Avidius Casius (6-10)

nec fefellit de se iudicium habitum. [*] nam statim et ad signa edici iussit et programma in parietibus fixit, ut, si quis cinctus inveniretur apud Daphnen, discinctus rediret, arma militum septima die semper respexit, vestimenta etiam et calciamenta et ocreas, delicias omnes de castris summovit iussitque eos hiemem sub pellibus agere nisi corrigerent suos mores; et egissent, nisi honestius vixissent. exercitium septimi diei fuit omnium militum, ita ut et sagittas mitterent et armis luderent. dicebat enim miserum esse, cum exercerentur athletae venatores et gladiatores, non exerceri milites; quibus minor esset futurus labor, si consuetus esset. Ergo correcta disciplina et in Armenia et in Arabia et in Aegypto res optime gessit amatusque est ab omnibus orientalibus et speciatim ab Antiochensibus, qui etiam imperio eius consenserunt, ut docet Marius Maximus in vita divi Marci, nam et cum [*] Bucolici milites per Aegyptum gravia multa facerent, ab hoc retunsi sunt, ut item [*] Marius Maximus refert in eo libro quem secundum de vita Marci Antonini edidit.

Hic imperatorem se in oriente appellavit, ut [*] [*] quidam dicunt, Faustina volente, quae valetudini Marci iam diffidebat et timebat, ne infantes filios tueri sola non posset, atque aliquis exsisteret, qui capta statione regia infantes de medio tolleret, alii autem dicunt, hanc artem adhibuisse militibus et provincialibus Cassium contra Marci amorem, ut sibi posset consentio, quod diceret Marcum diem suum obisse. nam et divum eum appellasse dicitur, ut desiderium illius leniret. Imperatorio animo cum processisset, eum qui sibi aptaverat ornamenta regia statim praefectum praetorii fecit; qui et ipse occisus est Antonino invito ab exercitu, qui et Maecianum, cui erat commissa Alexandria quique consenserat [*] spe participatus Cassio, invito atque ignorante Antonino interemit. Nec tamen Antoninus graviter est iratus rebellione cognita nec in eius liberos aut adfectus saevit. senatus illum hostem appellavit bonaque eius proscripsit. quae Antoninus in privatum aerarium congeri noluit, quare senatu praecipiente in aerarium publicum sunt relata, nec Romae terror defuit, cum [*] quidam Avidium Cassium dicerent absente Antonino, qui nisi a voluptariis unice amabatur, Romam esse venturum atque urbem tyrannice direpturum, maxime senatorum causa, qui eum hostem iudicaverant bonis proscriptis. et amor Antonini hoc maxime enituit, quod consensu omnium praeter Antiochenses Avidius interemptus est; quem quidem occidi non iussit sed passus est, cum apud cunctos clarum esset, si potestatis

suae fuisset, parsurum 1 illi fuisse, caput eius ad Antoninum cum delatum esset, ille non exsultauit, non elatus est, sed etiam doluit ereptam sibi esse occasionem misericordiae, cum diceret se vivum illum voluisse capere, ut illi exprobraret beneficia sua eumque servaret. denique cum quidam diceret reprehendendum Antoninum, quod tam mitis esset in hostem suum eiusque liberos et adfectus atque omnes quos conscios tyrannidis repperisset, addente illo qui reprehendebat Quid si ille vicisset? dixisse dicitur Non sic deos coluimus nec sic vivimus, ut ille nos vinceret, enumeravit deinde omnes principes qui occisi essent habuisse causas quibus mererentur occidi, nec quemquam facile bonum vel victum a tyranno vel occisum, dicens meruisse Neronem, debuisse Caligulam, Othonem et Vitellium nec imperare voluisse. [*] etiam [*] de Galba [*] paria sentiebat, cum diceret in imperatore avaritiam esse acerbissimum malum. denique non Augustum, non Traianum, non Hadrianum, non patrem suum a rebellibus potuisse superari, cum et multi fuerint et ipsis vel invitis vel insciis exstincta ipse autem Antoninus a senatu petiit ne graviter in conscios defectionis animadverteretur, eo ipso tempore quo rogavit ne quis senator temporibus suis capitali supplicio adficeretur, quod illi maximum amorem conciliavit. denique paucissimis centurionibus punitis deportatos revocari iussit.

Antiochensibus,3 qui 4 Avidio Cassio consenserant, et his [*] et aliis civitatibus, quae illum iuverant, ignovit, cum primo Antiochensibus graviter iratus esset iisque spectacula sustulisset et multa alia civitatis ornamenta, quae postea reddidit, filios Avidii Cassii Antoninus Marcus parte media paterni patrimonii donavit, ita ut filias eius auro argento et gemmis cohonestaret. nam et Alexandriae, filiae Cassii, et genero Drunciano liberam evagandi ubi vellent potestatem dedit, vixeruntque non quasi tyranni pignora sed quasi senatorii ordinis in summa securitate, cum illis etiam [*] in lite obici fortunam propriae vetuisset domus, damnatis aliquibus iniuriarum, qui [*] [*] [*] [*] [*] [*] in eos petulantes fuissent, quos quidem amitae suae marito commendavit. Si quis autem omnem hanc historiam scire desiderat, legat Marii Maximi secundum librum de vita Marci, in quo ille ea dicit quae solus [*] Marcus mortuo iam Vero egit. tunc enim Cassius rebellavit, ut probat epistula missa ad Faustinam, cuius hoc exemplum est: Verus mihi de Avidio verum scripserat, quod cuperet imperare, audisse enim te arbitror quod Veri statores [*] de eo nuntiarent. veni igitur in Albanum, ut tractemus omnia dis volentibus, nil timens. hinc autem apparet Faustinam ista nescisse, cum dicat Marius infamari eam cupiens quod ea conscia Cassius imperium sumpsisset, nam et ipsius epistula exstat ad virum, qua urget [*] Marcum ut in eum graviter vindicet, exemplum epistulae Faustinae ad Marcum: Ipsa in Albanum cras, ut iubes, mox veniam; tamen iam hortor, ut, si amas liberos tuos, istos rebelliones acerrime persequaris. male enim assueverunt duces et milites, [*] qui nisi opprimuntur, oppriment.

item alia epistula eiusdem Faustinae ad Marcum: Mater mea Faustina patrem tuum Pium in defectione [*] Celsi hortata [*] est, ut pietatem primum circa suos servaret, sic circa alienos, non enim pius est imperator, qui non cogitat uxorem et filios. Commodus noster vides in qua aetate sit, Pompeianus gener et senior est et peregrinus, vide [*] [*] [*] [*] [*] [*] quid agas de Avidio Cassio et de eius consciis, noli parcere hominibus, qui tibi non pepercerunt et nec mihi nec filiis nostris parcerent, si vicissent. ipsa iter tuum mox consequor; quia Fadilla nostra aegrotabat, in Formianum venire non potui, sed si te Formiis invenire non potuero, adsequar Capuam, quae civitas et meam et filiorum nostrorum aegritudinem poterit adiuvare. Soteridam medicum in Formianum ut demittas, rogo. ego autem Pisitheo nihil credo, qui puellae virgini curationem nescit adhibere, signatas [*] mihi litteras Calpurnius dedit; ad quas rescribam, si tardavero, per Caecilium senem spadonem, hominem, ut scis, fidelem, cui verbo mandabo, quid uxor Avidii Cassii et filii et gener de te iactare dicantur.