De Utilitate Credendi (36)

Quamobrem si quid te uel ratio, uel oratio nostra
commouit et si ueram, ut credo, curam tui geris, uelim me
audias et bonis praeceptoribus catholicae christianitatis te pia
fide, alacri spe, simplici caritate committas deumque ipsum,
cuius unius et bonitate facti sumus et iustitia poenas luimus
et clementia liberamur, orare non cesses. ita tibi neque praecepta
et disputationes doctissimorum hominum et uere christianorum
neque libri neque serenae ipsae cogitationes defuerint,
quibus facile quod quaeris inuenias. nam istos uerbosos et
miseros — quid enim aliud mitius dixerim ? — penitus desere:
qui dum nimis quaerunt, unde sit malum, nihil reperiunt nisi
malum. in qua quaestione saepe auditores erigunt ad quaerendum,
sed ea docent excitatos, ut uel dormire semper satius
sit quam illo modo euigilare. de lethargicis enim phreneticos
faciunt: inter quos morbos. cum sit uterque plerumque mortiferus,
hoc tamen interest, quod lethargici sine aliena uexatione
moriuntur, phreneticus autem multis sanis et eis potissimum,
qui uolunt subuenire, metuendus est. nam neque deus mali
auctor est nec umquam eum quicquam fecisse paenituit nec
ullius commotionis animi tempestate turbatur nec terrae particula
regnum eius est, nulla flagitia uel scelera probat aut
imperat, numquam mentitur. haec enim atque huiusmodi nos
mouebant, cum ea magnis inuectionibus quaterent et hanc esse [*]
ueteris testamenti disciplinam insimularent: quod omnino falsissimum
est. itaque illos recte reprehendere ista concedo.
quid ergo didici? quid putas, nisi cum ista reprehenduntur,
disciplinam catholicam non reprehendi? ita quod apud eos
uerum didiceram. teneo, quod falsum putaueram, respuo. sed
et alia multa me docuit ecclesia catholica, quo illi homines
exangues corporibus, sed crassi mentibus aspirare non possunt:
deum non esse corporeum, nullam eius partem corporeis oculis
posse sentiri, nihil de substantia eius atque natura ullo modo
esse uiolabile aut commutabile aut compositicium aut fictum ;
quae si mihi concedis — non enim aliter de deo sentiendum
est —, omnia illorum machinamenta subuersa sunt. illud uero
quomodo sit. ut nec deus malum genuerit aut fecerit nec
ulla sit fueritue umquam natura atque substantia, quam non
deus aut genuerit aut fecerit, et tamen a malo nos liberet
tam necessariis rationibus adprobatur, ut dubitari omnino non
possit, praesertim tibi atque talibus, si tamen bono ingenio
pietas et pax quaedam mentis accedat, sine qua de tantis rebus
nihil prorsus intellegi potest. et non hic fama de fumo est
et nescio qua fabella Persica. cui satis est aurem adcommodare
et animum non subtilem, sed plane puerilem. longe omnino, longe
se aliter, non ut Manichaei desipiunt, ueritas habet. sed
quoniam sermo iste noster multum processit longius quam
putabam, hic finem libro faciamus: in quo memineris uolo
nondum me Manichaeos coepisse refellere et illas nugas nondum
inuasisse neque de ipsa catholica magnum aliquid aperuisse,
sed uoluisse tantummodo eruere tibi, si possem, falsam [*]
opinionem de ueris christianis malitiose aut inperite nobis insinuatam
et erigere ad magna quaedam et diuina discenda.
quare hoc uolumen ita sese habeat; placatiore autem animo
tuo facto ero fortasse in ceteris promptior amen. [*]