Eusebius Caesariensis: Commentarii in Psalmos (Tom. III: Ps 101–150) (Ps_102.11-Ps_103.4)

Εὐλογεῖτε τὸν κύριον, πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ

ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας αὐτοῦ.

εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν κύριον.

[*][*][*]ἩἩ μέντοι τῆς ἀκολουθίας διάνοια διδασκαλία τοῦτον ἔοικεν ὑποβάλλειν τὸν νοῦν· εἰ ἡ μὲν ἀγγέλων ἦν, φησίν, μόνον καὶ θείων

δυνάμεων

καὶ οὐρανίων

λειτουργῶν

θεοῦ τὸ

εὐλογεῖν

αὐτόν λειτουργῶν οὐρανίων τὸ εὐλογεῖν τὸν θεόν , καλῶς ἂν εἶχέ σε εἶχες , ὦ

ψυχή

, ὑποστέλλεσθαι καὶ μετρεῖν σαυτὴν ἑαυτὴν αὐτὴν τοῖς κρείττοσι παραχωροῦσα παραχοροῦσα τὴν εὐλογίαν. ἐπειδὴ δὲ ὁ θεῖος λόγος πᾶσι τοῖς ἔργοις λόγοις αὐτοῦ

εὐλογεῖν

τὸν κύριον

προστάττειπροστάττει τὸν κύριον – προσήκει γὰρ πᾶσαν τὴν κτίσιν κτήσιν κατὰ τὴν αὐτῆς δύναμιν τὸν πρέποντα ὕμνοντὸν πρέποντα ὕμνον κατὰ τὴν αὐτῆς δύναμιν ἀποδιδόναι τῷ θεῷ – τί μέλλεις, ὦ

ψυχή

, οὐχὶ καὶ αὐτή, ἅτε ἔργον οὐκ εὐκαταφρόνητον οὖσα τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ κατ’ εἰκόνα τὴν τοῦ αὐτοῦ τὴν ἑαυτοῦ ἑαυτοῦ πεποιημένητετηρημένην , ἀνεγείρεινἀναγείρειν ἀνεγείρῃ σαυτὴνσεαυτὴν ἐπὶ τὴν θεολογίαν καὶ εὐλογίαν αὐτοῦ; μὴ γὰρ νόμιζε, παρὰ τὸν τόπον ἐπιτηδείους τινὰς εἶναι τῇ εὐλογίᾳ καὶ πάλιν ἑτέρους ἀνεπιτηδείους τόπου ἕνεκα· οὐδὲ γὰρ μᾶλλον ἐν οὐρανῷ ἢ ἐπὶ γῆς ὁ εὐλογῶν εὐλογεῖ·

ἐν παντὶ γὰρ τόπῳ τῆς δεσποτείας αὐτοῦ

ἡ ἀρετὴ διὰ τῶν ἀγαθῶν πράξεων ἀξίους τοῦ

εὐλογεῖν

αὐτὸν τοὺς εὐλογοῦντας ἀπεργάζεται τοῦ εὐλογεῖν ἀξίους ἀπεργάζεται ἀξίους τοῦ εὐλογεῖν ἀπεργάζεται . ἀλλὰ καὶ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα καὶ τὰ μέρη τοῦ κόσμου σιωπῶντα, ἅτε δὴ ἄλογα καὶ ἄψυχα ὄντα, καὶ αὐτὸ μόνον ὁρώμενα καὶ τῇ χρείᾳ τοῦ παντὸς συμβαλλόμενα τά τε τῶν θηρίων βλαπτικώτατα καὶ τὰ ἑρπετὰ καὶ ὅσα ἄλλα νενόμισται οὐκ εἰς ἀνθρώπων χρῆσιν κατεσκευάσθαι, πάντα λόγοις τισὶν ἀρρήτου σοφίας ἀναγκαίως καὶ τῷ παντὶ λυσιτελῶς ὑποστάντα εἰς τὸν τοῦ θεοῦ ὕμνον καὶ εἰς τὴν εὐλογίαν αὐτοῦ τὰ μέγιστα συμβάλλοιτο· [*] [*] ἐπεὶ ἐπειδὴ γὰρ ἡ

δεσποτεία αὐτοῦ

κατὰ τὰ εἰρημένα τὸ εἰρημένον

πάντωνπάντων γὰρ δεσπόζει

ἐπουρανίων οὐρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων, ἀκολούθως

πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ

ὡς ἂν ὑπὸ τὴν αὐτοῦ

δεσποτείαν

ὄντα,

εὐλογείτω

εὐλογεῖτε

αὐτόν. τὰ μὲν ἐπουρανίαἐπουρανία καὶ κατ’ ἀξίαν τοῦ τόπου καὶ ἕκαστοςἕκαστος δὲ κατ’ ἀξίαν τοῦ ἰδίου τόπου

εὐλογείτω

αὐτόν. κατὰ τοῦτον δὴ τὸν τρόπον [*]καὶ σύ, ὦ

ψυχή

, ἕως μὲν ἐπὶ γῆς τὰς διατριβὰς ποιῇ ποίει μαθοῦσα, ὅτι καὶ ἡ γῆ μέρος τῆς

δεσποτείας αὐτοῦ

ἐστιν,

εὐλόγει

αὐτὸν, ἐν ὧ τυγχάνεις διατρίβουσαδιατρίβουσα τῷ τόπῳ. εἰ δέ ποτε καὶ ἑτέρου καταξιωθείης μεταβᾶσα ἀπὸ τοῦ γεώδους χωρίου ἐπί τινας κρείττους καὶ διαφερούσας μονὰς

τῆς δεσποτείας αὐτοῦ

, κἀκεῖ γενομένη

εὐλόγει τὸν

σεαυτῆς

κύριον

σὺν ἀγγέλων χοροῖς καταλεχθεῖσα. τότε γοῦν τὴν τελείαν εὐλογίαν ὑπὲρ τῶν τελείων καὶ ἐπουρανίων ἀγαθῶν τῷ σῷ ἀποδώσεις

κυρίῳ

.

Εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν κύριον.

κύριε, ὁ θεός μου, ἐμεγαλύνθης σφόδρα.

[*]Διὰ τῆς τῶν κτισμάτων μεγαλουργίας τε καὶ προνοίας καὶ ποικιλίας zu ποικιλότητος verändert χαίρειν τ’ ἐν τῷ αὐτῷ δὲ ἐν ταυτῶ καὶ θάρσος ἀναλαμβάνειν διδάσκεται ἡ ψυχή, διὰ τοῦ τὸ σεμνύνεσθαι καὶ αὐτῆς κύριον κύριον ἑαυτῆς καὶτὸν θεὸν τῶν τὸν τοσούτων μεγαλουργιῶν μεγαλουργὸν ἐπιγράφεσθαι ἰδιοποιεῖσθαί τε καὶ ἰδιοποιεῖσθαι αὐτὸν λέγουσα ἐν τῷ λέγειν

κύριε,

ὁ θεός μου

. πῶς δ’

ἐμεγαλύνθη

ὡς ἐμεγαλύνθης

σφόδρα κύριοςκύριε ὁ θεός,

ἐξῆς ἐπιλέγειἐπιλέγει. Ἐξομολόγησιν καὶ εὐπρέπειαν ἐνεδύσω.. μετὰ διαθέσεως.

Ἐξομολόγησιν καὶ εὐπρέπειαν ἐνεδύσω

ἀναβαλλόμενος φῶς ὡς ἱμάτιον.

[*]Νοήσεις καὶ οὕτως· ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν κτισμάτων τῶν τε καθόλου καὶ τῶν κατὰ μέρος οὐδὲν οἷόν τε κατ’ ἀξίαν λέγειν οὔτ’ ἐπαινεῖν οὔτ’ ἐπαξίως εὐχαριστεῖν ἢ τὴν οἰκείαν ὁμολογεῖν ἀσθένειαν καὶ ἀκαταληψίαν· μόνος γὰρ αὐτὸς ὁ τῶν ἁπάντων ποιητὴςποιητὴς θεὸς τῶν ὑπ’ αὐτοῦ πεποιημένων καὶ τὰς οὐσίας καὶ τὰς φύσεις καὶ τοὺς τὰς ἐφ’ ἑκάστῳ λόγους γινώσκει. διόπερ ἄξια θαυμασμοῦ καὶ ἐκπλήξεως πανταχόθεν

περιβαλλόμενος ἐξομολόγησιν ἐνδεδύσθαιἐνδιδύσθαι

λέγεται. τὸ δ’ αἴτιον τῆς ἐν πᾶσιν ἀκαταληψίας τῶν ὑπ’ αὐτοῦ γενομένων γινομένων γενησομένων ἡ

μεγαλοπρέπεια

αὐτοῦ παρέχει. οὐδὲν δὲ τοῖς πᾶσι καταλέλοιπεν ἢ τὸ ἐξομολογεῖσθαι αὐτῷ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν καὶ εὐχαριστεῖν αὐτῷ ἐπὶ πάσαις αἷς τοῖς πᾶσιν ἐδωρήσατο εὐεργεσίαις.

Ἑθεμελίωσε τὴν γῆν ἐπὶ τὴν ἀσφάλειαν αὐτῆς.

[*]Κατὰ δέ τινας ἐν τοῖς ἐναντίοις τὰ ἐναντία τὴν ἐναντίαν ἡ παραδοξοποιὸς τοῦ ποιητοῦ τῶν ὅλων συνεστήσατο δύναμις, καὶ φέρεται τὸ βαρὺ στοιχεῖον, ἡ γῆ, ἐπὶ τοῦ λεπτομεροῦς λεπτομεροῦ ὕδατος παραδόξως ἐπινηχομένη τε καὶ ἐπιπολάζουσα.

Ὅριον ἔθου, ὃ οὐ παρελεύσονται,

οὐδὲ ἐπιστρέψουσι καλύψαι τὴν γῆν.

[*]Ὥσπερ οὖν καὶ τὰ κύματα, φησίν κύματά φησι , τῆς δηλωθείσης θαλάσσης καίτοι ἄψυχα ὄντα [*]κατά τινας ἀντιπαθείας ἡμῖν ἀλήπτους ἀδιαλήπτους ἀλήπτουσα ⋯. εἰ δὲ τὰ κύματα τῆς

ἀβύσσουἀπὸ φωνῆς τῆς βροντῆς

τοῦ θεοῦ

δειλιᾷ,

πόσῳ πλέον καὶ τὰ ἔμψυχα καὶ τὰ ἄλογα τῶν ζῴων; εἰ δὲ ταῦτα, δηλονότι καὶ εἴ τινες ἂν εἶεν περὶ τὸν ἀέρα δυνάμεις τά τε πνεύματα τὰ ἀντικείμενα· εἰκὸς γὰρ τοῖς πᾶσι μνήμην ἐγγίνεσθαι ἐγγίγνεσθαι τοῦ πάντων δεσπότου συναίσθησίν τε φυσικὴν τοῦ πάντων ποιητοῦ καὶ δημιουργοῦ τῶν ὅλων, ὥστ’ ἄν τινα εἰπεῖν, μεγάλην εἶναι φωνὴν διαδασκαλικὴν εὐσεβείας τοῖς πᾶσι τὴν ἐξακουομένην βροντὴν πᾶσαν τὴν κτίσιν ἐπὶ τὸν τοῦ θεοῦ φόβον ἐκκαλουμένην. τηλαυγῶς δὲ τοῦτο παρίστησιν ὁ φάσκων που ἐν ψαλμοῖς λόγος·

φωνὴ κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων, ὁ θεὸς τῆς δόξης ἐβρόντησε.

καὶ πάλιν·

φωνὴ φωνῆ τῆς βροντῆς σου ἐν τῷ τροχῷ, ἔφαναν αἱ ἀστραπαί σου τῇ οἰκουμένῃ.