De non parcendo in deum delinquentibus (11-15)

Quid ad haec prudens mens tua sentire dignabitur?
numquidnam poteris dicere post hanc deo fusam contra religionis
hostes obsecrationem, quod enim nos malo ordine te
contra nitamur, quia dicamus tibi: aut corrige uias tuas
prauas et noli tibi in imperii tui placere potentia aut cognosce
ad nihilum te peruenturum? quid aliud nos hodie
facimus dei serui, eius diuinae magnitudinis sacerdotes, nisi [*]

quae fecerunt illi quorum cupimus inueniri imitatores? puto
etenim dignum esse non derelinquere populos nobis commissos
in tanta hac a te inlata persecutione, sed eos hortari,
quod enim potens sit cuius sumus nos eripere de inimicorum
suorum manibus, non esse te metuendum hostem dei domus,
aduertendum quod sis nihil, quia uidelicet noster deus ac
dominus omnia potens ad nihilum redacturus sit omnia contra
eius domum instituta impia tua conamina. quae hic tibi
iniuria fit a nobis? quae ingeritur imperatori Romano contumelia
ab antistitibus dei uiui, si ut aut uitam aeternam
habeas rogaris aut dicatur tibi, propterea quod contra
dei susceperis arma domum, nisi te correxeris, ingenti exitio
sis interiturus? qua etenim de re tibi cunctorum dei domus
inimicorum proferimus interitum? nisi ut aut metu dei territus
temet mutes -aut, cum temet in aeternum esse feceris
punitum, nos securi ex omni triumphemus parte, quia et tuos
sanguis a nobis non possit a deo requiri et quia interitum
aduersariorum ecclesiae eius uiderimus. perseuera denique in
hac tua iniustitia, et inuenies quid te pro tantis consequitur
meritis. superbia inflatus est, inquis, Lucifer, quia uera tibi
dicat. quid me iubebas facere tempore isto quo tu antichristi
praecursor ad nos interficiendos arma contra dei leuasti
domum? tempore quo exstitisti unici filii dei negator?
taceremne et te lupum uenientem ad dei uastandum gregem
sinerem? an dignum fuisse censes obuiam pastores tibi iremus
siccis parato faucibus ad nosmet nobisque commissos
transuorandos? magnalium fuerat satis, ut mulier ista deo
cupiens placere Iudith manu interimeret sua hostem, et nos
nec quidem uerbo tibi a domino restitissemus instituti [*]
pastor? dicit dominus in Euangelio: pastor bonus animam
suam ponit pro ouibus; qui mercennarius est et non est
pastor, cuius non sunt oues propriae, uidet lupum uenientem
et relinquit oues et fugit; et lupus rapit illas et dispargit,
quoniam mercennarius est et non pertinet ad eum de ouibus.
quid itaque nobis erat gerendum, ne tibi contumeliosi extitisse
uideremur? cognouimus te lupum, uidimus ad oues te
tetendisse domini manus, conspeximus te uno tempore conatum
laniare cunctos domini inuocantes nomen. numquidnam
fuerat dignum non pastores, sed mercennarios exhibere nos?
Petro dicit beato: pasce agnos meos, et iterum: pasce ouiculas
meas; et ut ueniens lupus uis eos qui successores extitisse
inueniuntur beato Petro uicem gerere mercennariorum ?
eos quos iampridem per Hieremiam promiserat populo suo
dicens: et dabo uobis pastores secundum cor meum, et pascent
uos pascentes cum disciplina, et non dixit: dabo uobis
Constantium imperatorem, qui uos possit in diaboli uertere
praedam. dicas nos male agere, quia sacrilegio tuo resistamus
uirtute protecti dei

Videamus quid etiam tempore quo contyrannus tuus
Antiochus persecutor nostrae religionis extitit, quid. fecerint
hi qui meminerant praeter deum neminem timendum. sed
prius est cognoscas quae ille, cui tu similis es, scripserit;
sic etenim poteris intellegere illos dei seruos, quorum nos
cupimus inueniri participes, restitisse Antiochi sacrilegio, sicut
et nos tibi deo propitio resistamus. loquitur sancta scriptura
dicens in Machabaeorum primo libro: et scripsit rex omni
regno suo, ut esset uniuersus populus unus et relinquerent
unusquisque legitima sua. et receperunt omnes gentes secundum
uerbum regis et multi ex Israel consenserunt simul cum
illis et polluerunt sabbatum. et misit rex libros in manu [*] [*]

nuntiorum Hierusalem et ciuitates Iudae, ut irent post legitima
exterae terrae et prohibere holocausta et sacrificium et
libationem de sanctificatione, contaminare sabbata et dies
solem(nes) et polluere sanctificationem et statuere delubra et
idola et immolare porcinam et pecora communia et relinquere
filios suos incircumcisos et polluere animas eorum in
omni immunditia et abominatione, ita ut obliuiscerentur legem
et mutarent iustificationes; et quicumque non fecisset secundum
uerbum regis moreretur. secundum omnia uerba haec
misit scripta uniuerso regno suo et fecit consideratores super
populum. et mandauit ciuitatibus luda immolare per ciuitatem
et ciuitatem. et congregati sunt multi de populo ad eos,
omnis derelinquens legem, et fecerunt mala in terra, et
infra: et aedificauerunt abominationem desolationis super altare
et in ciuitatibus Iuda in circuitu struxerunt aras et
in ostiis domorum et in plateis incendebant. et libros legis
inuenerunt et succenderunt igne conscissos, et apud quem inueniebatur
liber testamenti et si quis consentiebat legi, constitutio
regis interficiebat eum. in uirtute sua faciebant ad
Israel his qui inueniebantur in omni mense et mense in
ciuitatibus; et quarta et uicesima mensis sacrificabant super
aram quae erat super altare. et mulieres quae circumciderant
natos suos interficiebant secundum praeceptum. suspendebant
infantes a ceruicibus eorum et in domos eorum et eos qui
circumciderant eos. et multi in Israel obtinuerunt et confirmati
sunt in eis, ut non manducarent communia, et susceperunt
mori, ut non polluerentur escis et non profanarent
testamentum sanctum. et facta est ira magna super Israd
nimis in diebus illis. et surrexit Matathias filius Iohannis
Simeonis sacerdos filiorum Ioarib ab Hierusalem, et huic filii
quinque, et infra: et uiderunt blasphemias quas faciebant in
luda et in Israel, et dixit: heu me, ut quid istud factus [*] [*]
sum uidere contritionem sanctae ciuitatis, et sederunt illic,
cum daretur in manu inimicorum sanctificatio, in manu exterorum
? et infra: omnis ornatus eius ablatus est, ex libera
facta est ancilla. ecce sancta nostra et speciositas nostra et
gloria nostra desolata est, et polluerunt eam gentes. ut quid
nobis adhuc uita ? et conscidit Matathias et filii eius uestimenta
sua, et percooperuerunt se ciliciis et luctum habuerunt
ualde. et uenerunt qui erant a rege et conpellebant discessionem
in Modiin ciuitatem ut sacrificarent. et multi Israel
accesserunt ad eos. et Matathias et filii eius congregati sunt.
et responderunt qui a rege missi fuerant et aiunt Matathiae
dicentes: princeps et nobilis et magnus es in ciuitate ista et
confirmatus filiis et fratribus. nunc accede primus et fac imperium
regis, sicut fecerunt omnes gentes et uiri Iuda et qui
derelicti sunt in Israel, et eris tu et filii tui amici regis et
tu et filii tui gloriamini argento et auro et muneribus multis.
respondit Matathias et dixit uoce magna: si omnes gentes
quae in domo regis audiunt eum, ut discedat unusquisque ab
officio patrum suorum, et elegerunt in mandata eius, et ego
et filii mei ibimus in testamentum patrum nostrorum. dominus
propitius nobis sit, non derelinquemus legem et iustificationes.
uerbum regis non audiemus, non declinabimus officium
deseruitionis nostrae dextra uel sinistra. ut cessauit
loqui sermones istos, accessit uir Iudaeus in oculis omnium
sacrificare in Modiin secundum praeceptum regis. et uidit
Matathias et celatus est, et contremuerunt renes eius et attulitł
iram secundum iudicium. et adcurrens ad aram inter fecit
eum. et uirum regis qui cogebat immolare occidit in illo tempore,
et aram destruxit. et aemulatus est in lege, sicut fecit
Finees Iambrim filio Salom. et exclamauit Matathias in [*] [*]
ciuitate uoce magna dicens : omnis aemulus statuens testamentum.
mentum exeat post me. et fugit et ipse et filii eius in mentum
et reliquerunt quaecumque habebant in ciuitate.

Quid tale a nobis factum conspexisti, ut digneris
dicere: contumeliam mihi fecit Lucifer? ille gladio occidit
regis ministrum, sed et eum quem uiderat de populo suo
regis edicto quam dei temperasse ; ego, quia tibi ac tuis
uerbo resisto et dico: non derelinquo apostolicam atque euan. :
gelicam fidem, sic credo quomodo crediderunt Abraham, Isw
et Iacob patres nostri, inde apud te reus contumeliarum sum.,
si fuisses inter manus Matathiae istius zelantis deum aut in
manu Finees cui testimonium in Numeris apud Moysen perhibet
deus et alienigenarum more uiuere temptares, sine dubio
te gladio interficerent illi te gladio fuerant interfectori:
ego, quia uerbo animum illum tuum cruore Christianorum
madidatum uulnero, reus iudicor contumeliarum a te. cur.
imperator, non ulcisceris te de me? cur contumelias tuas non
dignaris defendere, uindicare te de homine mendico? cur non
satis agens? non quia nolis, sed quia tibi adhuc non fuerit
data potestas ab eo, cuius me esse confidens tibi haec libera
dico uoce quae quidem iuxta tuos nefandos actus praua mihi
uideantur. tibi omnibusque diuitiis regni tui, patri quoque
tuo renuntiasse nos cum uideris et a fide nullo pacto recessuros
pollicitus inspexeris multum, mirari nos scias quod.
cum ore gladii soleas displicentes tibi deuorare, nobis tamen
parcas. credo pietatis causa, et possumus istud sentire de toa
lenitate. nullum etenim te interfecisse ex nimia tua benignitate
potui colligere. dicis: superbus est. unde tibi superbus;
esse uideor? nempe quia audis a me ea te gerere quae semper
fecerint hostes dei religionis. est officii mei, ut haec ingeram
tibi haeretico. aut non es haereticus? si autem haereticus es.
cur me incusas, quod enim sim tibi iniuriosus, qui id facio [*]

te contra quod me noluerit facere deus? loquitur sanctissimus
propheta Ieremias dixisse ad se deum: et tu accinge
lumbos tuos et surge et dic omnia quaecumque mandaui tibi,
et ne timeas a facie eorum nec formides in conspectu eorum.
cum haec ita sint et nos urgeat necessitas officii nobis a deo
inpositi, ut uobis agentibus dicamus quaecumque uobis dici
iusserit deus, superest ut aut oboedias dei mandatis conuentus
a me. ipsius clementiae seruo ac sacerdotê aut probes
de scripturis sacris, fortassis quia rex sis, quod enim non
liceat mihi te in nomine domini conuenire ut temet corrigas.
si probare non poteris mihi prohibitum, sed inuenire magis
incipies mihi praeceptum, ut te arguam et increpem et exhorter
et deprecer et admoneam atque prouocem ad deo
placendum, cur me dicis tibi facere contumeliam? eo etenim
usque nobis antistitibus suis dedit potestatem ad uos nobis
commissos increpandos docendos, ut dixerit: ne timeas a facie
eorum, ne formides in conspectu eorum. ecce posui te in hodierna
die sicut ciuitatem firmatam et sicut murum aereum
firmum omnibus regibus Iuda et principibus eius et plebi
terrae. et pugnabunt ad te, et non poterunt aduersum te,
quia ego tecum sum, ut liberem te, dicit dominus. quae sunt
quae dicebat Hieremias regibus Iuda et principibus eius et
plebibus terrae? nempe haec quia dereliquerunt dominum et
immolauerunt diis alienis. haec et tu fecisti ac facis, dereliquisti
apostolicam atque euangelicam fidem, suscepisti haeresem
Arrianam, et cogis omnes idololatres fieri dei seruos.
quia haec audes, uocas superbos saluti tuae cupientes consultum.
dicit deus Hieremiae: et tu accinge lumbos tuos et
exsurge, et dic omnia quaecumque dico tibi. ne timeas a facie
eorum nec formides in conspectu eorum. et Constantius imperator
indignaris cur tibi erranti dicamus: redi ad uiam [*]
n [*]
salutiferam, derelinque errorem per Arrium instinctu diaboli
inuentum.

Deus se solum timendum mandat, praeter se esse
neminem formidandum praecepit; et tu ea statuisti implendi
quae domini auferant metum et te faciant formidandum? deus;
dicit Hieremiae: ecce posui te in hodierna die sicut ciuitatm
firmam et sicut murum aereum firmum omnibus regibus Iwda
et principibus eius et plebi terrae. et pugnabunt ad te et non
poterunt aduersum te, quia ego tecum sum, ut liberem te
dicit dominus; et tu existimas te timeri posse a quoquam.
seruorum dei? cur me dicis adrogantem superbum? cur contumeliosum
vocas? nempe quia te reppererim operibus tuis
esse unam ex illis de quibus beatus Iohannes: audistis quia
antichristus uenit; nunc autem antichristi multi sunt. sic nos
iniuriarum reos designas, tamquam primi restiterimus ne idololatriam
tuam in dei introduceres ecclesiam. legisti in Machabaoorum
libro primo: et dixit uir proximo suo: si omms
fecerimus sicuti et fratres nostra fecerunt et non pugnauerimus
antichristus gentes pro anima nostra et iustificationibus
nostris, nunc citius disperdent nos a terra. et cogitauerunt in
die illa dicentes: omnis homo, quicumque uenerit ad nos II
bellum die sabbatorum, pugnemus aduersum eum, et non moriemur
omnes, sicut mortui sunt fratres nostri in occultis.
tunc congregati sunt ad eos conuentus fortis in uiribus ab
Israel, omnis uoluntarius in lege et omnes qui fugiebant
malis ad eos, et facti sunt illis in firmamentum. et percusserunt
uirtutem et percusserunt peccatores in ira sua et utros
iniquos in indignatione. et ceteri fugerunt ad nationes, i
se liberarent, et circumiuit Matathias et amici eius, et
destruxerunt aras et circumciderunt pueros incircumcisos quot-
quot inuenerunt in finibus Israel in fortitudine, et persecuti
sunt filios superbiae, et prosperauit opus in manu eorum, d
obtinuerunt legem de manibus gentium et regum, et non [*] [*]

derunt cornum peccatori. quid sentire dignatur uenenis Arrii
sauciata mens tua? quid poterit excogitare contra hanc nostram
defensionem morsibus serpentis concisum cor tuum? illos cum
illa aduertas egisse, nobis quiescendum fuerat ore tuo prolatis
blasphemiis ad populum nobis diuinitus commissum sauciandum
? et circumiuit, inquit, Matathias et amici eiuset
destruxerunt aras et circumciderunt pueros incircumcisos quotquot
inuenerunt in finibus Israel in fortitudine, et persecuti
sunt filios superbiae, et prosperauit opus in manu eorum, et
obtinuerunt legem de manibus gentium et regum, et non dederunt
cornum peccatori. cum illi haec qui ita egerint fuerint
facti deo amantissimi, nos tibi adulando tecumque in tuo
currendo scelere fuerat dignum ut tu es efficeremur deo
inimicissimi? si nos tibi hinc uidemur iniuriosi, quia idololatriam
tuam suscipere nequiuerimus, des unum, quaeso, qui
pepercerit ex dei cultoribus aduersariis eius religionis. in
secundo libro Esdrae contradicentibus ne domum et templum
et ciuitatem in Hierosolymis domino instaurarent, dem:), inquit,
caeli ipse prosperauit nobis, et nos serui eius surgemus et
aedificabimus, uobis autem non est portio neque mentio
Hierusalem, et infra dicentibus aduersariis: numquid sacrificabunt
an manducabunt in loco suo ? nonne ascendet uulpes
et demoliet muros lapidum eorum? et haec dicit ad deum
seruus eius Esdra: exaudi , deus noster, quia facti sumus
contemptibiles et conuerte conuicia ipsorum in capita ipsorum
et da illos ut sint in derisu et in terra captiuitatis; et ne
operias iniquitatem ipsorum et peccata eorum a facie tua
non deleantur.

Quid tale nos circa te locuti sumus? est testis quem
orauit Esdras quemque et ego oro et omnis per totum [*] [*]

mundum constituta eius orat beata ecclesia mea circa te haec
esse uota, ut corrigas errores sisque unus ex nobis. conspice
ihterea quomodo dei homines neque aduersarios timuerint neque
contra inimicos dei domus precem fundendo desinnerint.
ut uidelicet uires dei religionis aduersariorum fuissent deductae
ad nihilum. sic etenim etiam sanctissimus Moyses dicit
in cantico Exodi ad deum: decidat super eos timor et tremor
magnitudinis brachii tui; fiant tamquam lapides donec transeat
populus tuus, usque dum transeat populus tuus, domine.
hic quem adquisisti. talia illi ad deum uerba fecerunt sibi
traditis, nos quia tibi dicimus: aut conuertere ad deum alii
habe certum quod deum ad nihilum sit deducturus omnem
inanem superbiam tuam, uidemur tibi petulantes. conspice
adhuc quid fecerit Matathias sanctissimus ille uir deuotus
deo post tam inlustria illa quae egerit, quae etiam in fine
exitus sui dixerit ad filios, et uide an recto contra te ordine
dei haec agamus sacerdotes. loquitur scriptura sancta dicens:
adpropiauerunt dies Matathiae moriundi, et dixit filiis suis:
nunc confortata est superbia et castigatio et tempus euersionis
et ira indignationis. nunc, filii, aemuli estote legis et data
animas uestras ad testamentum patrum nostrorum et memen.
tote operum patrum quae fecerunt in saeculis suis, et accipietis
gloriam magnam et nomen aeternum. Abraham nount
in temptatione inuentus est fidelis, et reputatum est ei ad
iustitiam? Ioseph in tempore angustiae suae custodiuit mandatum,
et factus est dominus Aegypti. Finees pater noster
in zelando zelum accepit testamentum sacerdotii aeterni. Iesus
dum implet uerbum, factus est dux in Israel. Chaleb dum
testificatur in ecclesia, accepit hereditatem. Dauid in sua
misericordia consecutus est sedem regni in saecula. Helias [*] [*]
dum zelat gelum legis, raptus est ad caelum. Ananias, Azarias
et Misahel credentes liberati sunt de flamma. Danihel in
sua simplicitate liberatus est de ore leonum. et ita cogitate
per generationem et generationem, - quia omnes qui sperant
in eum non infirmabuntur. et a uerbis uiri peccatoris non
timueritis, quia gloria eius in stercore ef uermes. hodie extollitur,
cras non inuenietur, quia conuersus est in terram
suam et cogitatio eius peribit. filii, confortamini et praeua- .
lete in lege, quia in ipsa gloriosi eritis. et ecce Symeon frater
uester, scio quod uir consilii est; illum audite, ipse uobis
pater erit. et ludas Machabaeus fortis uiribus a iuuentute
sua sit uobis principalis militiae, et expugnabit bellum. et
adducetis ad uos omnes factores legis et uindicate uindictam
populi uestri, retribuite retributionem gentibus et intendite in
praeceptum legis. quando itaque uideas talia praecepta dedisse
filiis et ea mandasse fieri quae etiam fecerit ipse, cum
doceat sic patriarchas prophetas et cunctos iustos deo placuisse,
quid nos, tu tenebrose, ne tibi contumaces uideremur,
uolueras facere? cessissemusne tibi mortuo uiui, dei serui
satelliti diaboli, cum cernas istum Matathiam dicere ad filios?
et ita cogitate per generationem et generationem, quia omnes
qui sperant in eum non infirmabuntur. et a uerbis uiri peccatoris
non timueritis, quia gloria eius in stercore et uermes.
hodie extollitur, et cras non inuenietur, quia conuersus est
in terram suam et cogitatio eius peribit. ne tibi iniuriosi
uideamur, parcamus tibi dei domum destruenti, tibi qui hodie
sis et cras eris in uermes et stercore, et hanc trahamus apud
deum offensam, quo tecum mereamur redigi ad nihilum?