Carus et Carinus et Numerianus (11-15)

Numerianus, Cari filius, moratus egregie et vere dignus imperio, eloquentia etiam praepollens, adeo ut puer publice declamaverit feranturque illius scripta nobilia, declamationi tamen magis quam Tulliano adcommodiora stilo, versu autem talis fuisse praedicate ut omnes poetas sui temporis vicerit, nam et cum Olympio Nemesiano contendit, qui Ἁλιευτικὰ , Κυνηγετικὰ et Ναυτικὰ scripsit quique in [*] omnibus coloniis inlustratus emicuit, et Aurelium Apollinarem iamborum scriptorem, qui patris eius gesta in litteras rettulit, iisdem quae recitaverat editis veluti radio oratio fertur ad senatum missa tantum habuisse eloquentiae ut illi statua non quasi [*] [*] Caesari sed quasi rhetori decerneretur, ponenda in Bibliotheca Ulpia, cui subscriptum est: Numeriano Caesari, oratori temporibus suis potentissimo.

Hic patri comes fuit bello Persico. quo mortuo, cum oculos dolere coepisset, quod illud aegritudinis genus nimia utpote vigilia [*] confecto familiarissimum fuit, ac lectica portaretur, factione Apri soceri sui, qui invadere conabatur imperium, occisus est. sed cum per plurimos dies de imperatoris salute quaereretur a milite, contionareturque Aper idcirco illum videri non posse, quod oculos invalidos a vento ac sole subtraheret, foetore tamen cadaveris res esset prodita, omnes invaserunt Aprum, cuius factio latere non potuit, eumque ante signa et principia protraxere. tunc habita est ingens contio,

factum etiam tribunal. et cum quaereretur quis vindex Numeriani iustissimus fieret, quis daretur rei publicae bonus princeps, Diocletianum omnes divino ' consensu, cui multa iam signa facta dicebantur imperii, Augustum [*] appellaverunt, domesticos tunc regentem, virum insignem, callidum, amantem rei publicae, amantem suorum et ad omnia quae tempus quaesiverat [*] [*] temperatum, consilii semper alti, nonnumquam tamen effrontis [*] sed prudentia et nimia pervicacia motus inquieti pectoris comprimentis. hic cum tribunal conscendisset atque Augustus esset appellatus, et quaereretur quemadmodum Numerianus esset occisus, educto gladio Aprum praefectum praetorii ostentans percussit, addens verbis suis, Hic est auctor necis Numeriani. sic Aper foeda vita [*] et deformibus consiliis agens dignum moribus suis exitum dedit, avus meus rettulit interfuisse contioni, cum Diocletiani manu esset Aper occisus ; dixisse autem dicebat Diocletianum, cum Aprum percussisset: Gloriare, Aper, Aeneae magni dextra cadis. quod ego miror de homine militari, quamvis plurimos plane sciam [*] militares vel Graece vel Latine vel comicorum usurpare dicta vel talium poetarum, ipsi denique comici plerumque sic milites inducunt ut eos faciant vetera dicta usurpare. nam et Lepus tute es, pulpamentum quaeris? Livii Andronici dictum est, multa aliaque [*] Plautus Caeciliusque posuerunt.

Curiosum non puto neque satis vulgare fabellam de Diocletiano Augusto ponere hoc convenientem loco, quae illi data est ad omen imperii, avus meus [*] [*] [*] [*] mihi rettulit ab ipso Diocletiano compertum. Cum, inquit, Diocletianus apud Tungros in Gallia in quadam caupona moraretur, in minoribus adhuc locis militans, et cum Druiade quadam muliere rationem [*] convictus sui cottidiani faceret, atque illa diceret, Diocletiane, nimium avarus, nimium parcus es, ioco non serio Diocletianus respondisse fertur, Tunc ero largus, cum fuero imperator. post quod verbum Druias dixisse fertur, [*] Diocletiane, iocari noli, nam eris imperator cum Aprum occideris.

semper in animo Diocletianus habuit imperii cupiditatem, idque Maximiano conscio atque avo meo, cui hoc dictum a Druiade ipse rettulerat. denique, ut erat altus, risit et tacuit, apros tamen in venatibus, ubi fuit facultas, manu sua semper occidit, denique cum Aurelianus imperium accepisset, cum Probus, cum Tacitus, cum ipse Carus, Diocletianus dixit, Ego semper apros occido, sed alter utitur pulpamento. iam illud notum est atque vulgatum, quod, cum occidisset Aprum praefectum praetorii, dixisse fertur, Tandem occidi Aprum fatalem. ipsum Diocletianum idem avus meus dixisse dicebat nullam aliam sibi causam occidendi manu sua fuisse [*] nisi ut impleret Druiadis dictum et suum firmaret imperium, non enim tam crudelem se innotescere cuperet, primis maxime diebus imperii, nisi illum necessitas ad hanc atrocitatem occisionis adtraheret. [*] [*] Dictum est de Caro, dictum etiam de Numeriano,