De diuinatione daemonum (1-5)

Quodam die in diebus sanctis octauarum, cum mane
apud me fuissent multi fratres laici christiani et in loco
solito consedissemus, ortus est sermo de religione christiana
aduersus praesumptionem et tamquam miram et magnam
scientiam paganorum: quem recordatum atque conpletum litteris
mandandum putaui non expressis personis contradicentium,
quamuis christiani essent et magis contradicendo quaerere
uiderentur, quid paganis responderi oporteret. cum ergo
de diuinatione daemonum quaereretur et affirmaretur praedixisse
nescio quem euersionem templi Serapis, quae in Alexandria
facta est, respondi non esse mirandum, si istam euersionem
templis et simulacris suis inminere daemones et scire
et praedicere potuerunt sicut alia multa, quantum eis nosse
et praenuntiare permittitur.

Et cum mihi referretur: non ergo sunt malae diuinationes [*]

huius modi nec deo displicent — alioquin omnipotens et
iustus ista fieri non permitteret, si mala et iniusta essent —
respondi non ideo haec uideri iusta debere, quod ea fieri permittit
omnipotentissimus et iustissimus deus; nam et alia
multa manifestissime iniuste fieri, sicut homicidia, adulteria,
furta, rapinas et cetera huius modi: quae quamuis iusto deo
eo quod iniusta sint sine dubitatione displiceant, idem tamen
omnipotens ea fieri certa iudicii sui ratione permittit non
utique inpune, sed ad eorum damnationem, a quibus fiunt
quae displicent iusto.

Et cum e contrario diceretur non quidem esse dubitandum,
quod omnipotens et iustus sit deus, sed haec humana
peccata, quae contra societatem hominum fierent, non eum
curare, dum fierent — propterea posse fieri: quae utique fieri
non possent, si omnipotens non siuisset; illa uero, quae ad
ipsum religionis cultum pertineant, nullo modo ab eo credendum
esse contemni. ac per hoc fieri non potuisse, nisi ei
placuissent. et ideo mala ea putari non oportere — ad hoc quoque
respondi: nunc ergo ei displicent, cum templa et simulacra
euertuntur et illa gentium sacrificia, si facta fuerint.
puniuntur. sicut enim dicitur non ea fieri potuisse, nisi deo
placuissent, et ideo bona putanda, quoniam iusto placent, ita
dici potest non ea prohiberi, euerti, puniri potuisse, nisi deo [*]

displicerent; ac per hoc si tunc ideo recte fiebant, quia iusto
deo placere hinc ostendebantur, quod ab illo fieri sinebantur,
ideo nunc inique fiunt, quia deo displicere hinc ostenduntur,
quod ea uel iubet uel permittit euerti.

Contra hoc dictum est iniusta quidem esse nunc ista,
non tamen mala, et ideo iniusta, quia contra leges, quibus
prohibentur, fiunt, ideo autem non mala, quia, si mala essent,
numquam deo utique placuissent; porro si numquam placuissent,
numquam facta essent illo non sinente, qui omnia potest
et qui talia non contemneret, quando tam magna sunt, ut
contra ipsam religionem, qua deus colitur, fierent, si male
fierent. hic ego, si propterea, inquam, mala non sunt, quia
deo placere hinc probantur, quod ea fieri sinit omnipotens,
quomodo erit bonum, quod fieri prohibentur et euertuntur?
si autem hoc bonum non est, quod euertuntur, quae deo placent,
hoc fieri non sineret omnipotens, quia et hoc contra
religionem fit, qua colitur deus, si ea, quae deo placent, ab
hominibus euertuntur. si autem hoc, cum male fiat, permittit
omnipotens, non ideo putanda sunt illa bona, quod ea fieri
permisit omnipotens.

Dictum contra est concedendum esse nunc ista recte
non fieri, immo ideo prorsus iam non fieri, quod omnipotenti
nunc displicent, uerumtamen placuisse, cum fierent; nos enim
nescire, unde tunc placuerint, nunc autem unde displiceant, [*]

dum tamen certum sit nec tunc fieri potuisse, nisi placuissent
omnipotenti. nec nunc cessasse, nisi displicuissent omnipotenti..
ad hoc ego, cur ergo, inquam, et nunc talia clanculo
fiunt, quae uel perpetuo delitiscunt uel deprehensa puniuntur,
si nihil horum fieri sinit omnipotens, nisi quod ei iusto placet,
cum iusto quod iniustum est placere non possit? contra hoc
dictum est nunc omnino talia non fieri. sacra enim illa,
inquit, non fiunt, quae pontificalibus conscripta sunt libris;
ea quippe tunc recte fiebant, ea tunc deo placere demonstrabantur
eo ipso, quod ab omnipotente ac iusto fieri sinebantur;
si quid autem nunc prohibitorum sacrificiorum fit occulte
atque inlicite, non est illi pontificali sacrificiorum generi conparandum,
sed in eodem deputandum, quod etiam nocturno fit
tempore, cum haec omnia inlicita ipsis pontificalibus libris
certum sit prohiberi atque damnari. hic respondi: cur ergo
uel talia permittit deus fieri, si nihil eorum malefactorum
contemnit, quae contra religionem fiunt, cum praesertim haec
eum curare hinc etiam cogantur concedere, qui pontificales
libros magni aestimant, quod ea, quae his libris prohibentur.
utique diuinitus prohiberi asserunt? quomodo ergo diuinitus
prohibentur, nisi quia displicent deo, quae utique prohibendo
non solum sibi displicere, uerum etiam curare se ostendit
neque omnino contemnere? unde colligitur, quod deus aliquid
et improbet iustus et tamen permittat omnipotens. [*]