Christi, mox effugatus est de domo sua, concitauit [*]

uniuersum populum ciuitatis aduersus unici filii dei maiestatis
praedicatores, ita et te cum tuis contra nos eius seruos illi
inpuri. spiritus concitauerunt. nec dubites te isdem agi spiri-I
tibus quibus fuerint acti contra Paulum et Sileam surgentes,
quando te sic dei religionis factum uideas persecutorem,
ille uulgus fuerit qui necdum credidisset in dei unicum j
filium, qui non aliunde talis, nisi quia sine spiritu fuerint dei,
ut tu quoque esse probaris. spiritum etenim te habere sanctum
non posse, nisi credideris in dei unicum filium, custodis istius
carceris factum manifestat, qui cum utique unus fuerit e populo
illo resistenti, tamen iste, posteaquam credidit quia iam sancto
regeretur spiritu quo regerentur Paulus et Sileas, nonnisi
uiam tenere amplexus fuerit eorum, propter quos uiderat
ianuas sponte carceris reseratas. ita tu qui nunc diuerso ageris
spiritu, nisi credideris in unicum dei filium, sicut etiam nos
credimus, habere in te non poteris nisi aduersarii nostri spiritum.
ait etenim ille custos ad gloriosos Paulum et Sileam:
domini quid me oportet facere, ut saluus sim? at illi dixerunt:
crede in dominum nostrum Iesum, et saluus eris tu et domus
tua. constat igitur non te esse saluum, quia adhuc non credideris
in dominum Iesum. nec enim poteris te adseuerare
credidisse in eum, cum sis eum persequens. aut numquid
arbitraris non te ipsum persequi in nobis? si non ipsum persequeris
in nobis, quomodo ipse dicit ad Saulum: quid me
persequeris? ego sum Iesus quem tu persequeris. durum est
tibi calcem mittere contra stimulum. quid agebat Saulus, ut
haec audiret a domino ? nempe haec quae tu; sic etenim ille
negabat unicum dei filium, ut sis negans tu. non enim Paulus
tunc persecutor, postea uero qui perpeti coeperit persecutionem,
idcirco Christianos persequebatur, quia credidissent sicuti
tu credis, quod fuisset quando non fuerit, quod factus fuerit [*] [*]
ex nihilo et quod uerus sit filius, sed utique quod auderent
unicum dei filium confiteri, quod credere se adstruerent Christiani
quia aeternitas una sit patris et filii, quia una sit dealitas,
quia una sit potentia in patre et filio. haec execrabatur Paulus
existimans errare Christianos; at ubi inlustratus est per eum
quem negabat, ubi cognouit de libris Moysi et de omnibus
prophetarum uoluminibus, confestim haec coepit quae inpugnabat
defendere, quae scilicet ante defenderent illi quos persequebatur
quam credidisset. ceterum quis tam uecors erat, ut
estis uos Arriani aut est Fotinus Sirmiensium, qui uere dicitur
Scotinus, ut crederet in creaturam, in eum qui fuerit quando
non fuerit, in eum qui creatus sit ex nihilo? apparet igitur
cunctos uos non credentes, sicut credit ecclesia gloriosa,
spiritu duci aduerso, de quo aduerso spiritu liberari non poteris,
nisi credideris uerum illum esse filium dei.

Contumeliam, inquis, faciunt mihi episcopi. cur
tibi uidemur contumeliosi? nempe quia dicamus: quid te
Christianum fingis? uideris etenim esse Arrianus, uideris esse
dei religionis hostis. hinc apud te ac tuos esse iniuriosi uidemur.
sed conspice quae, ut ageremus episcopi contra uos lupos,
fuerit locutus beatissimus apostolus: uos scitis a prima die,
qua ingressus sum Asiam, quemadmodum uobiscum fui per
omne tempus seruiens domino in omni humilitate et lacrimis
et temptationibus, quae mihi acciderunt ab insidiis Iudaeorum,
quomodo nihil subtraxerim ab eis quae utilia essent, quomodo
renuntiarem uobis et docerem publice et per domos testificando
Iudaeis et Graecis in deum paenitentiam et fidem in dominum
nostrum Iesum. et nunc ecce uinctus spiritu uado Hierusalem,
quae in ea mihi euentura sunt ignorans, nisi spiritus
sanctus per omnem ciuitatem protestatur mihi dicens: quia
uincula et tribulationes me manent in Hierosolymis. sed pro
nihilo aestimo animam meam caram esse mihi, quam con- [*] [*]

summare cursum meum et ministerium uerbi quod accepi. a
domino testari Iudaeis et Graecis euangelium gratiae dei.
et nunc ego scio quod amplius non uidebitis faciem meam
uos omnes, inter quos perambulaui praedicando regnum domini
Iesu. propter quod contestor uobis hodierna die quia mundus
sum a sanguine omnium, et non praetermisi praedicando
omnem uoluntatem dei. adtendite uobis et omni gregi, in quo
uos spiritus sanctus posuit episcopos regere ecclesiam domini,
quam adquisiuit sanguine suo. ego scio quia intrabunt post
discessum meum lupi graues in uos non parcentes gregi; ex uobis ipsis exsurgent homines et loquentur peruersa, ut adducant
discipulos post se propter quod uigilate memoriam
tenentes quia per triennium nocte ac die non cessaui cum
lacrimis monendo unumquemque uestrum. cum haec mandata
uideas esse apostoli, quid me iubes facere, ne contumeliosus
esse uidear tibi? nempe tacere me et sinere iubes, ut tu unus
ex illis lupis designatis grauibus quouis modo grasseris in dei
gregem. uidemus uos lupos quos praeostendere est dignatus
spiritus sanctus per uas electionis apostolum omnem conprehendere
conatos dei gregem; et nos, episcopos quos spiritus
sanctus ad regendam dei ecclesiam constituerit, quod dicit
beatus apostolus, debemus tibi lupo parcere, debemus uereri
regni tui diademam, inaurem etiam et dextrocheria, debemus
insignes quas esse censes uestes tuas honorare et despicere
rerum creatorem atque rectorem? quis te inprudentior est, ut
dicas: iniuriam patior a Luci fero, imperator ab homine egeno?
nec dignans dicere ab episcopo, quia esse lupus fueris agnitus
et merueris repulsam. tali putasti me onerandum inuidia, ut
adsereres dei seruum tibi imperatori extitisse contumeliosum.
si putas nos ininriosos, accipe quid responderit principi sacerdotum
prohibenti praedicare unicum dei filium beatus Paulus.
intendens, dicit scriptura, in concilium Paulus dixit: uiri [*]
I [*]
fratres, ego omni conscientia bona conuersatus sum coram
deo usque in hunc diem. princeps autem sacerdotum Ananias
circumstantibus sibi praecepit percuti os Pauli. tunc Paulus
ad eum dixit: percutere te incipiet deus, paries dealbate. et
tu sedes indicare de me secundum legem et contra legem iubes
me percuti. igitur si non potest sacra lex beatum Paulum
contumeliosum iudicare, quia hoc dixit iniusto iudici, nec tu
me uera tibi et quod es dicentem iuste poteris dicere superbum.
reum me contumeliarum designas, sed quaeso te dicas
cui de me possis conqueri P si deo, quomodo ei quereris quem
sis ignorans? quomodo cum alienus sis ab eiup domo? si uero
tibimet ipsi conqueraris, quid facturus homo, qui nocere dei
seruis ex nulla possis parte? si torqueas, magis curamur; si
crucias, magis reficimur; si interficis, magis uiuemus.

Cur audeam te dicere antichristi praecursorem, dicis
me iniuriosum. si non te actus tui hoc esse ostendunt, considera
cum ingenti sollicitudine sanctissimi etiam prophetae
Danihelis librum, et inuenies te unum ex illis praeostensis
persecutoribus dei religionis. in primo anno Balthasar regis
Chaldaeorum Danihel somnium uidit, et uisus capitis eius
in cubili eius, et somnium suum scripsit: ego Danihel uidebam;
et ecce quattuor uenti caeli inmittebant in mare magnum,
et quattuor bestiae de mari, altera alteram magnitudine
antecedens. prima ut lea et pinnae eius. et surrexit a terra
et super hominis pedes stetit, et cor hominis datum est ei.
et ecce alia bestia similis ursae, et in una parte stetit. et
tria latera in ore eius, in medio dentium eius. et sic dixit
ei: surge et manduca carnes multas. post hanc bestiam uidebam,
et ecce alia bestia ut leopardus, et ei alae quattuor
uolucris super eam et quattuor capita bestiae, et potestas
data est ei. post hanc uidebam, et ecce bestia quarta horribilis
admirabilis et fortis uehementer; dentes eius ferrei manducabant [*] [*] [*] [*]

et comminuebant, et rdiqua pedibus sunt conculcabat. et haec
begtia maior ceteris bestiis quae antea uisae sunt, et cornua
decem N. et intendebam in cornua eius, et ecce eomu aliud
minus ascendit in medio eorum, et tria cornua quae erant
ante illum eradicata sunt a faeie eius. et ecce oculi hominis in cornu hoc et os loquens magna. uidebam quoadusque sedes
positae sunt, et uetustus dierum sedebat. uestitus eius albus
ut nix et capillus capitis eius ut lana munda et sedes eius
flamma ignis, rotae eius ignis ardens. fluuius ignis lucebat
ante eum, milia milium sentiebant ei, et dena milia denum milium adstabant ante eum. in indicium sedit, et libri aperti
sunt. uidebam tunc a uoce sermonum magnorum quos cornu
illud loquebatur, quoadusque interiit bestia et periit, et corpus
eius datum est ut conburatur. et reliquarum bestiarum regnum
translatum est, et longitudo uitae data est eis usque ad tempus
uidebam in uisum noctis, et ecce cum nubibus caeli ut filius
hominis ueniens uenit usque ad uetustum dierum. anticipauit
et oblatus est ei et datum est ei regnum et honor et imperium,
et omnes populi tribus linguae seruiunt ei, et potestas eius
potestas perpetua quae numquam transibit, et imperium eiregnum corrumpetur. horruit spiritus meus in habitu meo,
et ego Danihel, et nisus capitis mei conturbabat me. et accessi
ad unum circumstantium et ueritatem quaerebam ab eo de
omnibus his. et dixit mihi ueritatem et interpretationem sermonum
declarauit mihi: hae bestiae quattuor magnae, quattuor regna surgent in terra et accipient regnum sancti altissimi
dei et obtinebunt eum usque in saeculum. et quaerebam diligenter
de bestia quarta, quod erat praeter ceteras bestias horribilis
ualde. dentes eius ferrei et ungues eius aerei, manducabat
et comminuebat et reliqua pedibus suis conculcabat. et de cornueius decimo, quod erat in capite eius, et de altero cornu quod
ascendit et priora tria cornua excussit, cuius oculi et os [*]
loquens magna, et uisus eius maior ceteris. uidebam, et cornu
illud faciebat bellum cum sanctis et ualebat aduersus eos,
quoadusque aduenit uetustus dierum, et iudicium dedit sanctis
altissimi dei} et anticipauit tempus, et regnum obtinuerunt
sancti. et dixit: bestia quarta quartum regnum erit in terra,
quod eminebit omnia regna et manducabit omnem terram et
conculcabit eam et concidet. decem cornua eius, decem reges
exsurgent, et post eos exsurget alius qui superabit malis omnes
qui ante eum fuerunt, et tres humiles faciet et uerba aduersus
altissimum deum loquetur et sanctos altissimi dei inueterabit
et excogitabit mutare tempora et legem, et dabitur in manu
eius usque ad tempus temporum et dimidium temporis. et
iudicium sedebit et regnum transferet, ut exterminet et perdat
usque ad finem, et regnum et potestas et magnitudo regum
data est sanctis altissimi dei. et regnum eius sempiternum,
et omnes ei seruient et oboedient.