De XII Abusionibus saeculi (pr-4)

PRAEFATIO.

Duodecim abusiua sunt saeculi. hoc est: sapiens sine operibus,
senex sine religione, adulescens sine oboedientia, diues sine eleemosyna,
femina sine pudicitia, dominus sine uirtute, christianus contentiosus,
pauper superbus, rex iniquus, episcopus neglegens, plebs
sine disciplina, populus sine lege. sic suffocatur iustitia: haec sunt
duodecim abusina saeculi per quae saeculi rota, si in illo fuerint, decipitur
et ad tartari tenebras nullo impediente iustitiae suffragio per
iustum Dei iudicium rotatur.

SAPIENS SINE OPERIBVS.

Primo sine bonis operibus sapiens et praedicator si fuerit, qui quod
sermone docet, actibus explere neglegit. auditores enim doctrinae
dicta contemnunt, cum praedicatoris opera a praedicationis uerbis
discrepare conspiciunt: numquam enim fit efficax praedicantis auctoritas,
nisi eam effectu operis cordi adfixerit audientis, praesertim cum
et ipse doctor, si in uitiorum amorem delapsus fuerit, alterius doctoris
medicamentum suis uulneribus adhibere paruipendat. unde et ipse
Dominus in euangelio de doctrina pariter et bono opere discipulos [*]

instruere uolens qualem in his cautelam haberent ammonebat dicens:
si sal euanuerit, in quo salietur? hoc est, si doctor errauerit,
a quo iterum doctore emendabitur? et si lumen quod in
te est tenebrae sunt; ipsae tenebrae quantae erunt?
si namque oculus a uidendi officio desiuerit, quis a manu aut pede uel
reliquo corpore illud ministerium exiget? quapropter doctores cogitent
ne ampliori uindictae subiaceant, si plurimorum perditionis occasionem
abundantius praestent. nam et Salomon dum multae sapientiae transgressionem
incurrit, totius Israeliticae plebis regni dispersionem solo
suo merito praestitit. quibus ergo committuntur multa, maiora perdunt,
si non recte dispensauerint rectoris sui munera, quae perceperunt.
cui enim plus committitur, plus ab eo exigitur. et seruus
qui domini sui uoluntatem intellegens non facit,
acrioribus et grauioribus flagris uindictae uapulabit.

SENEX SINE RELIGIONE.

Secundus abusionis gradus est, si sine religione senex esse inueniatur,
cui cum membra exterioris hominis ueterescunt, uires animi id
est interioris hominis membra incrementa roboris non capiunt. plus
enim omnibus religioni operam dare senibus conuenit quos praesentis
saeculi florida aetas transacta deserit. sicut namque in lignis ipsa reproba
arbor\'conparet quae post flores fructus optimos cultori suo non
exhibet, sic et in hominibus ipse reprobus est quem flos iuuentutis
deserit et tamen in sui corporis senectute bonorum operum maturos
fructus proferre paruipendit. quid enim stolidius fieri potest, si mens [*] [*]

ad perfectionem festinare non contendat, quando totius corporis habitus
senectute confectus ad interitum properat? dum oculi caliginant,
auris grauiter audit, capilli fluunt, facies in palore mutatur, dentes
lassi numero minuuntur, cutis arescit, flatus non suauiter olet, pectus
suffocatur, tussis cachinnat, genua trepidant, talos et pedes tumor
inflat : homo interior qui non senescit his omnibus adgrauatur. et haec
omnia ruituram iam iamque domum corporis cito praenuntiant. quid
ergo superest, nisi at, dum huius uitae defectus adpropiat, nihil aliud
cogitare quam quomodo futurae aditus prospere conprehendatur quisque
senex appetat ? iuuenibus enim incertus huius uitae terminus instat,
senibus uero cunctis maturior ex hac luce recessus [breuiter concordat].
cauendae sunt ergo homini duae particulae, quae in illius carne non
ueterescunt et totum hominem ad peccandum pertrahunt, cor uidelicet
et lingua: quia cor nonas semper cogitationes machinari non desinit,
lingua inpigre loquitur quodcumque cor machinari senserit. caueat
ergo senilis aetas, ne istae iuuenescentes particulae totam sibi harmoniam
decipiant et per res ineptas reliqui corporis grauitatem inludant.
unicuique namque considerandum est quid aetate eminenti iam
dignum est, ut hoc agat quod nec uitam nec aetatem nec ministerium
uile reddat..

ADVLESCENS SINE OBOEDIENTIA.

Tertius deinde gradus est adulescens sine oboedientia, quo mundus
a recto rationis ordine deprauatur. qualiter namque in senectute [*]

ministrari sibi ille sperabit, qui in adulescentia senioribus oboedientiam
exhibere contemnit? unde et in prouerbio apud ueteres habetur, quod
seruiri nequeat qui prius alicui seruitutem praebere denegat. propter
quod et Dominus Iesus in temporibus suae carnis, dum adhuc ad legitimam
aetatem doctoris non peruenit, oboedienter ministrationem
parentibus suis exhibuit. sicut ergo in senibus sobrietas et morum per
fectio requiritur, ita in adulescentibus obsequium et subiectio et oboedientia
rite debetur. quapropter et in mandatis legis primum in his
quae ad homines pertinent patris et matris honor imperatur, quia
quamuis carnalis pater non superuixerit aut indignus fuerit, alicui
tamen patri digno et uiuenti paternus honor usque ad dignam aetatem
a filiis praebendus esse ostenditur. quattuor etenim modis per scripturas
diuinas patres uocantur, hoc est natura gente admonitione aetate.
de patre namque naturali Iacob ad Laban loquitur : nisi timor
patris mei Isaac adfuisset, tulisses omnia quae mea
sunt. gente uero pater dicitur, quando Dominus ad Moysen de rubo
loquebatur, ego sum, inquiens, Deus patrum tuorum, Deus
Abraham, Deus Isaac, Deus Iacob. aetate autem pariter et admonitione
pater dicitur, cum Moyses in cantico Deuteronomii loquitur:
interroga patrem , tuum, et adnuntiabit tibi [maiores
tuos, et dicent tibi]. quod si ergo naturalis pater superstes non
fuerit aut indignus fuerit, admonenti tamen aut seniori ab adulescentibus
oboedientia praebenda erit. quomodo enim honoratus in senectute [*] [*]
apparebit, qui disciplinae laborem in adulescentia non sustinuerit?
quodcumque etenim homo laborauerit, hoc et metet. omnia namque
disciplina in praesenti non uidetur esse gaudii
sedmaeroris: postea autem fructum pacatissimum exercitatio
per eam reddit iustitiae. sicut ergo fructus non inuenitur
in arbore in qua pampinus aut flos prius non apparuerit, sic et
in senectute honorem legitimum consequi non poterit qui in adulescentia
disciplinae alicuius exercitationibus non laborauerit. disciplina
igitur absque oboedientia qualiter fieri potest? adulescens ergo sine
oboedientia adulescens sine disciplina est: quoniam et ipsa oboedientia
quae omnium disciplinarum mater est magna exercitatione indiget, ut
sui normam studii Christo Domino exhibeat qui oboediens patri usque
ad mortem crucis ignominiam libenter sustinuit.

DIVES SINE ELEEMOSVNA.

Quartus abusionis gradus est diues sine eleemosyna, qui superflua
usus sui quae custodienda in posterum recondit indigentibus et nihil
habentibus non distribuit: per quod efficitur, ut dum in terra quaesita
diligenti cura custodit, caelestis patriae perennem thesaurum
amittat. ad quem thesaurum Dominus Iesus adulescentem diuitem qui
eum de perfectione interrogauerat ita respondens inuitauit: si si
perfectus esse, uade uende omnia quae habes et da pauperibus,
et ueni sequere me, et habebis thesaurum
caelo. quem thesaurum nullus umquam. hominum habere potest, nisi
qui pauperibus solacia praestat aut per semet ipsum pauper est. non [*] [*]

ergo dormiat in thesauris tuis, quod pauperi prodesse potest. nam
dines quae congregauerit, his frui solus nequaquam poterit [quia unius
hominis natura multis rebus non succurrit]. quid ergo stultius est quam
propter unius hominis uictum et uestitum totam regni caelestis
perennem iocunditatem perdere et aeternos inferni cruciatus absque
consolationis praestolatione subire ? quod ergo aliquando per necessitatem
amittendum est pro aeterna remuneratione sponte distribuendum
est. omnia enim quae uidentur temporalia
sunt: quae autem non uidentur aeterna. quamdiu namque
temporales sumus temporalibus temporalia deseruiunt et cum
hinc transierimus, aeternis aeterna solacia praestabuntur. idcirco
diligere non debemus ea quae non semper habebimus, praesertim
cum expertem rationis auarum diuitem thesauri sui et agri et
omnia quae habet ostendant, qui toto cordis intuitu illa diligit quae
se numquam diligunt. si enim aurum et argentum agros et uestimenta
cibos et metalla et bruta animalia quis dilexerit, haec omnia uicem
sibi amoris rependere non posse ipsa rerum natura ostendit. quid a
ratione longius est quam diligere quod te redamare non ualet, et neglegere
illum qui tuae dictioni cum dilectione omnia praebet? propter
hoc igitur non diligi mundus sed diligi proximus a Deo praecipitur,
quia proximus uicem sui amoris potest rependere, quod mundus [*] [*]
minime posse non dubitatur. sic etenim inimicum esse diligendum Dominus
imperat, ut illa dilectio amicum illum ex inimico efficiat. quisque
ergo dines cupidus si uult aeternas habere diuitias, distribuendo
egenis perdat interim non mansuras. si enim quod diligit non uendit,
nemo emere poterit quod cupit. auari namque ideo in iudicio a rectissimo
iudice nuncupantur maledicti, quia qui praeteribant eorum habitacula
non dicebant: benedictio Domini super uos, benediximus
uobis in nomine Domini. infelices ergo sunt auari
diuites qui propter res transitorias in aeternam damnationem dilabuntur,
et e contrario beati sunt misericordes, quoniam ipsi
misericordiam consequentur. felix est misericors, dum in hac
uirtute non substantiam sed affectum Deus requirit.