De Opere Monachorum (21-25)

Si autem alicui sermo erogandus est et ita
occupat, ut manibus operari non uacet, numquid hoc omnes
in monasterio possunt uenientibus ad se ex alio genere uitae
fratribus uel diuinas lectiones exponere uel de aliquibus
quaestionibus salubriter disputare? quando ergo non omnes
possunt, cur sub hoc obtentu omnes uacare uolunt? quamquam
etsi omnes possent, uicissitudine facere deberent non
solum ne ceteri a necessariis operibus occuparentur, sed etiam
quia sufficit, ut audientibus pluribus unus loquatur. deinde
ipsi apostolo quomodo uacaret operari manibus suis, nisi ad
erogandum uerbum dei certa tempora constitueret? neque [*] [*]
enim et hoc deus latere nos uoluit. nam et cuius artis opifex
fuerit et quibus temporibus uacaret dispensando euangelio,
sancta scriptura non tacuit. nam cum eum dies profectionis
urgeret in Troade constitutum, etiam in una sabbati congregatis
fratribus ad frangendum panem tanta fuit intentio et
tam necessaria disputatio, ut sermo produceretur usque ad
medium noctis, tamquam excidisset eis quod eo die non
esset ieiunium; quando autem in aliquo loco inmoraturus
cotidie disputabat, quis dubitauerit horas eum habuisse ad
hoc officium deputatas? namque apud Athenas cum esset
quia studiosissimos rerum inquisitores inuenerat, ita de illo
scriptum est: disputabat igitur iudaeis in synagoga
et gentibus in uiculis in foro per omnem diem ad
omnes qui aderant. non enim in synagoga per omnem diem.
ubi mos erat sabbato sermocinari, sed in foro, inquit, per
omnem diem; propter studia utique Atheniensium. sic enim
sequitur: quidam uero epicureorum et stoicorum philosophorum
conferebant cum illo. et paulo post dicit:
Athenienses autem et aduenae hospites ad nihil
aliud uacabant quam dicere aliquid noui aut audire.
putemus apostolum illis omnibus diebus, quibus fuit Athenis,
non fuisse operatum; propter hoc enim et ex Macedonia
supplebatur eius indigentia, sicut dicit in secunda ad [*] [*]
Corinthios. quamquam et aliis horis et noctibus poterat, quia ita
ualebat et animo et corpore. sed cum Athenis exisset, uideamus
quid dicit scriptura. disputabat, inquit, in synagoga
per omne sabbatum: hoc apud Corinthum. in Troade ergo,
ubi necessitate inminentis profectionis usque ad medium noctis
sermo protractus est, una sabbati erat, qui dies dominicus
dicitur: unde intellegimus eum non fuisse cum iudaeis, sed
cum christianis, quando etiam dicit ipse narrator ad frangendum
panem se fuisse conlectos. et ipsa est optima gubernatio,
ut omnia suis temporibus distributa ex ordine gerantur,
ne animum humanum turbulentis inplicationibus inuoluta
perturbent.

Ibi etiam dicitur quid operabatur apostolus.
posthaec, inquit, egressus ab Athenis uenit Corinthum.
et cum inuenisset quendam iudaeum nomine Aquilam,
Ponticum genere, recens aduenientem ab Italia, et
Priscillam uxorem ipsius, propterea quod iussisset
Claudius discedere omnes iudaeos ab Roma, accessit
ad illos et propter artis similitudinem mansit apud
illos opus faciens; erant enim tabernaculorum artifices.
hoc si conati fuerint allegorice interpretari, ostendunt,
quomodo proficiant in ecclesiasticis litteris, quibus se uacare
gloriantur. et certe illa, quae supra dicta sunt: numquid
solus ego et Barnabas non habemus potestatem non [*] [*]
operandi? et: non sumus usi hac potestate, et: cum
possemus oneri uobis esse ut Christi apostoli, et:
nocte et die operantes, ne quem uestrum grauaremus.
et: dominus ordinauit eos qui euangelium adnuntiant
de euangelio uiuere; ego autem nullius horum usus
sum et cetera huius modi aut exponant aliter aut, si praeclarissima
luce ueritatis urgentur, intellegant et oboediant:
aut, si oboedire uel nolunt uel non possunt, saltem illos,
qui uolunt, meliores, qui autem et possunt, feliciores esse
fateantur. aliud est enim corporis infirmitatem uel ueram
allegare uel falsam praetendere, aliud autem sic decipi et
sic decipere, ut insuper ideo uideatur in seruis dei maior
esse iustitia, quia potuit inter inperitos regnare pigritia. qui
enim ueram corporis ostendit infirmitatem, humane tractandus
est; qui autem falsam praetendit et conuinci non potest, deo
dimittendus est. neuter tamen eorum perniciosam regulam
figit, quia bonus seruus dei et manifesto infirmo fratri suo
seruit et fallenti cum credit, quia malum eum non putat, non
imitatur ut malus sit, et non si ei credit, fallacem putat.
ac nihilominus non imitatur. ab illo uero, qui dicit: haec est
uera iustitia, ut nihil. corporaliter operando imitemur uolatilia
caeli, quoniam qui aliquid tale fuerit operatus contra euangelium
facit, quisquis animo infirmus haec audit et credit.
non quia sic uacat, sed quia sic errat, lugendus est. [*] [*]

Hic exoritur altera quaestio. fortasse enim dicat:
quid ergo? ceteri apostoli et fratres domini et Cephas, quia
non operabantur, peccabant? aut adferebant inpedimentum
euangelio, quia dixit beatus Paulus ideo se non usum hac
potestate, ne quod inpedimentum daret euangelio Christi? si
enim peccauerunt, quia non operati sunt, non ergo acceperant
potestatem non operandi, sed de euangelio uiuendi. si autem
acceperant hanc potestatem ordinante domino, ut qui euangelium
adnuntiarent, ex euangelio uiuerent, et dicente: dignus
est operarius cibo suo - qua potestate Paulus amplius
aliquid erogans uti noluit — non utique peccauerunt. si non
peccauerunt, nullum inpedimentum dederunt. neque enim
nullum peccatum est inpedire euangelium. quod si ita est,
et nobis, inquiunt, liberum est et uti et non uti hac potestate.

Hanc quaestionem breuiter soluerem, si dicerem, quia
et iuste dicerem credendum esse apostolo. ipse enim sciebat,
cur in ecclesiis gentium non oporteret portari uenale euangelium,
non culpans coapostolos suos, sed distinguens ministerium
suum, quia ita inter se distribuerant procul dubio
admonente spiritu sancto euangelizandi prouincias, ut Paulus
et Barnabas ad gentes irent, illi autem in circumcisionem.
hoc tamen eum praecepisse his, qui non habebant eius modi
potestatem, ea quae iam multa dicta sunt manifestant.

Isti autem fratres nostri temere sibi adrogant, quantum
existimo, quod eius modi habeant potestatem. si enim [*] [*]
euangelistae sunt, fateor, habent; si ministri altaris, dispensatores
sacramentorum, bene sibi istam non adrogant, sed plane
uindicant potestatem.

Si saltem habebant aliquid in hoc saeculo, quo facile
sine opificio sustentarent istam uitam, quod conuersi ad deum
indigentibus dispertiti sunt, et credenda est eorum infirmitas
et ferenda. solent enim tales non melius, sicut multi putant,
sed, quod est uerum, languidius educati laborem operum
corporalium sustinere non posse. tales fortasse multi erant
in Hierosolyma. nam et scriptum est, quod praedia sua uendiderint
et pretia eorum ante pedes apostolorum posuerint, ut
distribueretur unicuique, sicut opus erat. quia prope inuenti
sunt et utiles fuerunt gentibus, quae ab idolorum cultu ei
longinquo uocabantur, secundum illud, quod dictum est: ei
Sion prodiet lex et uerbum domini ex Hierusalem,
debitores eorum dixit apostolus ex gentibus christianos.
debitores, inquit, eorum sunt, addidit quare; si enim
spiritalibus eorum, inquit, communicauerunt gentes,
debent et in carnalibus ministrare eis.

Nunc autem ueniunt plerumque ad hanc professionem
seruitutis dei et ex condicione seruili, uel etiam liberti uel
propter hoc a dominis liberati sine liberandi et ex uita rusticana
et ex opificum exercitatione et plebeio labore, tanto [*] [*]
utique felicius quanto fortius educati: qui si non admittantur,
graue delictum est; multi enim ex eo numero uere magni
et imitandi extiterunt. nam propterea et infirma mundi
elegit deus, ut confunderet fortia; et stulta mundi
elegit, ut confunderet sapientes; et ignobilia mundi
et ea quae non sunt, tamquam sint, ut ea quae sunt
euacuentur, ut non glorietur omnis caro coram deo.
haec itaque pia et sancta cogitatio facit, ut etiam tales admittantur,
qui nullum adferant mutatae in melius uitae documentum.
neque enim adparet utrum ex proposito seruitutis dei uenerint,
an uitam inopem et laboriosam fugientes uacui pasci atque
uestiri uoluerint et insuper honorari ab eis, a quibus contemni
conterique consueuerant. tales ergo quoniam se, quo minus
operentur, de infirmitate corporis excusare non possunt praeteritae
quippe uitae consuetudine conuincuntur — umbraculo
malae disciplinae se contegunt, ut ex male intellecto
euangelio praecepta apostolica peruertere meditentur: uere
uolatilia caeli, sed per superbiam se in altum extollendo, et
fenum agri, sed carnaliter sentiendo.