De Paradiso (26-30)

Et praecepit dominus deus Adae dicens: ex [*]
omni ligno quod est in paradiso ad escam edes,
de ligno autem quod est scientiae boni et mali
non edetis. qua die autem manducaueritis ex eo
morte moriemini. qua ratione, ubi praecepit ex omni ligno
edendum, singulariter dixerit: edes, ubi autem de ligno
scientiae boni et mali, pluraliter non edetis dixerit, non [*] [*]
otiosa quaestio. uerum si diligenter intendas, scripturarum
auctoritate absolui potest. quod enim bonum hoc et faciendum,
quod autem bonum et faciendum consonans et adhaerens,
quod uero turpe hoc dissonans, inconpositum atque [*]
discretum est. et ideo dominus unitatem semper intendens
secundum unitatem praecepit. denique unitatem operatur qui
fecit utraque unum, nec solum utraque, sed etiam omnes
unum fecit; omnes enim unum corpus et unum spiritum esse
nos iussit. per omnia autem primogenitus, cum sit in unitate
cum patre, coniunctissimus patri semper est, quia uerbum
erat apud deum. denique ait: ego et pater unum
sumus, ut unitatem sibi maiestatis et diuinitatis cum patre [*]
esse monstraret. sed et nos unum esse praecepit et suae naturae
unitatisque similitudinem in nos gratiae adoptione
transfudit dicens: pater, sicut ego et tu unum sumus,
ita et isti in nobis unum sint. ergo ubi bonum praecipit,
tamquam ad unum praecipit dicens: edes; unitas enim
praeuaricari non potest. ubi uero de ligno scientiae boni et
mali dicit non esse gustandum, quasi ad plures dicit: non
edetis; quod enim prohibitorium est tamquam pluribus [*] imperatur.
ego tamen aliud puto et quid futurum sit in ipso.
iam dei sermone repperio. de omni ligno gustandum Adae soli
praecepit, quem seruaturum sciebat, de ligno autem scientiae
boni et mali non esse gustandum iam non singulariter, sed
pluraliter dicit; sciebat enim praeuaricaturam mulierem et
ideo per pluralitatem ostendit non seruaturos, quia plurium
discreta sententia est.

et quantum ad septuaginta uirorum [*] [*]

sententiam spectat, solutum est quod mouebat. sed quia [*]
Symmachus utrumque singulariter dixit, intellegimus id
secutum, quia in lege quoque cum populum adloquitur deus,
singulariter loquitur, sicut habes : audi, Istrahel, dominus
deus tuus dominus unus est et diliges dominum
deum tuum. nec mihi praeiudicat Symmachi interpretatio,
qui unitatem patris et fili uidere non potuit, etsi aliquotiens
in sermone et Acylas et ipse confessi sint. nec quisquam de
eo quod praeuaricaturum populum diuina mandata singulariter [*]
adloquitur putet superiori nostro obuium esse sermoni quia
populus Iudaeorum etiam singulariter data praescripta uiolauit.
lex enim spiritalis est, et ideo alterum in sermone, alterum
in praedestinatione diuino populum deus adloquebatur oraculo.
denique ait: non quoques ouem in lacte matris suae.

Facilis abhinc praeceptorum caelestium series uideretur,
nisi quaestionem plurimi commouerent, quibus responderi [*]
oportet a nobis, na simplices mentes malitiosa interpretatione
transducant. plerique enim, quorum auctor Apelles, sicut
habes; in tricesimo et octauo tomo eius, has quaestiones
proponunt: quomodo lignum uitae plus operari uidetur ad
uitam quam insufflatio dei ? deinde:. si hominem non perfectum
fecit deus, unusquisque autem per industriam propriam
perfectionem sibi uirtutis adsciscit, nonne uidetur plus sibi [*] [*]

homo adquirere quam ei deus contulit? tertium obiciunt:
et si homo non gustauerat mortem, utique quam non [*] gustauerat
scire non poterat. ergo si non gustauerat, nesciebat:
si nesciebat, timere non poterat.

frustra igitur deus mortem
J
]
pro terrore obiecit, quam homines non timebant. discamus
igitur quia ubi lignum uitae ibi etiam lignum scientiae
boni et mali produxerit deus. habes enim quia produxit
lignum uitae lv μέσψ to6 παραδείσου, hoc est in medio
paradiso. ait ............. enim intellegitur quod in
medio produxerit. ergo in medio paradiso et uita erat et [*]
causa mortis. intellege quia non homo fecit uitam, sed uel
operando uel custodiendo mandata dei potuit inuenire. erat
autem uita, sicut apostolus dixit, abscondita cum
Christo in deo. homo ergo siue in umbra uitae erat
propter figuram, quia umbra est haec quae nunc nostra est
uita in terra, siue in quodam pignore uitae erat, quia habebat
insufflationem dei, habebat ergo pignus inmortalitatis, sed in
umbra uitae positus absconditam uitam cum Christo in deo [*]
uulgari quodam tactu et aspectu uidere et capere non poterat [*] [*]

etsi nondum peccator, non tamen incorruptae inuiolabilisque
naturae, utpote qui postea peccato lapsus est, nequaquam
autem adhuc peccator. denique in umbra uitae erat; qui
autem peccatores sunt in umbra mortis sunt. peccatorum
enim populus, sicut Esaias docet, sedebat in umbra mortis,
cui lux orta per dei gratiam, non per suae uirtutis est meritum.
ergo inter insufflationem dei et escam ligni uitae nulla [*]
discretio, nec hominem quia potest dicere plus sibi posse
adquirere quam diuina ei largitate conlatum est. utinam acceptum
tenere possemus! labor etenim noster eo proficit, ut
quae tributa sunt resumamus. tertium illud quod propositum
est, quia qui mortem non gustauerat mortem timere non
poterat, facile ex communis naturae usu absolutionem habet.
est enim natura insitum omnibus animantibus, ut etiam quae [*]
nondum sibi nocere experta sunt quasi noxia reformident.
unde enim columbae in ipso ortu sui uisu terror accipitris?
unde lupi ouibus formidabiles, pullis milui? quod si in his
quae inrationabilia sunt animantia quidam de aduerso genere
animantium naturalis est terror, ut etiam inrationabilia sensum
fugiendae mortis accipiant, quanto magis in primo homine
rationis utique plenissimo naturalis quaedam opinio
mortis debuit esse uitandae!

Rursus faciunt alias quaestiones hoc modo: non semper [*]
malum est non oboedire praecepto. si enim bonum est [*] [*]
praeceptum, honesta est oboeditio; quodsi inprobum praeceptum,
non oboedire utile. ergo non semper malum est non oboedire
praecepto, sed bono praecepto non oboedire inprobum est.
bonum autem est operatorium cognitionis boni et mali [*]
lignum, quandoquidem et deus bonum et malum nouit. denique
ait: ecce Adam factus est tamquam unus nostrum.
si igitur bonum est scientiam habere boni et mali, bona autem
est quam etiam deus habet, uidetur qui interdicit eam
hominibus non recte interdicere, idque proponunt. sed si intellegant
quid sit cognoscere, quam uim habeat hoc uerbum,
si sic intellegant quemadmodum oportet: cognouit enim
dominus qui sunt ipsius - cognouit utique eos qui unum [*]
ex pluribus facti sunt, in quibus inhabitat et in quibus ambulat
—, cognoscere utique non in sola et perfunctiora scientia
sit, sed in eorum operatione quae oporteat fieri. oportuit
autem hominem oboedire mandato, non oboediendo autem
praeuaricatus est. igitur qui non oboediuit errauit, quia praeuaricatio
peccatum est. uerum etiamsi extenuari uelint uim
cognitionis, ut perfunctoriam scientiam boni et mali [*] interdictam
putent, in eo quoque praeuaricationis est culpa non
oboeditum esse mandato, quia etiam tumultuariam scientiam
boni et mali dominus deus putauit inhibendam.