Severianus Gabalensis: In illud: Libri aperti sunt (Dan. 7, 10) (1-5)

ՈՉԽԱՐՔ իմ, ասէ կենարարն, ձայնի իմում լսեն, եւ զհետ իմ գան, եւ ես զկեանս յաւիտենականս տամ նոցա: Զի՞նչ այլում կենաց քան կենացն սպասել կայցէ. զի՞նչ այլ ինչ յոյս առնուլ 'ի լուսոյ իցէ քան զճառագայթսն լուսոյ. կամ զի՞նչ ակն ունել այլ յաղբիւրէն բարերարութեանց քան զբարերարութիւն շնորհացն կայցէ. վասն այնորիկ եւ Դաւիթ ասէ, թէ 'ի քէն է աղնիւր կենաց, եւ լուսով երեսաց քոց տեսանեմք զլոյս: Լոյսն այն պարզ է սփիւռ է բնութեամբ, բազում եւ ազգի ազգի ճառագայթս բարերարութե արձակէ. քանզի եւ բժշկէ զպէսպէս ախտս ոգւոց, եւ առողջացուցանէ զազգի ազգի ցաւս մարմնոց, զի մարմնոց եւ ոգւոց արարիչ է. որպէս զմի ստեղծուածն շնորհեաց նոցա, նոյնպէս եւ մի բժշկութիւն պարգեւէ: Եւ է ուսանել յայսր աւուր ընթերցուածոյն, թէ զիա'րդ աղնիւր բարութեանցն յանձնէ ունի զբարերարութիւնն:

Եկն Դրձեալ Յիսուս 'ի Կանա Գալիլեացւոց, ուր արար զջուրն 'ի գինի: Յիշեա' զերեկի բանսն, թէ զոր ինչ մարմնապէսն է ասացեալ չէ պարտ մարմնապէս իմանալ: Եկն Յիսուս ո'չ ըստ աստուածութեանն զօրութեան փոփոխելոյ, այլ ըստ մարմնոյն տեղաց 'ի տեղիս փոփոխելոյ. զի թէ անսահմանականն բնութիւն ըստ աստուածութեանն, ապա ամենայն ուրեք է. երեւի մարմնով երբեմն աստ, է երբեմն անդ. ո'չ եթէ բնութեամբ զկարգ տեսչութեանն կատարելով: Եկն Յիսուս, եւ աշխատութիւն կրեաց. աշխատեցաւ ո'չ ըստ աստուածութեան բնութեանն, այլ ըստ մարդկութեան: Եկն, ասէ, Յիսուս, եւ աշխատեալ էր 'ի ճանապարհորդութենէն. աշխատեցաւ աշխատելեաւն, եւ ո'չ աստուածութեամբն որ չկրէ երբէք աշխատութիւն: Եւ վկայէ մարգարէն. աստուած, ասէ, յաւիտենական, որ կազմեաց զծագս երկրի, ո'չ քաղցեսցի եւ ո'չ աշխատեսցի. եւ աստ ասէ, թէ աշխատեցաւ, քաղցեաւ: Պահեաց, ասէ, զքառասուն տիւ եւ զքառասուն գիշեր, եւ յետոյ քաղցեաւ. եւ յայտ է թէ յորժամ կամեցաւ, քաղցեաւ: Տեսանե'ս, զի աստուածեղէն բնութիւնն առանց կարեաց է, եւ ըստ տեսչութեան մարմնով վաստակի եւ քաղցնու:

Եւ զարմանալիք այն են. աշխատի, զի աշխատեալս հանգուցանէ, եկա'յք առ իս աշխատեալքդ, եւ հանգուցից զձեզ: Տեսանե'ս արդ, ըստ աստուածութեանն հանգուցանէ զաշխատեալ բնութիւնն, եւ ըստ տեսչութեանն ճանաչէ զկարիս մարդկութիւնս: Մի' թէ չէ՞ կարօղ զսուրբ մարմինն զոր 'ի մէնջ վասն մերոյ փրկութեան զգեցաւ, 'ի վերայ օդոց շրջեցուցանել, զի մի' կրեսցէ աշխատութիւն. եւ ո՞չ այնպէս ինչ, որպէս զԱմբկումայ զմարմինն 'ի պաղեստինացւոց աշխարհէն 'ի Բաբելոն 'ի միում վայրկենի տարաւ. զայր մի մարգարէ հրեշտակական շնորհօք յայլմէ աշխարհէ յայլ աշխարհ փոխեաց. եւ ո'չ աշխատութիւն կրեաց, եւ ո'չ զվաստակն իմացաւ. եւ որչափ ձեռն հրեշտակին կարող եղեւ, զայն զօրութիւն բնին աստուծոյ չկարէ՞ր իւրում մրմնոյ պարգեւել: Այլ անդ հարկին պէտք զարագութիւնն պահանջէին. քանզի 'ի բաբելոն չէր ոք աստուածապաշտ որ զնա կերակրէր. ետես զմարգարէն, եթէ վասն աստուածպաշտութեան վկայլինելոյ կայ 'ի տագնապի 'ի մէջ առիւծուցն, ձեռն հրեշտակի զմիւս եւս մարգարէ յափշտակէ, եւ անդր առ այն մարգարէ տանի: Եւ տե'ս զզարմանալիսն. չասէ թէ տարաւ զնա հրեշտակն, այլ թէ առ, եւ անդ եդ: Տե'ս զզօրութիւն հրեշտակին. զի՞ զարմանաս ընդ արարիչ հրեշտակացն: Բառնայ տանի զմարգարէն, ո'չ ոտիցն նեցուկ մտեալ, եւ 'ի վեր մբարձեալ, այլ զհերացն բուռն հարեալ յափշտակեաց: Եւ գիտեմք, եղբրք, ո'րչափ ինչ վշտանայ մարմին յորժամ քարշեսցի զհերացն. իսկ մարգարէն այնչափ վայրս, այնքան ճանապարհս եհատ անց զհերացն ձգեալ, եւ ոչ ինչ կրեաց. եւ 'ի միում վայրկենի առ եդ անդ. քանզի զօրութիւն հրեշտակի էր, որ ո'չ միայն եբարձ, այլ եւ թեթեւութիւն շնորհեաց մարմնոյն: Մարմին էր որ բարձաւն, այլ ոգի էր որ եբարձն եւ տարաւ: Որ արար զհրեշտակս իւր, ասէ, հոգիս:

Եւ մի' զարմանայցես, եթէ թեթեւ բնութիւնն զմարմինն ծանր եբարձ. նախ աստէն իսկ յայսմ արարածս որ մեզս երեւին է ինչ որ բնութեամբ ծանր է, եւ է ինչ որ յախտարակաց թեթեւ է. եւ չէ ինչ ըստ ծանրութեան, եւ ո'չ ըստ մեծութեան, այլ ըստ իրաց բնութեան արարածոց, որպէս զիա'րդ եւ իցէ: Ընդէ՞ր ամենայն մայրք մեծամեծք, եւ թէ ամնայն իսկ անդառք կոտորեսցին, եւ 'ի ջուր անկանիցին, չընկղմեսցին, եւ զասեղն մի փոքրիկ, կամ սակաւ ինչ քծուար յերկաթոյ չկարէ ծով մեծ 'ի վեր ունել. եւ այսպէս ո'չ ըստ մեծութեան ինչ է, եւ ոչ ըստ ծանրութեան, այլ յարարչին արուեստէ: Բայց սակայն երկաթոյ ուրոյն առանձին չէ հնար 'ի վերայ ջուրց կալ, այլ թեթեւ իւիք կայ 'ի վերայ ջրոց, եւ կրի տեղեաց 'ի տեղիս: Լնուն զնաւս մեծամեծս երկաթով, եւ տանին յո եւ կամին. եւ քանզի թեթեւ է փայտի բնութիւն, բառնայ թեթեւն զծանրն: Ա'ռ միւս եւս այլ օրինակ. մարդ չկարէ բազում ժամս 'ի վերայ ջուրց ղօղալ, թէպէտ եւ զարուեստն գիտիցէ, այլ քանզի չկարէ կարի 'ի տոկ ձգել առանց հանգչելոյ, աշխատին բազուկքն, եւ հարկ լինի ընկղմելոյ:

Ոչպէս եւ 'ի խորշակէ զի նախ արմատն վնասի, եւ ապա ընդ նմին եւ ոստքն գօսանան. նոյնպէս եւ յաստուածպաշտութեան եթէ նախ սիրտն կուրանայ, ապա պտուղ բերանոյն ցամաքի. որչա'փ եւ բմբասիցէ լեզու հերձուածողին, եւս քան զեւս անպտուղ լինի, որպէս եւ մարգարէն ասէ, եթէ ախտաացաւ գլուխն Եփրեմայ, եւ արմատն գօսացաւ, եւ ո'չ բերէ պտուղ: Այլ գոյ տեսանել բազում անգամ եւ 'ի թշնամիս աստուածպաշտութեան կերպարանս աստուածպաշտութեան. որպէս բազմութիւն եկեղեցւոջ, եւ բազմութիւն առ հերձուածողսն. սեղան աստ, սեղան անուանեալ եւ անդ. քահանայք ճշմարիտք աստ, քահանայք սուտք եւ անդ. աստ աւետարան հաւատացեալ, եւ ընդ աւետարան նարգեալ. աստ միածին որդին աստուծոյ փառաւորեալ, եւ անդ միածին որդին աստուծոյ թշնամնեալ. աստ հոգին սուրբ բերկրեալ ընդ հօտս, եւ անդ հոգին սուրբ տրտմեալ ընդ անհաւատութիւնն. քնզի յորժամ տեսանիցէ հոգին սուրբ ամբարշտութիւն, տրտմի. վասն այնորիկ եւ Պաւղոս ասէ, թէ մի' տրտմեցուցանէք զհոգին սուրբ որով կնքեցարուք յաւուր փրկութեան ձերոյ: