De non parcendo in deum delinquentibus (21-25)

Quid mea interest quid sis, cum ego enim haec dicam
quae audiuit ab apostolo ille qui agnitus est pseudopropheta
fuisse? talem etenim ego habeo te Constantium imperatorem,
qualem habuerint gloriosi Paulus et Barnabus
Bariesuban Iudaeum? sic etenim tu contrarius inueniris esse
nomini domini, quomodo et ille fuerit; sic tu resistis
ueritati, ut ille restitit; sic tu non uis credere homines in
dei unicum filium, sed) tibi atque illi ludaeo pseudoprophetae,
nisi quia sic tu aduerso spiritu agaris, quomodo et
ille ageretur. cum enim audis proconsulem uirum fuisse
prudentem et cupientem ab apostolis beatis se instrui, quo
posset uiam conprehendere ueritatis, et illum cuius tu
imitator es restitisse apostolis, ne proconsulem ad credendum
in dei filium perduxissent, manifestum est talem te esse.
qualis ille fuerit Iudaeus pseudopropheta. item cum Paulum
dicat scriptura sancta repletum spiritu sancto illam dixisse
inuectionem, debes intellegere Iudaeum illum pseudoprophetam
inmundo fuisse spiritu plenum. sicut ergo ille aduerso
actus spiritu contradicebat, quia et tu ita instinctu aduersarii
resistere inueniris, non te alium esse debes iudicare nisi
Bariesuban Iudaeum pseudoprophetam. igitur quia te alterum
Bariesuban Iudaeum pseudoprophetam esse intellegis, quotiens
fuerit dictum ore tuo sacrilego: deus non habet uerum
filium, ne moleste feras, si dicantur tibi a nobis illa quae
sunt dicta ab apostolo praedecessori tuo Iudaeo pseudoprophetae:
plenus omni dolo et fallacia, filius diaboli, inimicus
omnis iustitiae, qui non desinis peruertere uias domini rectas,
si fueris motus cur haec tibi dicantur quae fuerint dicta illi, [*] [*]

cuius sis tenens iter mortis, multum te insulsum ostendes,
qui uelis hoc esse quod filius ille Iudaeus pseudopropheta et
nolis te illis nominari uocabulis nominum quibus fuerit et ille
uocatus. iterum et hortor et deprecor, ut et moneo, ut tibi
uelis consulere, ne aeterna te accipiat poena. si enim ille
ita meruit excaecari, quia temptarit resistere, conspice quae
tibi homicidae, quae sacrilego, destructori dei religionis possint
mala repraesentari et in hac uita et in perpetuum. accipe
adhuc ea quae te formare possunt non esse contumeliosos
nos, sed ueraces. Antiocho septem illi gloriosissimi fratres
restiterunt, nempe ut nunc tibi nos restitimus. legisti quartus
quid responderit conpestilenti tuo, qui me contumeliosum
dignaris clamitare, quia dicam tibi quod nisi conuersus fueris
ad deum, in aeternum sis interituru.s; nempe dicit: potius
est ab hominibus morti datos spem expectare a deo iterum
ab ipso resuscitari; tibi enim resurrectio ad uitam non erit.
si a nobis tu tyrannus audis quod ad uitam sis resurrectionem
non accepturus, si in hac incredulitate manseris, quod
non ad requiem, sed ad poenam sis resurrecturus sempiternam,
quae contumelia est? quintus quoque cum admotus
fuisset et uexatus, dixisse loquitur scriptura regi: potestatem
inter homines habes, cum sis corruptibilis, facis quod uis;
noli autem putare genus nostrum a deo esse derelictum. pa..
tienter sustine et uide, magna potestas illius qualiter te et
semen tuum torquebit. quid tibi uidetur, quia tali constantia
dei seruus inuectus fuerit in contyraunum tuum? numquidnam
iniuriosum fuisse cultorem dei diaboli iudicabis cultor?
illum uera dicentem negabis superbum, nec me debes iudicare
insolentem, quia dicam tibi non derelinqui nos a deo,
propter quem haec sustineam, te contra, nisi fueris correctus,
cum corruptibili gloria tua ad nihilum uenturum. quid etiam [*] [*]
sextus dixerit inspice, et inuenies nos eo cuneo reniti tibi
turbido procellae quo illi fuerunt renitentes: noli frustra
errare; nos enim propter nosmet ipsos haec patimur peccantes
in deum nostrum, et digna admonitione facta sunt; tu autem
ne te existimes inpune futurum, cum contra deum pu-
gnare temptaueris. probant epistolae meae mediocritatis et
libri rustico licet sermone descripti me saepe dixisse, quod
peccata quidem fecerint nostra, ut in tuas antichristi praecursoris
ueniremus manus, te tamen pugnare contra deum et
idcirco, nisi tibi prospexeris, te quidem ut istum Antiochum
in aeternam poenam futurum, nobis uero propitiaturum dominum.\'

Dolens es, cur commissis nobis te et quisnam sis
reuelemus et quod sit dignum antichristi umbram te calcari
a cunctis Christi militibus. qui me, inquis, calcare potuerunt?
illi quos, cur se Christianos fateantur, carceribus retines
reclusos, patrimonio priuas, facis extorres, torques, interficis.
hinc nos insolentes esse censes, quod cunctos nobis creditos
deprecemur diaboli calcare caput, sacrilegos conatus tuos
uirtute passionum Suarum inlatarum pro Christo dei unico
filio deducere ad nihilum. sit tibi et illa gloriosissima mater
septem horum filiorum insolens, quia ad coamentem tuum
uincendum Antiochum suos inlicere dignata filios dicens:
nescio qualiter in utero meo apparuistis, neque ego spiritum
donaui uobis et uitam et singulorum membraturam non ipsas
conpegi; sed enim mundi creator, qui formauit hominis natiuitatem
quique omnium scrutatur originem et spiritum uobis
cum misericordia iterum reddet et uitam, sicuti nunc uos
ipsos despicitis propter leges eius. haec dicere non destitit
filiis religiosa mater, fortiter filios diligens, quoad usque
cunctos aduertisset interfectos. nos contra, quos praedixerat [*] [*]

ore prophetae futuros pastores gregi suo dicens: et dabo uobis
pastores secundum cor meum, et pascent uos pascentes cum
disciplina, tacere decuerat, ne tibi ad mactandas uenienti
rabido lupo dei oues fuissemus uisi insolentes? mulier eo usque
corda incendit dei amore filiorum, ut eorum interitu
gladii fuisset potita uictoriarum; et nos Christi dicere militibus
fuisse congruum arbitratus es: nolite arma sumere contra
Constantium diaboli satellitem, nolite resistere templo omnium
daemonum; magis autem facite quaecumque fieri praeceperit
. quae haec est nostra contumacia, si officium nobis
delegatum a deo nitamur implere, si denique istius mulieris
imitatores fuerimus inuenti? tu uis diabolo placere cuius opus
inueniris celebrare, nos minime uis deo haec te gerendo
contra fieri acceptissimos. si te adhuc mouet, cur quod ea
uoceris a nobis, accipe etiam ab illo septimo huius mulieris
sic clamitatum contra Antiochum filio: Antiochus autem contemni
arbitratus et eius quae increpabat uocem despiciens,
cum adhuc adolescentior superesset, non uerbis hortabatur
tantum, sed etiam cum iuramento adfirmabat diuitem et beatum
facturum, translaturum a patriis et hospitem habiturum
et res necessarias crediturum. sed ad ista adolescente non
intendente uocauit matrem et suadebat, ut adolescenti fieret in
salutem. cum autem multis esset hortatus, suscepit suadere
se (filium. itaque inclinata ad illum derisit, crudelem tyrannum
et ait patria uoce: fili, miserere mei, quae te in utero
mensibus decem portaui et lac triennio dedi et alui et in
aetatem istam perduxi. peto, nate, aspidas in caelum et in
terram et omnibus quae in eis Sunt inspectis intellegere quia
ex nihilo fecit illa deus et hominum genus ita (fit, ut non [*] [*] [*] [*]
timeas carnificem istum, sed dignus fratrum effectus suscipias
mortem, ut in illa misericordia cum fratribus te recipiat.
cum haec illa dixisset, ait adolescens: quem sustinetis ? um
oboedio regis imperio, sed praecepto legis obaudio, quae data
est nobis per Moysen; tu uero, qui inuentor omnis malitiae
factus es in Hebraeos, non effugies manum dei. si enim
propter increpationem et correptionem dominus noster nobis I
uiuis modice iratus est, sed iterum reconciliabitur semis suis;
tuque, o sceleste et omnium hominum flagitiosissime, noli
frustra extolli uanis spebus in seruos eius inflatus; nondum
enim omnipotentis, omnia conspicientis dei iudicium effugisti,
nam fratres nostri modico nunc dolore sustentato sub testamento
dei aeternae uitae recciderunt; tu uero iudicio dei
instas superbiae poenas exsolues. ego autem sicut et fratres
et animam et corpus trado pro patriis legibus, inuocans deum
maturius genti nostrae fieri propitium teque cum tormentis
ac) uerberibus confiteri quod ipse est deus solus. in meum uero
et in fratribus meis statuere omnipotens ira, quae super
omne genus nostrum iuste superducta est._

Quid, Constanti, a nobis plus audisti quam ea quae
ab hoc dei sunt dicta fideli seruo ? si ille dixit ad Antiochi
satellites: quem sustinetis? non obaudio regis imperio, sed
praecepto legis obaudio quae data est nobis per Moysen; et
nos tuis dicimus: quid est quod nos ad Constanti antichristi
praecursoris uoluntatem posse facere existimatis Arrianos?
ut sumus Christiani, semper erimus. si ille Antiocho dixit:
tu uero qui inuentor omnis malitiae factus es in Hebrum
non effugies manum dei; et tibi nos diximus atque sumas
dicentes, quod enim, quia te potior nullus umquam fuerit
persecutor sacrae legis dei, quia sis non effugiturus dei
manum. si audit Antiochus, quod arguendi gratia suis tunc
dominus fuerit iratus et quod iterum esset reconciliaturus se [*] [*]

seruis suis, haec et tu nos dicere audis. si illi dictum est
regi: tuque o scelerate et omnium hominum flagitiosissime,
noli frustra extolli uana spe in seruos eius inflatus; nondum
enim omnipotentis, omnia conspicientis dei iudicium
effugisti, haec et tu.audis a nobis, quod enim sis sceleratus
omnium hominum flagitiosissimus, qui idcirco haec geras ut
nos coapostatas facias tuos, sed tamen frustra te elatum,
uana instinctu diaboli in nos dei seruos spe inflatum, quia
neque tuos possis implere conatus malignos neque dei omnia
conspicientis omniaque potentis euadere iudicium. audis a
nobis, sicut et per illum inlustrem adolescentem audit Antiochus:
quod enim fratres nostri pauca perpessi sub testamentum
dei aeternae uitae recciderunt, tu uero quod sis
indicio dei iustas superbiae poenas persoluturus. audis et a
nobis nos ita esse paratos interfici a te carnifice pro deo,
sicuti iam fratres nostros interfecisti, animas et corpora nostra
tradere nos paratos pro Iesu Christo dei uero unico filio;
confidere praeterea nos de eius infatigabili pietate, quod enim
omnem quidem gregem suum sit maturius erepturus ex te
rapace lupo, ex te cane rabido; tu uero quod sis, nisi tibi
consulueris, semper in tormenta abiturus. quid ego plus siue
per scripturam siue in praesenti tibi dixerim, uolo reuincas,
tu nostri temporis tyrannus. si te ego carnificem dixi, dixit
non solum iste adolescens iustissimus, sed et eius mater Antiocho
coamenti tuo; si inuentor omnis malitiae dictus es a
me, si quod non sis effugiturus manum dei, si sceleratus et
omnium hominum flagitiosissimus, quia non sis omnia potentis,
omnia conspicientis iudicium effugiturus, sed in indicio
dei tu iustas poenas sis exsoluturus, haec omnia iam ab isto
religioso adolescente dicta fuerant collegae tuo Antiocho.
contumeliosum me clamitas, quia uideas digna tuis factis [*] [*] [*]
nomina tibi inposita, illa quae iam contyrannis tuis inposuerunt
nostri praecessores, cultores dei uiui. Petrus beatus apostolus,
sobrii, inquit, estote, uigilate, aduersarius vester diabolus
tamquam leo rugiens circuit, quaerens quem transuoret,
cui resistite firmes in fide, scientes has, easdem passiones in
omni hoc saeculo fraternitatem uestram perpeti. si putas quia
contumeliosus sum, propterea quod audias mala esse quae
geris, in quo inuenior diabolo resistere secundum apostoli
praeceptum? ecce enim uino suo hic draco ad omnem te
perducens ebrietatem inmisit in omnem dei gregem, ut cunctos
tuo regali usus adminiculo sicut ipse es efficias ebrios,
hoc est insanos uecordes dementesque. te etenim quia de
Sodomorum uite, de uinea Gomorrhae sic efficit ebrium, ut
temet fornicatum, sicuti sint fornicati Iudaei, non uideres?
in quo, inquam, resistemus diabolo, si tibi per quem ad nos
transuorandos semet armarit non itum fuerit obuiam? si non
tibi fuerit dictum a sobriis ebrio, a sospitibus aegro, ab integris
uulnerato, a uidentibus caeco, a stantibus eliso, a piis
impio, ab ouibus dei rapaci lupo, a benignissimis misericordiamque
diligentibus crudeli carnifici . saeuo homicidae, a
deum clarificantibus blasphemo, a cultoribus dei sacrilego, a
Christianis haeretico Amano, si non tibi fuerit dictum a nobis:
discede, minister aduersarii nostri, da honorem deo? in quo
resistemus diabolo, si tibi uoluntatis illius sagenae pepercerimus,
si non uniuersis ebrietas tua, hoc est insania fuerit
declarata, si denique non per id quod saeuis aduersum nos
fueris omni orbi manifestatus, ex eo quod gerens sis haec
non te Christi seruum posse sentiri, sed plane mancipium
illius qui sit tamquam leo rugiens aduersum nos? hinc tibi
uidemur esse petulantes, quia dicimus tibi uino illo te factum
ebrium, de quo fuerint et illi ad omnem perducti [*] [*]
ebrietatis dementiam, illi ad quos uel propter quos dicitur: peccauerunt
non ei filii maculati; natio praua et peruersa, haec
domino retribuistis? sic plebs fatua et non sapiens? et infra:
bibit uinum et manducauit Iacob et satiatus est, et calcitrauit
dilectus; pinguis factus est et incrassatus est, dilatatus est et
dereliquit deum qui fecit eum et recessit a deo saluatore suo.
exacerbauerunt me in alienis, in abominationibus suis concitauerunt
me et sacrificauerunt daemoniis et non deo, deos
quos non nouerant; noui ad praesens uenerunt quos nesciebant
patres ipsorum. deum qui te genuit dereliquisti et oblitus
es deum alentem te. sic te ut Iudaeos dereliquisse deum et
idololatriam secutum probat quidem perfidia tua quam praedicas.

Sed nunc ad hoc te solum arbitratus sum perducendum,
ut uideres non esse nos, quia quod sis tibi dicam,
iniuriosos petulantes atque superbos, sed ueraces, sed praeter
deum timentes neminem. Iohannes beatissimus apostolus, carissimi
nolite, cum dicit, omni spiritui credere, sed probate
spiritus si ex deo sunt, quoniam multi pseudoprophetae exierunt,
tu mihi unus esse ex his pseudoprophetis manifeste
uideris, siquidem negando dei unicum filium non te habere
nisi antichristi spiritum in ore tuo sacrilego declares. hinc
efficitur, ut nec audire possis nos loquentes de diuina aeternitate
unici filii dei, siquidem spiritus ille qui in te manet
antichristi non possit sustinere et nolit se ex te pelli, sed sit
cupiens eo usque in te mansitare, donec te uideat ad illa
raptum loca, in quibus ipse sit in perpetuum futurus; dolet
enim te tam fidelissimum delicium suum, te omnibus desideriis
suis parentem ex se eripi. carissimi, inquit, nolite
omni spiritui credere, sed probate spiritus si ex deo sunt,
quoniam multi pseudoprophetae exierunt in saeculo. ex hoc [*] [*]

intellegite spiritum dei. omnis spiritus qui confitetur Iesum
Christum in carne uenisse ex deo est. et omnis spiritus qui
destruit Iesum ex deo non est, et hoc est quod est antichristi,
et infra: isti de saeculo sunt, propterea de saeculo locuntur
et saeculum audit eos; nos autem ex deo sumus. qui cognoscit
deum audit nos, qui autem non est ex deo non audit nos.
ex hoc intellegimus spiritum ueritatis et spiritum erroris.
clarum est, Constanti, te esse antichristi portantem spiritum,
te spiritu agi erroris. sicut enim qui dixerunt non suscepisse
hominem de utero beatae uirginis unicum filium dei, qui non
illum crediderunt incarnatum, hominem factum, habere erroris
adstruantur spiritum et antichristi nuncupantur, sic et uos
Arriani cum unicum dei filium natum uere de patre negatis,
hoc est de substantia patris, uerum illum esse filium cum
despuitis et semper illum cum patre regnasse, numquam
filium fuisse sine patre neque patrem sine filio cum credere
detractatis, cum unam habere patrem et unicum filium eius
deitatem negatis, cuius uos spiritu esse plenos manifestatis
nisi antichristi? non etenim potest dicere dei habens spiritum:
erat quando non erat et factus est ex nihilo, de unico
dei filio, cum illum sine initio credat cum patre regnasse et
regnaturum sine fine. itaque cum non -;-esse illum uerum dei
filium dicitis, cum denique atcoovacovxai , quod dicunt
Graeci, nos uero Romani dicimus unius substantiae cum
patre, illum esse destruere temptatis, utique et uos de illis
esse pseudoprophetis et inter antichristos pronuntiantis.

Non me debes contumeliosum indicare, quia dicam
te inmundo spiritu agi, qui dicam te antichristi praecursorem;
os etenim tuum te hoc esse reuelat, neque enim habens spiritum
dei poterit talia adstruere quae uos adseritis Arriani
aut cuncti uariarum sectarum uestri cohaeretici. negas deum [*] [*]

uerum habere filium, dicis illum esse adoptiuum, et iudicas
te non intellectum, quod enim unus sis ex illis antichristis,
ore pronuntiantis Iohannis. reuelatus es inquam te spiritu
aduerso duci. inde est denique quod nec crediderimus tibi
dicenti de filio: factus est ex nihilo. cognouimus etenim haec
non potuisse dicere nisi pseudoprophetae spiritum, nisi antichristi
praecursorem, nisi satellitem atque mancipium daemonum.
non tibi haec dicenti potuimus credidisse, quandoquidem
spiritus sanctus et per prophetas fuerit locutus de unico
dei filio illum esse uerum filium dei, illum aeternum esse et
coaeternum patri, numquam neque filium sine patre neque
patrem fuisse aut esse sine filio et beati haec eadem apostoli
retulerint, siquidem sanctus spiritus paraclitus qui fuerit in
prophetis etiam in apostolis manserit, qui sanctus paraclitus
spiritus, quia in dei sit ecclesia et uos sitis constituti extra
ecclesiam dei, cum non manens sit in uobis, utique probamini
antichristi uos habere spiritum; qui inmundus spiritus,
ne haec quae ingerimus uideatis, corda haeretica uestra tenebris
offundit errorum caligine caeca, ne scilicet ex eius possetis
emergere laqueis. iudicas nos esse contumeliosos, quia
te qualem esse uidemus pronuntiemus. ecce etiam cum in
Euangelio cata Matthaeum dixisse dominum inuenio: ecce ego
mitto uos, sicut oues inter lupos, tu mihi esse unus ex illis
lupis uideris et quidem omnium luporum contra dei gregem
rugientium rabiem in quem uideam congestam. quis etenim
dei unici filii negator non gaudeat, non prae se ferat, cum
uideat sic te Christi depopulatum gregem? ex illis quoque
unum te accipio incredulis, ex illis perfidis ad quos dicitur:
progenies uiperarum, quomodo potestis quae bona sunt loqui,
cum sitis mali? nam ex abundanti corde unusquisque loquitur
de ore suo. bonus homo de bono thesauro emittit bona,
et malus homo de malo thesauro profert mala. si bona sunt, [*] [*]
Constanti, quae loqueris, bonum potes habere thesaurum.
petulans sum, quia dicam tibi tenebras tuo habitare in corde;
inde ex tenebrosissimis sensibus tuis, ut es, inmunda tenebrosaque
audes proferre. ecce etiam illud quod dictum est
beato Petro a domino si audias, dicturus sine dubio me contumeliosum.
Matthaeus sanctissimus, adhuc, inquit, ipso loquente
ecce ludas unus de duodecim et cum eo turbae multae
cum gladiis et fustibus missi a principibus sacerdotum et
senioribus plebis; qui autem tradidit eum dedit eis signum!
dicens: quemcumque osculatus fuero ipse est, tenete eum. et
confestim accedens ad Iesum ait: aue Rabbi. et osculatus esti
eum. dixit autem Iesus: ad quid uenisti amice? tunc accesserunt
et manus iniecerunt in Iesum et tenuerunt eum. et ecce
unus ex his qui erant cum Iesu extendens manum exemit
gladium suum et percussit seruum principis sacerdotum et
amputauit auriculam eius. tunc ait illi Iesus: conuerte gladium
tuum in locum suum; omnes enim qui accipiunt gladium
gladio peribunt. contumeliosum me dicas necesse est.
cum audieris quia, si gladio utaris, sis periturus gladio. aut
numquid non es usus gladio? Christianorum si nullum gladio
interemisti, si nullum ad mortem usque persecutus es, cur
dei unicum filium uerum filium fuerit esse confessus, cur
apostolicam atque euangelicam tenuerit fidem, cur non esse
Arrianus noluerit, poteris non perire gladio? audis enim dictum
beato Petro et utique a deo dei unico filio, omnis qui
gladio utitur quod gladio sit periturus. contumeliosus sum,
quia dixerim tibi: Christianis non licet interficere quia pati
non facere dignum sit iniuriam Christianos, interfici; debes
etenim pro Christo non Christianos se clamitantes interfice-re.
haec nobis dedit mandata dominus; si custodita fuerint, tunc [*] [*]
Christiani esse perseuerabimus. contra tu cum gladio digneris
eius persequi seruos, non te utique iam Christianum poterimus
nuncupare, sed plane latronem uel gladiatorem.