Severianus Gabalensis: In postremum iudicium (vel De fine ieiunii) (6-10)

Τί οὖν φησιν;

Καὶ ταπεινωθήσεται τὸ ὕψος τῶν ἀνθρώπων, καὶ ὑψωθήσεται κύριος μόνος ἐν τῇ ἡμέρᾳ

168

ἐκείνῃ. Οἱ γὰρ ὀφθαλμοὶ κυρίου ὑψηλοί. Ὁ δὲ ἄνθρωπος ταπεινός, καὶ ταπεινωθήσεται τὸ ὕψος τῶν ἀνθρώπων.

καὶ τότε κρύψαντες ἐσενέγκωσι τὰ εἴδωλα αὐτῶν τὰ χειροποίητα εἰσενέγκαντες εἰς τὰ σπήλαια καὶ εἰς τὰς ὀπὰς τῆς γῆς καὶ εἰς τὰς τρώγλας τῶν πετρῶν ἀπὸ τοῦ φόβου κυρίου καὶ ἀπὸ τῆς δόξης τῆς ἰσχύος αὐτοῦ, ὅταν ἀναστῇ θραῦσαι τὴν γῆν.

Ποῖον ὑπογράφει φόβον κυρίου, καὶ τίνα κύριον φεύγοντες κρύπτουσι τὰ εἴδωλα; Ταῦτα γὰρ οὐ χρείαν ἑρμηνείας ἔχει τῶν γραμμάτων μαρτυρούντων·

Καὶ τὰ εἴδωλα αὐτῶν τὰ χειροποίητα κρύψουσιν εἰσενέγκαντες εἰς τὰ σπήλαια καὶ εἰς τὰς ὀπὰς τῆς γῆς καὶ εἰς τὰς τρώγλας τῶν πετρῶν ἀπὸ προσώπου τοῦ φόβου κυρίου, ὅταν ἀναστῇ θραῦσαι τὴν γῆν.

τουτέστιν, κρῖναι τὴν γῆν. Καὶ τίς ὁ κρίνων;

Ὁ πατὴρ οὐδένα κρίνει· πᾶσαν δὲ τὴν κρίσιν δέδωκεν τῷ υἱῷ.

Συνᾴδει τούτοις ὁ μακάριος Δαυὶδ λέγων·

Ὁ θεός, τὸ κρίμα σου τῷ βασιλεῖ δός

Ἀλλὰ ἐπειδὴ χρεία ἀναντιρρήτου καὶ ἀβιάστου μαρτυρίας πρὸς τοὺς ἀντιλέγοντας, ἀναγκαῖον παραστῆσαι μαρτυρίαν ἱκανὴν καὶ τρανὴν ὥστε δειχθῆναι τὴν προφητείαν Ἡσαΐου εἰς Χριστὸν ἀναφερομένην. Ὥσπερ γὰρ τὸ

Ζῶ ἐγὼ λέγει κύριος· ἐμοὶ κάμψει πᾶν γόνυ καὶ πᾶσα γλῶσσα.

Παῦλος ἀναφανεὶς ἔδειξεν εἰς Χριστὸν ἀναλαμβανομένην τὴν προφητείαν λέγων·

Σὺ τί κρίνεις τὸν ἀδελφόν σου ἢ σὺ τί ἐξουθενεῖς τὸν ἀδελφόν σου; Γέγραπται γὰρ· Ζῶ ἐγώ, λέγει κύριος, ὅτι ἐμοὶ κάμψει πᾶν γόνυ.

καὶ ἡ Παύλου διδασκαλία ἔλυσε τῶν ἀντιλεγόντων τὴν ἀμφιβολίαν, οὕτω καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς παρίτω μάρτυς δεικνὺς τίς οὗτός ἐστιν ὁ κύριος οὗ

ἀπὸ προσώπου τοῦ φόβου καὶ ἀπὸ τοῦ πλήθους τῆς ἰσχύος αὐτοῦ

κρύψωσιν οἱ ἄνθρωποι τὰ εἴδωλα.

Πρόσεχε ἀκριβῶς. Ἐπαναλάμβανε τὰ ῥήματα.

Κρύψωσι τὰ εἴδωλα αὐτῶν τὰ χειροποίητα, ἃ ἐποίησαν οἱ δάκτυλοι αὐτῶν, καὶ κρύψωσι εἰς τὰ σπήλαια καὶ εἰς τὰς ὀπὰς τῆς γῆς καὶ εἰς τὰς τρώγλας τῶν πετρῶν ἀπὸ προσώπου τοῦ φόβου κυρίου, ὅταν ἀναστῇ θραῦσαι τὴν γῆν.

Λέγει τοίνυν ὁ μακάριος Παῦλος Θεσσαλονικεῦσι γράφων·

Εὐχαριστοῦμεν τῷ θεῷ, ἀδελφοί, ἐπὶ πάσῃ τῇ θλίψει ἡμῶν καὶ τοῖς διωγμοῖς οἷς ἀνέχεσθε

169

ἔνδειγμα τῆς δικαίας κρίσεως τοῦ θεοῦ, ἵνα καταξιωθῆτε τῆς βασιλείας αὐτοῦ, ὑπὲρ ἧς καὶ πάσχετε. Εἴπερ δίκαιον παρὰ θεῷ ἀνταποδοῦναι τοῖς θλίβουσιν ὑμᾶς θλῖψιν καὶ ὑμῖν τοῖς θλιβομένοις ἄνεσιν μεθ’ ἡμῶν, ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτε ἥξει ἀπ’ οὐρανοῦ μετ’ ἀγγέλων δυνάμεως αὐτοῦ ἐν πυρὶ φλογὸς διδοὺς ἐκδίκησιν τοῖς μὴ εἰδόσι θεὸν καὶ τοῖς μὴ ὑπακούουσι τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ· οἵτινες δίκην τείσουσιν ὄλεθρον αἰώνιον ἀπὸ προσώπου τοῦ φόβου κυρίου καὶ ἀπὸ τῆς δόξης τῆς ἰσχύος αὐτοῦ, ὅταν ἔλθῃ ἐνδοξασθῆναι τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ.

Ταῖς αὐταῖς ἐχρήσατο λέξεσιν, τὴν αὐτὴν παρήγαγε προφητείαν διδοὺς ὀφθαλμοὺς ἐμβλέπειν τῷ κάλλει τῆς θεολογίας καὶ εἰδέναι ἐκεῖνον τὸν παρὰ τῶν προφητῶν κηρυττόμενον καὶ διὰ τῶν εὐαγγελίων ἀνυμνούμενον· εἷς γὰρ καὶ ὁ αὐτὸς θεὸς ὁ καὶ τὰ πρῶτα καλῶς οἰκονομήσας καὶ τὰ νέα σαφῶς διατυπώσας καὶ ἡ προλαβοῦσα ἀνύμνησε γλῶσσα, ὅτι ἄνωθεν δι’ ἡμᾶς σχήματι τῷ καθ’ ἡμᾶς ἐπεδήμησεν, οὐχ ὑβρίζων τὴν προαιώνιον ἀξίαν, ἀλλὰ σεμνύνων τὴν ἔνσαρκον οἰκονομίαν. Ὅρα αὐτοῦ τὸ κάλλος τῆς θεολογίας· ἤδη γὰρ ὁρῶ καὶ τὰς μαρμαρυγὰς τοῦ σταυροῦ, πῶς καὶ τὰ ἄνθη ἐνδείκνυται, ἄνθη οὐ μαραινόμενα, ἀλλὰ στέφανον δικαιοσύνης ἐργαζόμενα.

Πάντοτε μὲν ἡ χάρις τοῦ σταυροῦ λάμπει· οὐ χρόνῳ περιγράφεται, οὐχ ἑορταῖς μερίζεται, οὐ πανηγύρει περιορίζεται. Ἀλλ’ ὅμως ἔχει πλέον ἡ μνήμη αὕτη τῆς ὑποθέσεως. Οὗτος ὁ σταυρὸς ἐγένετο μάχαιρα ἡ τὸν δράκοντα τοῦτον ἀνελοῦσα, οὗ πρὸ ὀλίγου ἐμνημονεύσαμεν, περὶ οὗ ἔλεγεν Ἡσαΐας·

Καὶ ἐπάξει κύριος ὁ θεὸς τὴν μάχαιραν τὴν ἁγίαν, τὴν μεγάλην καὶ τὴν ἰσχυρὰν ἐπὶ τὸν ὄφιν τὸν παλαιὸν δράκοντα.

Καὶ ἐπάξει κύριος τὴν μάχαιραν αὐτοῦ τὴν ἁγίαν, τὴν μεγάλην καὶ τὴν ἰσχυρὰν.

Τίς ἡ μάχαιρα ἡ μεγάλη; Τίς ἡ ἰσχυρά; Τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον.

Ἐπάξει κύριος ἐπὶ τὸν δράκοντα τὴν μάχαιραν αὐτοῦ τὴν ἁγίαν καὶ ἀνελεῖ τὸν δράκοντα

Διὰ γὰρ τοῦ ἁγίου πνεύματος οἱ δαίμονες ἠφανίσθησαν, καθὼς αὐτὸς λέγει·

Εἰ δὲ ἐγὼ ἐν πνεύματι θεοῦ ἐκβάλλω τὰ δαιμόνια

Ὁρᾷς τὴν μάχαιραν τέμνουσαν; Ἀλλὰ Παύλου ἄκουε τῆς ἑρμηνείας· Ἀναλάβετε

τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης, λάβετε καὶ τὴν μάχαιραν τοῦ πνεύματος ὅ ἐστιν ῥῆμα θεοῦ

. Μάχαιρα τοῦ πνεύματος ἡ τῶν δαιμόνων ἐκτέμνουσα τὴν δυναστείαν. ἡ τὰς κεφαλὰς περιελοῦσα τοῦ δράκοντος, ἡ αἱρετικῶν κακίαν ἐπιστομίζουσα. Αἰδεσθῶσι τοῦ πνεύματος τὴν ἀξίαν· φοβηθῶσι τοῦ ἁγίου καὶ προσκυνητοῦ πνεύματος τὴν βασιλείαν.

Ἐννοήσουσι, πόσοι θεοποιοῦνται σήμερον διὰ τοῦ ἁγίου πνεύματος· παρὰ γὰρ τοῦ ἁγίου πνεύματος δέχονται τὴν μόρφωσιν τῆς θεοποιίας. Ὁ τοὺς ἄλλους μορφῶν εἰς θεότητα, αὐτὸς ἀλλότριος τῆς θεότητος; Οὐκ οἶδας τοῦ πνεύματος τὴν δύναμιν; Οὐκ οἶδας αὐτοῦ τὴν ἐνέργειαν; Ἄκουε Παύλου σαφῶς καὶ τρανῶς ὑποτιθεμένου τὴν ἑνότητα, μᾶλλον δὲ τὴν ταυτότητα τῆς φύσεως τοῦ πνεύματος καὶ θεοῦ. Ἐπειδὴ γὰρ πολλάκις αὐτὸς ἐκάλεσε πνεῦμα θεοῦ, πνεῦμα Χριστοῦ, ἐνδέχεται τοὺς αἱρετικοὺς τὸ πνεῦμα ἐκλαμβάνειν οὐκ εἰς φύσεως ταυτότητα, ἀλλ’ εἰς οἰκειότητα. Καὶ ὥσπερ λέγεται ἄνθρωπος θεοῦ παρὰ θεοῦ γενόμενος, οὕτω καὶ πνεῦμα θεοῦ παρὰ θεοῦ δοθέν, ὡς ἐκ θεοῦ τὴν ὕπαρξιν ἔχον. Ὅρα τοίνυν τοῦ Παύλου τὸ ἀσφαλές·

Ἡμῖν γὰρ ἀπεκάλυψεν ὁ θεὸς διὰ τοῦ πνεύματος αὐτοῦ. Τὸ γὰρ πνεῦμα πάντα ἐρευνᾷ, καὶ τὰ βάθη τοῦ θεοῦ. Ὥσπερ γὰρ οὐδεὶς οἶδε τὰ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τὸ ἐν αὐτῷ, οὕτω καὶ τὰ τοῦ θεοῦ οὐδεὶς ἔγνωκεν εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ.

Εἰ τῆς οὐσίας τοῦ θεοῦ ἀλλότριον, πῶς οἶδεν αὐτήν; Πρόσεχε τῇ ἀκολουθίᾳ τῶν λέξεων. Ὥσπερ οὐδεὶς οἶδε

τὰ τοῦ ἀνθρώπου εἰ μὴ τοῦ ἀνθρώπου τὸ πνεῦμα τὸ ἐν αὐτῷ, οὕτω καὶ τὰ τοῦ θεοῦ οὐδεὶς ἔγνωκεν εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ

, Καὶ ἵνα πάλιν ἀσφαλίσηται, ἐπάγει·

Ἡμεῖς δὲ οὐ τὸ πνεῦμα τοῦ κόσμου ἐλάβομεν, ἀλλὰ τὸ πνεῦμα τὸ ἐκ θεοῦ

. Ἀλλ’ ὅρα μοι, ἀγαπητέ, ἀνακατασκευήν. Ἐπάγει ἡ πονηρία. Λέγει· Ἐξ αὐτῶν τῶν εἰρημένων δείκνυται ὅτι πολὺ τῆς θείας ἀξίας ἀφέστηκεν· ἐρευνᾷ τὰ βάθη τοῦ θεοῦ. Ὁ γὰρ ἀπόστολος ἐπήγαγε τελείαν λύσιν τῶν ζητουμένων.

Οὕτω καὶ τὰ τοῦ θεοῦ οὐδεὶς ἔγνω εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ

Οὐκ ἐρευνᾷ οὖν. Εἰ δὲ σκανδαλίζει σε τὸ ῥῆμα καὶ τὸ

ἐρευνᾷ

ἀπειρίαν καταφέρει τοῦ πνεύματος, ἐὰν ἴδῃς καὶ τὸν θεὸν ἐρευνῶντα, τί ποιεῖς; Εἰ ἡ φωνὴ σκανδαλίζει σου τὴν διάνοιαν τὸ ἐρευνᾶν, ἐὰν ἴδῃς τὸν θεὸν τὸν παρὰ σοὶ ὁμολογούμενον ἐρευνῶντα, ἆρα ἀγνοίας πάθος ὑπολαμβάνεις Ἄκουε τοίνυν Παύλου λέγοντος·

Καὶ αὐτὸ τὸ πνεῦμα ἐντυγχάνει περὶ ἡμῶν

. Οὐ περὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος; Εἴρηται γὰρ πολλάκις ὅτι τὸ πνεῦμα τὴν καρδίαν ἐκάλεσεν. Οἷόν τι λέγω·

Θυσίαν τῷ θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει.

Ἄλλως τε καὶ αὐτὸς ὁ Παῦλος ἑρμηνεύει ὅτι τὸ πνεῦμα νῦν τὴν καρδίαν καλεῖ·

Αὐτὸ τὸ πνεῦμα ἐντυγχάνει περὶ ἡμῶν στεναγμοῖς ἀλαλήτοις· ὁ δὲ ἐρευνῶν τὰς καρδίας

– Τίνων; Τῶν ἀνθρώπων. –

ἐρευνᾷ βάθη θεοῦ

. Λέγει πολλάκις καὶ θεὸς περὶ αὐτοῦ ἀνθρώπινα ῥήματα τὰ ἀπάγοντα τῆς θείας ἐννοίας, δυνάμει θεωρούμενα, οὐ λέξει μετρούμενα. Λέγει περὶ Ἰουδαίων ποτὲ ὁ θεός·

Ἐὰν κατακρυβῶσιν εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ Καρμήλου, ἐκεῖθεν ἐξερευνήσω καὶ λήψομαι αὐτούς.