Severianus Gabalensis: De pascha, deque catharis (6-10)

Կամէի ուսանել 'ի նոցանէն, թէ ընդէ՞ր իսկ բնաւ զտօնն առնիցեն, վասն որո՞յ յուսոյ. որէ զապաշխարութիւնն 'ի միջոյ բառնան, զմէ՞ պաշտիցեն զզուր եւ զընդունելայն եւ զանհանճարից պաշտօնն. անյոյս յապաշխարութենէ առնեն, որ քան զամենեսին կարօտ են ապաշխարութեան. կեղով վառեալք եւ զբժիշկն ուրանան: Անուն կաթարոսաց առեալ շրջեցուցանեն. որ է սրբոց. եւ ո'չ մարմնով եւ ո'չ մտօք ունին սրբութիւն: Չի'ք ինչ որ այնպէս զայրացուցանէ զաստուած, եւ 'ի ցասումն ածէ, եւ պատժապարտ մեծաց տանջանաց առնէ, որպէս յորժամ անձին ոք սուրբ անուն յորջորջիցէ. թէպէտ եւ յամենայն մեղաց սուրբ իցէ, պարտի զանձն 'ի մեղաւորաց կողմանէ հաշուել: Լո՛ւր սրբոյն Յովհաննու, որդեակք եթէ մեղանչեմք, չեմք յայ. եւ դարձեալ, թէ որ զչարիս գործէ չէ յայ: Յորժամ ետ խրատ չմեղանչել, ապա զճշմարիտն 'ի մէջ բերէ. որ ասացն, թէ որ մեղանչէ չէ յայ, խոնարհագոյն եւս իջեալ ասէ նոյն. եթէ ասեմք, եթէ ո'չ մեղաք, ստեմք: Եւ զգուշութեան խրատ ետ, եւ զորութիւնն ո'չ ուրացաւ. հայեցաւ 'ի վարդապետութիւն ճշմարտութեանն, ետես եւ զմտացն դիւրամէտ ոտնառութիւնն: Իսկ այժմ թշնամիք աստուածպատուութեան տօնս առնեն, եւ հաւաստիս գործոց պահանջեն. եւ յամենայն հաստատութենէ վրիպեալ են:

Կամէի եւ ես առ ձեզ որ քրիստոսաերքդ եք, յուզել այնպիսի ինչ բանս, եւ ցուցանել թէ 'ի զուր է այն հակառակութիւն, ընդունայն կարծիք: Յորժամ յեկեղեցւոյ կարգաց ոք 'ի բաց ելանէ, չկյ յակաստանի. այլ առ եւ գնաց առնէ զնա մոլորութիւնն, որպէս յորժամ յործանք գետոց որ 'ի ծով մտանիցեն: Զի՞նչ յայտ զատիկն եւ տօնն առնիցեն, զի՞նչ յաւուր տօնին կատարեսցի. ո՞չ ապաէեն Քրիստոսի չարչարանաք եւ յարութիւն քարոզի. փրկութիւն աւետարանի աշխարհի, ամենայն հոգիէ աստուածեղէն բանիւն լուսաւորին: Եւ արդ զիա՞րդ. 'ի միում աւուր 'ի տարւոջն միա՞յն ունիմք զայն կնիք եւ զառհաւատչեայ աստուածպաշտութեան. եւ չիցէ յամենայն կիւրակէի զատիկ եկեղեցւոյ. եւ մի թէ այն այլ զենումն իցէ, եւ այս այլ. մի թէ այլ վայելչութիւն խորհրդոց 'ի զատկի իցէ, եւ այլ 'ի կիւրակէի, եւ 'ի չորեքշաբթու, եւ յուրբաթու: Քանիցս անգամ եւ առնիցես զյիշատակս չարչարանացն Քրիստոսի զատիկ առնես: Զառաջինն միանգամ լինէր զենումն գառանց 'ի տարւոջն. իսկ Քրիստոսի պատարագ հանապազ մատչի: Վասն որոյ եւ կենարարին յայտ արարեալ, թէ խորհուրդն չծառայէ ժամանակաց եւ աւուրց, կամ ամսոց եւ տարեաց, ասէ ցաշակերտսն. քանիցս անգամ եւ ուտիցէք զհացս զայս, եւ ըմպիցէք զբաժակս զայս, զիմ մահ պատմեսջիք: Արդ ո՞ առնիցէ զայն տօն: որ զնոյն խորհուրդ կատարեսցէ, հանապազ զատիկ առնիցէ:

Եւ եթէ հանապազ ասեն խորհուրդն կատարին, զի՞նչ պէտք նոր տօնին իցէ: Բազում ինչ. բազում անգամ տուաւ յայ 'ի մխիթարութիւն մարդկեղէն բնութեանս եւ տկարութեան այսպիսի ինչ. հանապազ աստուծոյ խորհուրդն անշարժ եւ հաստատուն կայ, եւ սեղանն, եւ քահանայք, եւ պատարագք, եւ պաշտամունք, եւ ամենայն ինչ որ յանուն նորա կատարի: Բայց քանզի ետես զմրդկան տկարութիւնս աստուած, եւ ընդ երկրաւոր իրս խառնեալ, եւ պէսպէս պղծութեամբք խառնակեալ, կարգեաց այնմ հնարս սրբովք առաքելովքն զտօնն զատկաց. զի որ ազմենայն ժամանակս ընդ մեղս զգածեալ իցէն, եւ ընդ երկրաւոր կարիս բեւեռեալ, եւ չկամիցի նայել ընդ լոյս աստուածպաշտութեանն, գէթ անուամբ տօնին ակն ածիցէ, եւ յիշատակաւ կենարար չարչարանացն պատրաստեզցէ զանձն ճաշակել 'ի սրբութեանցն:

Տօնք վասն բազմաց 'ի մի վայր ժողովելոյ են. այլ սրբոց հանապազ տօնք են: Զի՞նչ իցէ տօնք սրբոց. զաստուած օրհնել. ապա ուրեմն որ հանապազ օրհնեսցէ ցանկ տօնս առնէ. եւ լո՛ւր Դաւթի որ ասէ, օրհնեցից զտէր յմենայն ժամ, հանապազ օրհնութիւն նորա 'ի բերան իմում: Որ ցանկ օրհնէ միշտ տօն առնէ: Զատկացն, եւ կացրդիցն, եւ ամենաժողով տօնից անուն զբազմաց 'ի մի վայր գումարելոյ յայտ առնէ, առ զխաւարեալս լուսաւորելոյ, առ զմոլորեալս դարձուցանելոյ, առ զկամակոր գնացս ուղղելոյ, առ 'ի զմեռեալս եւ զթաղեալս յարուցանելոյ, եւ ամենեւին ամենայնի շինած անդամոցն Քրիստոսի լինելոյ: Այլ չեն ինչ զարմանք, որ եկեղեցւոյն ճեղքեցանն զի եւ 'ի տօնէն մեկնեսցին. զի թէ 'ի մէնջ էին, ապա ընդ մեզ էին: Այլ ապականիչ տօնն 'ի հաւատացելոց յնդիմանեսցի. եւ մեր տօնն յիւրում ժամանակի պայծառասցի. ո'չ որպէս թէ ժամանակաց շնորյքն ծառայեսցեն. զի ամենայն կարգք եւ յօրինուածք յեկեղեցւոջ տնկեսցի; Եկեսցո՛ւք այսուհետեւ 'ի կարգ ճառին. բարբառեսցուք եւ քարոզեսցո՛ւք, ո'չ իբրեւ անձանց ինչ զքարոզութին համարել, այլ սրբոյ հօրս հարկանել զսպասաւորութիւն, զդանդաղեալ զհայրենի բարբառոյն հատուսցուք զպարտս: Զայս ասեմ, զի մի' ոք անտեղեակ իրացս, եւ մեղադիր լինիցի, եթէ զհայրենի վարդապետութեանն ժամանակս յանձինս ինչ կորզիցեմք. զի մեք որպէս հրաման առնումք, զայն առնեմք, եւ զհայրենի կամաց զհետ երթամք 'ի հարկէ:

Երէկ մեզ եղբարք առաջի կայր սակաւ ինչ զսկզբան աւետարանին զաստուածխօսութիւնն աւետարնել եւ ճառել, եւ ցուցանել թէ զի՞նչ յայտ դիտաւորութիւն մտաց բանիցն առնիցէ: Յոհաննէս ասէ, թէ 'ի սկզբանէ էր բանն. եւ չասաց թէ 'ի սկզբանէ էր որդի, կամ միածինն: Ամրացոյց զմիտս լսօղաց, թէ գուցէ առ չկարութեան մտաց աստուածխօսութեանն մարդկեղէն կարծեօքն աստուածեղէն ծնունդն աղարտեսցի: Քանզի առ մեզ յորժամ ծննդեան ճառք լինիցին, հօր եւ մօր կարծիք գան 'ի մէջ, եւ մարմնոյ թանձրութիւն, եւ կարեաց պատճառք, թաքուցանէ նախ զորդւոյն անուն, եւ ընծայեցուցանէ զբանին յորջորջումն, զի բնին յորջորջմամբ զանկարեկան ծնօղին եւ ծննդեանն մեկնեսցէ: Եւ զի դարձեալ վերստին կրկնեցից, բան կոչէ, զի ցուցցէ թէ չէ ընդ կարեօք ծնունդն: