De Natura Boni (1-5)

Summum bonum. quo superius non est, deus est; ac
per hoc incommutabile bonum est; ideo uere aeternum et
uere inmortale. cetera omnia bona nonnisi ab illo sunt, sed
non de illo. de illo enim quod est, hoc quod ipse est; ab
illo autem quae facta sunt, non sunt quod ipse. ac per hoc
si solus ipse incommutabilis, omnia quae fecit, quia ex nihilo.
fecit, mutabilia sunt. tam enim omnipotens est, ut possit
M etiam de nihilo, id est ex eo, quod omnino non est, bona
facere, et magna et parua, et caelestia et terrena, et spiritalia
et corporalia. quia uero et iustus est, ei, quod de se genuit,
ea, quae de nihilo fecit, non aequauit. quia ergo bona omnia,
siue magna siue parua, per quoslibet rerum gradus non possunt
esse nisi a deo; omnis autem natura, in quantum natura
est, bonum est: omnis natura non potest esse nisi a summo
et uero deo, quia omnia etiam non summa bona, sed propinqua
summo bono et rursus omnia etiam nouissima bona,
quae longe sunt a summo bono, non possunt esse nisi ab
ipso summo bono. omnis ergo spiritus, etiam mutabilis, et
omne corpus a deo: haec est omnis facta natura. omnis
quippe natura aut spiritus aut corpus est. spiritus incommutabilis
deus est, spiritus mutabilis facta natura est, sed corpore
melior; corpus autem spiritus non est, nisi cum uentus,
quia nobis inuisibilis est, et tamen uis eius non parua sentitur,
alio quodam modo spiritus dicitur. [*]

Propter eos autem, qui, cum intellegere non possunt
omnem naturam. id est omnem spiritum et omne corpus
naturaliter bonum esse, mouentur spiritus iniquitate et corporis
mortalitate et ob hoc aliam naturam maligni spiritus
et mortalis corporis, quam deus non fecerit, conantur inducere:
sic arbitramur ad eorum intellectum, quod dicimus, posse perduci.
fatentur enim omne bonum non esse posse nisi a summo
et uero deo, quod et uerum est et ad eos corrigendos, si
uelint aduertere, sufficit.

Nos enim catholici christiani deum colimus, a quo
omnia bona sunt seu magna seu parua; a quo est omnis
-modus, siue magnus siue paruus; a quo omnis species, siue
magna siue parua; a quo omnis ordo, siue magnus siue
paruus. omnia enim quanto magis moderata, speciosa, ordinata
sunt, tanto magis utique bona sunt; quanto autem minus
moderata, minus speciosa, minus ordinata sunt, minus bona
sunt. haec itaque tria: modus, species et ordo, ut de innumerabilibus
taceam, quae ad ista tria pertinere monstrantur,
haec ergo tria : modus, species, ordo, tamquam generalia
bona sunt in rebus a deo factis siue in spiritu siue in corpore.
deus itaque supra omnem creaturae modum est, supra
omnem speciem, supra omnem ordinem: nec spatiis locorum
supra est, sed ineffabili et singulari potentia; a quo omnis
modus, omnis species, omnis ordo. haec tria ubi magna sunt,
magna bona sunt; ubi parua sunt, parua bona sunt; ubi
nulla sunt. nullum bonum est. et rursus haec tria ubi magna
sunt, magnae naturae sunt; ubi parua sunt, paruae naturae [*]

Proinde cum quaeritur, unde sit malum, prius quaerendum
est, quid sit malum . quod nihil aliud est quam corruptio
uel modi uel speciei uel ordinis naturalis. mala, itaque
natura dicitur, quae corrupta est; nam incorrupta utique bona
est. sed etiam ipsa corrupta, in quantum natura est, bona
est; in quantum corrupta est, mala est.

Fieri autem potest, ut quaedam natura, quae modo et
specie naturali excellentius ordinata est, etiam corrupta melior
sit adhuc quam est incorrupta altera. quae minore modo et
specie naturali inferius ordinata est . sicut in hominum aestimatione
secundum qualitatem, quae aspectibus adiacet, melius
est utique etiam corruptum aurum quam incorruptum argentum
et melius est etiam corruptum argentum quam plumbum
incorruptum: sic et in naturis potentioribus atque spiritalibus
melior est etiam corruptus per malam uoluntatem spiritus
rationalis quam inrationalis incorruptus; et melior est quilibet
spiritus etiam corruptus quam corpus quodlibet incorruptum
melior est enim natura, quae cum praesto est corpori, praebet
ei uitam, quam illa, cui uita praebetur. quantumlibet autem
corruptus sit spiritus uitae, qui factus est, uitam praebere
corpori potest; ac per hoc melior illo est quamuis incorrupto
corruptus.