Libellus Adversus Fulgentium Donatistam (6-10)

Donatista dixit: Hinc sibi deus unicum baptismum esse
proclamat, hinc apostolus unum cunctis dixisse confirmat, deo per
Salomonem probante: hortus conclusus, soror mea sponsa
mea, fons signatus, puteus aquae uiuae, paradisus
cum fructu pomorum.

Catholicus respondit: Recordare legem et aduerte diligenter
et uide quod ex hoc paradiso, ex hoc horto concluso, ex hoc
fonte signato etiam foris salutis unda decurrat, quae uadit contra
Assyrios, contra uos uidelicet Donatistas. ex Assyriis enim Samaritani
illi nascuntur qui uobis sunt comparati. ipse est, inquit
scriptura, fluuius qui uadit contra Assyrios, contra inimicam
dei populo gentem. non pro illis uadit, sed contra. quibusdam
enim-est odor mortis in morte, quibusdam uero
odor uitae in uita. sicut enim, qui manducat et bibit
sanguinem domini indigne, iudicium sibi manducat et
bibit, sic et qui accipit indigne baptisma iudicium sibi accipit, non
salutem. nam et ludas proditor bonum corpus et Simon magus
bonum baptisma Christi percepit, sed quia bono bene non usi
sunt, mali male utendo deleti sunt. bonum est baptisma, bonum
est Christi sanguis et corpus, bona est et lex, sed si quis
ea legitime utatur. neque quia et foris est diuina non est,
aut quia ab alienis habetur aliena putabitur, aut quia a malis
iniuste tractatur a nobis iuste damnabitur. aqua paradisi aqua trinitatis
est. hanc ubi agnoscimus, paradisi non negamus, hanc ubi non
perspicimus, paradisi omnino non dicimus. quaecumque foris nata [*] [*]

est, paradisi nullo modo dicenda est: ut puta Manicheus, quia
numquam fuit in paradiso nec sicut uos de ecclesia foras egressus
est, aqua paradisi putandus (non) est, quia foris exortus est. hic
opus habet ut uiuat, (ne) in aeternum moriatur, sed ut legitime
uiuat in -ipsa uiuat, ne iudicium manducet et bibat.

Donatista dixit: E contra apostolus dixisse testatur: unus
deus, una fides, unum baptisma. nulla in diuina doctrina
uarietas, per omnia dominum sequitur seruus, in nullo differt a
magistro discipulus.

Catholicus respondit: Quem sequeris, quem imitaris, quem huius
flagitii arbitraris auctorem? da mihi aliquem sanctorum post trinitatem
rebaptizare, quod facis. lege mihi non illas scripturas,
quarum auctoritate non teneor, sed noui et ueteris testamenti,
quibus utrique subicimur. si unum est baptisma, cur duplicas
unum? non enim aliud iteras quam quod inuenis uerum. quoniam
ergo quae destruxistis ea, sicut dixit, reaedificatis, praeuaricatores
uos esse monstratis.

Donatista dixit: Aut si unum putas cum reis aliqua permixtione
coniunctum sacramentum baptismi, audi prophetas quibus
sit recte dispensum, dicente Salomone: fons uitae in manibus
iusti.

Catholicus respondit: Bene de uobis dominus dixit; qui errorem
uestrum ante praeuidit: uos qui iustificatis uos coram
hominibus, deus autem nouit corda uestra, quia quod
altum est hominibus abominabile est apud deum. si
iustus es et fons uitae in manu tua est, non homo, sed deus es.
ad te confugiatur, tibi credatur, in te spes omnis uitae ponatur,
ipsum baptisma in nomine tuo detur et de domino taceatur, uis
scire ubi hunc fontem uitae requiras? in psalmo habes: apud
te est fons uitae et in lumine tuo uidebimus lumen. [*] [*]

non legisti: filius malus superbos oculos habet, filius
malus ipse se iustum dicit, exitus autem suos non
abluet? nisi (te) ut hominem reum esse cognoueris, nisi te
peccatorem ueraci corde clamaueris, iustificari omnino non poteris,
dicente propheta: dic tu iniquitates tuas, ut iustificeris.
et Iohannes apostolus: si dixerimus quia peccatum non
habemus, nos ipsos decipimus et ueritas in nobis non
est.

Donatista dixit: Et Dauid dicit: oleum autem peccatoris
non inpinguet caput meum.

Catholicus respondit: Da ergo mihi aliquem tuorum quem probes
non esse peccatorem, ut oleum uestrum non possit esse peccatoris,
cum scriptum sit: nullus est hominum qui non
peccet. interpres male, desuper lege, ut sensum possis accipere.
sic ait: corripiet me iustus in misericordia et increpabit
me; oleum autem peccatoris non unguat caput
meum, hoc est: melior est misericors increpatio quam lenis adulatio,
sicut et illud: meliora sunt uulnera amici quam
uoluntaria oscula inimici. oleum peccatoris blandimentum est
adulatoris, de quo alibi dicit: molliti sunt sermones eius super
oleum et ipsi sunt iacula. oleum iusti spiritus est dei, dicente
Petro: Iesum a Nazareth, quem unxit deus spiritu
sancto. desine itaque spiritum sanctum oleum dicere peccatoris,
ne deum incipias asserere peccatorem.

Donatista dixit: Aperta confectio perfidorum isto loco monstratur,
quae inimica praesumptione a facinoroso sacerdote contacta polluitur,
cuius sacrificium uelut oleum uoce diuina respuitur. facineros
u s, inquit, qui sacrificatmihi (uitulum) uelut quicanem [*] [*]

occidat, et qui offert similaginem quasi sanguinem
porcinum, et qui offert thus in memoria quasi blasphemus.

Catholicus respondit: Certum est quod sacerdotis et plebis
execretur deus ac despiciat holocausta, si bona non affuerit conscientia.
aut si de sacerdotibus solum dictum cupis intellegi,
quomodo apud uos facinorosorum non polluitur confectio sacerdotum?
dicis: \'quamdiu mali latent inquinare non possunt, propter
quod scriptum est: quae occulta, mihi, quae manifesta
sunt, uobis\'. si ergo quamdiu mali latent inquinare non
possunt, cur longe positas nationes, quibus nomen Donati et Caeciliani
habetur incognitum, rebaptizare non times? quis uestrum
aliquorum mala in eorum pertulit aliquando notitia? et si pertulisset
et non probasset, in nullo prorsus obesset iuxta illud:
quae occulta sunt, mihi, quae manifesta sunt, uobis.