De Natura et gratia libro (37-41)

Nec illud quisquam istis pro inpossibilitate non peccandi similiter
obiecerit, quod dictum est : sapientia carnis inimica
est Deo. legi enim Dei non est subjecta, nec enim
potest. qui autem in carne sunt, Deo placere. non
possunt. sapientiam quippe carnis dixit, non sapientiam de
sorsum descendentem: et in carne esse non eos, qui nondum de [*] [*]
corpore exierunt, sed eos, qui secundum carnem uiuunt, significatos
esse manifestum est. non autem ibi est quaestio, quae
uersatur. illud est, quod expecto ab isto audire, si possim, eos,
qui secundum spiritum uiuunt et ob hoc etiam hic adhuc uiuentes
iam quodam modo in carne non sunt, utrum gratia Dei uiuant
secundum spiritum, an sibi sufficiant, iam data cum crearentur
possibilitate naturae in sua propria uoluntate; cum plenitudo
legis non sit nisi caritas, et caritas Dei diffusa sit in
cordibus nostris, non per nos ipsos sed per Spiritum
Sanctum qui datus est nobis.

Tractat etiam iste de peccatis ignorantiae et dicit, \'hominem
praeuigilare debere ne ignoret, ideoque esse culpandam ignorantiam,
quia id homo nescit neglegentia sua quod adhibita diligentia
scire debuisset.; dum tamen omnia potius disputet, quam ut oret et
dicat: da mihi intellectum, et discam mandata tua.
aliud enim est eum non curasse scire, quae neglegentiae peccata
etiam per sacrificia quaedam legis uidebantur expiari; aliud intellegere
uelle nec posse et facere contra legem non intellegendo
quae fieri uelit. unde admonemur petere a Deo sapientiam, qui
dat omnibus affluenter, utique his omnibus, qui sic petunt
et tantum petunt, quomodo et quantum res tanta petenda est. [*] [*]

Diuinitus tamen expianda esse peccata, commissa et pro eis
Dominum exorandum fatetur, propter ueniam scilicet promerendam:
quia id, quod factum est, facere infectum multum ab isto laudata
potentia illa, natura et uoluntas hominis, etiam ipso fatente non
potest; quare hac necessitate restat ut oret ignosci. ut autem
adiuuetur ne peccet, nusquam dixit, non hic legit. mirum de hac
re omnino silentium, cum oratio Dominica utrumque petendum
esse commoneat: et ut dimittantur nobis debita nostra et ut non
inducamur in temptationem, illud ut praeterita expientur, hoc ut
futura uitentur. quod licet non fiat, nisi uoluntas adsit, tamen ut
fiat, uoluntas sola non sufficit. ideo pro hac re nec superflua nec
inpudens Domino immolatur oratio, nam quid stultius quam orare,
ut facias quod in potestate habeas ?

Iam nunc uidete, quod ad rem maxime pertinet, quomodo humanam
naturam, tamquam omnino sine uitio ullo sit, conetur
ostendere et contra apertissimas Scripturas Dei delectetur sapientia
uerbi, qua euacuatur crux Christi. sed plane illa non
euacuabitur, ista potius sapientia subuertetur. nam cum hoc
ostenderimus, aderit fortasse misericordia Dei, ut et ipsum haec
dixisse paeniteat. primo, inquit, de eo disputandum est,
quod peccato debilitata dicitur et inmutata natura. [*] [*]
unde ante omnia quaerendum puto, inquit, quid sit
peccatum substantia aliqua, an omni substantia
carens nomen, quo non res, non exsistentia, non corpus
aliquod, sed perperam facti actus exprimitur.
deinde adiungit: credo ita est et ei ita est, inquit, quomodo
potuit humanam debilitare uel mutare naturam,
quod substantia caret? uidete quaeso, quomodo nesciens
nitatur euertere medicinalium eloquiorum saluberrimas uoces
ego dixi: Domine, miserere mei, sana animam meam,
quoniam peccaui tibi. quid sanatur, si nihil est uulneratum,
nihil sauciatum, nihil debilitatum atque uitiatum? porro si est
quod sanetur, unde uitiatum est? audis confitentem; quid desideras
disputantem? sana, inquit, animam meam. ab illo quaere,
unde uitiatum sit, quod sanari rogat; et audi quod sequitur:
quoniam peccaui tibi. hunc iste interroget ab isto quaerat,
quod quaerendum putat, et dicat \'o tu qui clamas sana animam
meam, quoniam peccaui tibi, quid est peccatum?\' substantia
aliqua an omni substantia carens nomen, quo non res, non exsistentia,
non corpus aliquod , sed tantum perperam facti actus
exprimitur ? respondit ille: \'ita est ut dicis. non est peccatum
aliqua substantia, sed tantum hoc nomine perperam facti actus
exprimitur ? et contra iste: quid ergo clamas: \'sana animam
meam, quoniam peccaui tibi\'? quomodo potuit uitiari anima tua? [*] [*]

Medico indiget, quia sana non est. omnia quidem bona, quae
habet in conformatione, uitam sensus mentem, a summo Deo habet
creatore et artifice suo; uitium uero, quod ista naturalia bona
contenebrat et infirmat, ut inluminatione et curatione opus habeat,
non ab inculpabili artifice contractum est, sed ex originali peccato,
quod commissum est libero arbitrio. ac per hoc natura poenalis
ad uindictam iustissimam pertinet. si enim iam sumus in Christo
noua creatura, tamen eramus natura filii irae sicut et
ceteri. Deus autem qui diues est in misericordia
propter multam dilectionem, qua dilexit nos, et cum
essemus mortui peccatis, conuiuificauit nos Christo,
cuius gratia sumus salui facti.

Haec igitur gratia Christi, sine qua nec infantes nec aetate
grandes salui fieri possunt, non meritis redditur, sed gratis datur,
propter quod et gratia nominatur: iustificati, inquit, gratis
per sanguinem ipsius. unde hi qui non per illam liberantur,
siue quia audire nondum potuerunt siue quia oboedire
noluerunt siue etiam cum per aetatem audire non possent, lauacrum
regenerationis quod accipere possent, per quod salui fierent,
non acceperunt, iuste utique damnantur: quia sine peccato non
sunt, uel quod originaliter traxerunt uel quod malis moribus [*] [*] [*] [*]
addiderunt, omnes enim peccauerunt, siue in Adam siue in
se ipsis et egent gloria dei.

Vniuersa igitur Massa poenas debet; et si omnibus debitum
damnationis supplicium redderetur, non iniuste procul dubio redderetur.
qui ergo inde per gratiam liberantur, non uasa meritorum
suorum, sed uasa misericordiae nominantur. cuius misericordiae,
nisi illius \'qui Christum Iesum misit in hunc mundum
peccatores saluos facere, quos praesciuit et praedestinauit
et uocauit et iustificauit et glorificauit?
quis igitur usque adeo dementissime insaniat, ut non agat ineffabiles
gratias misericordiae quos uoluit liberantis, qui recte nullo
modo posset culpare iustitiam uniuersos omnino damnantis.

Hoc si secundum Scripturas sapiamus, non cogimur contra
Christianam gratiam disputare et ea dicere quibus demonstrare
conemur, naturam humanam neque in paruulis medico indigere,
quia sana est, et in maioribus sibi ipsam ad iustitiam si uelit
posse sufficere. acute quippe uidentur haec dici, sed in sapientia
Verbi, qua euacuatur crux Christi. non est ista sapientia
de sursum descendens. nolo quod sequitur dicere, ne amicis
nostris, quorum fortissima et acerrima ingenia non in peruersum
sed in directum currere uolumus, facere existimemur iniuriam. [*] [*]