Severianus Gabalensis: In theophaniam (6-10)

ἐγένετογίγνεταιγίνεται προφήτης, ἐπειδὴ γὰρ ἐνοθεύθηἐνωθεύθη ἡ προφητεία παρὰ τῶν ἀναξίων, καθὼςὡς γέγραπται·

προφήτην ὑμῖν ἀναστήσει κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν ἐκ τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν ὡς ἐμέ.

γίνεταιγίγνεται καὶ ἀπόστολος κατὰ τὸ εἰρημένον·

κατανοήσατε γὰρ τὸν ἀρχιερέα καὶ ἀπόστολοντὸν ἀπόστολον και ἀρχιερέα τῆς κλήσεως ἡμῶν ἰησοῦνἐκκλησίας ὑμῶνὁμολογίας ἡμῶν.

γίνεται καὶ ἱερεύς, καθά φησιν ὁ ὑμνογράφοςκαθὼς γέγραπται·[*]

σὺ εἶ ἱερεὺς εἰς τὸν

92r

αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.

γίνεται, ἀδελφοίἀδελφὸς, καὶ διάκονος, ὡς φησὶν ὁ γενναῖος Παῦλοςἀπόστολος·

λέγω γὰρλέγων χριστὸν διάκονον γεγενῆσθαιγεγενεῖσθαι περιτομῆςπεριτομῆ ὑπὲρ ἀληθείας θεοῦ εἰς τὸ πληρῶσαιβεβαιῶσαι τὰς ἐπαγγελείας τῶν πατέρων.

διὰ πάσης οὖν ὁδεύει τάξεως, καὶ γίνεται πάλιν καὶ ἀναγνώστης·

λαβὼν γὰργ'οὖν τὸν ἡσαίαν ἀνεγίνωσκεν

ὡς δείκνυσιδίκνυει τὸ εὐαγγέλιον, ἵνα καὶ τοῦ προφήτου τὰς φωνὰςτοῦ προφήτου τὴν φωνὴντὴν φωνὴν τοῦ προφήτου βεβαιώσῃβεβαιώσει καὶ τῆς ἐκκλησίαςκαὶ τοὺς ἐκκλησίας τοὺς βαθμοὺςαριθμοὺς τιμήσῃτιμήσει. ἐγένετο καὶ βασιλεὺς,

ὁ βασιλεὺς τῶν βασιλευόντωνβασιλευωντων καὶ κύριος τῶν κυριευόντων

, ὡς φησιν ὁ Νάθαναὴλ·

ῥαββί, σὺ εἶ ὁ χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ, σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τοῦ ἰσραήλεἰς τὸν αἰῶνα.

ἀλλ’ ἐρεῖ τις ἴσωςεἴσως τῶν περιεστώτων·

τί οὖν πρὸς ἐμὲ τὸν λαϊκόν, εἰ προφητείανπροφητίαν καὶ ἀποστολὴνἀποστολικὴν καὶ ἀρχιερωσύνηνἱερωσύνην ἐνεδύσατο; τί πρὸς ἐμὲ τὸν ἐν τῇ λαϊκῇ τάξει κατειλεγμένονκατηλεγμένονκατηλαγμένονκατειλημμένον; μάλιστα μὲνὡς διὰ πάντας ἀνθρώπους γέγονενεγένετο ἄνθρωπος ὁ φιλάνθρωπος. εἰ δὲ βούλειβούλη αὐτὸν καὶ λαϊκοῦ τάξιν ὑπερχόμενον ἰδεῖν διὰ σέδιὰ σὲ ἰδεῖν διὰ σέ, ἀνάκρινον παρὰ σεαυτῷσαυτῷ καὶ σκόπησον τὰ ῥηθησόμενατὸ ῥηθησόμενον ὁμολογουμένωςὁμολογούμενος ὁ βαπτίζων οὐκ ἐν χώρᾳ ἐστὶνἔστη τοῦ ἱερέως, ὁ δὲ βαπτιζόμενος οὐκ ἐν τάξει τοῦ λαϊκοῦ καθέστηκεν. ὅρα οὖν Ἰωάννην βαπτίζοντα ἐν τάξει ἱερέωςἐν τάξει ϊερέως βαπτίζοντα καὶ τὸνκαὶ βαπτιζόμενον χριστὸν ἐν λαϊκῷλαϊκοῦ τάγματι. βαπτιζόμενον σήμερον γὰρ ἀδελφοί, σήμερον

93r

τὴν διὰ τῶν ὑδάτων ὑπῆλθεν οἰκονομίαν οὐκ ἐκ τῶν ὑδάτων ἁγιαζόμενος, ἀλλὰ τοῖς ὕδασι τὸν ἁγιασμὸν παρεχόμενοςπαρέχων. Ἰωάννης ἐπλήρου τὸ σχῆμα τὸ ἱερατικόν, προσέρχεται ὁ ὁ λυτρωτὴς τῆς οἰκουμένης τῷ βαπτίζοντι ἐν ὕδατι, ὁ φωτίζων ἐν πνεύματι, ὁ βασιλεὺς τῷ προδρόμῳ, ὁ θεὸς τῷ προφήτῃπροφήτι. Ἰωάννης, οὖν ἀδελφοί, οὐκ ἠγνόησενἠγνώησεν τὴν ἀξίαν διὰ τὴν αὐτῷ οἰκονομίαν. οὐκ ἔσφαλεν αὐτὸν τὸ σχῆμα τοῦ σώματοςστόμα τοῦ σωτῆρος. οὐκ ἠπάτησεν αὐτὸν ἡ φαινομένη σάρξ, ἀλλὰ περιέλαμπενπεριέλαμψεν αὐτὸν ἡ κρυπτομένηκηρυττομένη δύναμις, ἣνεἰ καὶ τοῖς ἀγνοοῦσινἀγνωοῦσιν ἐκήρυττεν ὁ λύχνος του χριστοῦ μου δια του προφήτουὀ λύχνος τοῦ προφήτου. λύχνος γὰρ ἦν ὁ ἅγιοςἅγιος ὁ,

93v

θαυμάσιος λύχνος, περὶ οὗ τὸ

ἡτοίμασα λύχνον τῷ χριστῷ μου διὰ τοῦ προφήτου προείρηται

. λύχνος δὲ ὁ Ἰωάννης προανηγόρευταιπροσηγόρευτοπροσαγορεύεται, οὐκ ἐπειδὴ τῷ θεῷ λόγῳ, τῷ φωτὶ τῆς ἀληθείαςφωτὶ τῷ ἀληθινῷἀληθεινῷ, χρεία ἦν τῆς ἀπὸαὐτῆςαὐγῆς τοῦ λύχνου προσθήκης –

ἥλιος

155v

γὰρ ἦν δικαιοσύνης

–, ἀλλ’ ἐπειδὴἐπιδὴ τὸν ἐν σαρκὶ κρυπτόμενον χριστὸν ἐγνώρισενκύριον ἐγνώρηζεν ὡς ἐν νυκτὶ τῇ ἰουδαικῇ καταστάσει τὸν λύχνον ἀπαστράπτων τοῦ θείου λόγου, καλεῖταικαλεῖτε οὖν λύχνος εἰκότως.

καὶἀλλ'ὁρᾶτεὅρα τὸ θαυμαστόν, ἀδελφοί, ὅτεὅτι παρῆλθεν ἐπὶ τὴν ἔνσαρκον οἰκονομίαν ὁ πρὸς ἡμᾶς ἐπιδημήσας δεσπό

της ὁ ἄνθρωπος διὰ φιλανθρωπίανφιλανθρωπίας γενόμενος· καὶ ἦν ξένον θαῦμα ὁὅτι θεὸς ἐν ἀνθρώποις, ἐν δούλοις ὁ δεσπότης, ὁ ποιητὴς μετὰ τῶν ποιημάτωνμετὰ τῶν ποιημάτων ὁ ποιητὴς, ὁ ἁγιάζων μετὰ τῶν ἁγιαζομένων. τότε ὁ Ἰωάννης κηρύττειἐκήρυττεν τὴν ἀξίαν καὶ ἦν ἰδεῖν ξένον θαῦμα, ἦν ἰδεῖν τὸν λύχνον δεχόμενον

τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης

, Ἰησοῦν. τὸντων γὰρ ἁπάντωνπάντων λυτρωτὴν κύριον ὁ λυτρώσεως δεόμενοςδεόμενος λυτρώσεως ἄνθρωπος ἐβάπτιζεν οὐ τόλμῇ προσαχθείς, ἀλλὰ προστάγματι δουλωθείς. τότε δή, τότε συνέδραμον δύο προφητικαὶ φωναί,

φωνὴ βοῶντοςβωόντος ἐν τῷ ἐρήμῳ

καὶ

φωνὴ κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων

. ὁ κήρυξ τῆς ἀληθείας ἐβόα καὶ

ὁ θεὸς τῆς δόξης ἐβρόντα

καὶ ἦν ἐκεῖ ἡ προσκυνουμένηπροσκυνητὴ τριὰς τὴν ἑαυτῆςαὐτῆς δόξαν ἀπαστράπτουσαἀστράπτουσα, πατὴρ ἄνωθεν τὸν υἱὸν κηρύττων, υἱὸςἱησοῦς κάτωθεν πληρῶν τὴν ἔνθεον οἰκονομίαντὴν οἰκονομίαν πληρῶν, τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐπισφραγίζονἐπισφραγίζων τὴν θεοπρεπῆθεοπρεπει μυσταγωγίαν· καὶ φωνὴ τοσαύτη γίνεται μαρτυροῦντος ἄνωθεν τοῦ πατρὸς τῷ ἑαυτοῦ μονογενεῖμονογενῆ ὡς σχισθῆναι ἄνωθεν τοὺς οὐρανοὺς·

ἀναβαίνοντος γάρ φησιν τοῦ Ἰησοῦ ἀπὸ τοῦ ὕδατος ἐσχίσθησαν οἱ οὐρανοί.

οὐ γὰρ ἤνεγκαν τὴν φωνὴνἐκ τῆς φωνῆς τῆς τῆς τοσαύτης μαρτυρίας φρίξαντεςἔφριξαν τὴν ἔνθεον οἰκονομίαν.

ἀλλ’ ὅρα τὸ θαυμαστόν· ἡ φωνὴ αὕτη τοὺς οὐρανοὺς ἔσχισενἔσχησενἔσισεν καὶ αἱρετικοὺς οὐκ ἐφόβησεν.

οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός,ἐν ὡ ἠυδοκησα [*]

αὐτοῦ ἀκούετεἀκούεται

. ἐπειδὴ προέλαβεν ὁ νόμος κηρύττωνκηρύτων καὶ προφῆται εὐαγγελιζόμενοι, ἵνα μή τις τῇ προτέρᾳ καταστάσει τῆς Ἰουδαϊκῆς λατρείας ἑπόμενοςἑπώμενος ἀπώσηταιἀπώσητεἀποσίσηται τὸν ζυγὸν τῆς εὐαγγελικῆς χάριτος, ἡ θεία φωνὴ διέκρινενδιακρίνειδιακρίνη τὸ οἰκετικὸνοἰκουμενικὸν ἀπὸ τῶν δεσποτικῶν ἀξιωμάτων.

αὐτοῦ ἀκούετεἀκούετε αὐτοῦἀκούεται αὐτοῦ

, δηλονότιδηλον ὅτι τοῦ χριστοῦ.

πλήρωμα γὰρ νόμου Χριστός[*]

, πλήρωμα τῶν ἀγαθῶν Ἰησοῦςχριστός. εἰ γὰρ καὶ προέλαβονπροέλαβεν ἐν τῷ νόμῳ τῷ μωσαϊκῷ αἱ εὐλογίαι, ἀλλ’ οὐκ ἦσανείσαν ἐντελεῖς ἐκδεχόμεναι τὸν κύριον ἡμῶν, περὶ οὗ φησὶν ὁ Παῦλος·

πλήρωμα νόμου χριστός

. καὶ θέλειςθελης, ἐκ πράγματος ἐναργοῦς παραστήσω σοισοι παραστήσω τὴν ἀλήθειαν ἔγγυον τῶν εἰρημένων. πρόσεχε ἀκριβῶςμετὰ ἀκριβείας·

κελεύει Μωϋσῆς ὁ νομοθέτης μερισθῆναι τὰς δώδεκα φυλὰς τοῦ ἰσραὴλ καὶ τὰς μὲν ἓξ φυλὰς ἐπὶφυλὰς εἰςφυλάττειν τὸ ὅρος ἀνάγειἀνάγη

95v

τὸ Γηβάλ, τὰς δὲ ἑτέρας ἓξ εἰς τὸ ὅρος τὸ Γαριζεινγα γαρίζειν ὅροςγαριζην ὅρος καὶ κελεύει τὰς μὲνμὲν ταύταςταῦτας εὐλογεῖν, τὰςεκείνας δὲ καταρᾶσθαι

, εὐλογεῖν μὲν τοὺς κατορθοῦντας τὸν νόμον, καταράσθαι δὲ τοὺς παραβαίνοντας. τί οὖν; ἐπὶ μὲνἐστι τί τῶν κατάρων μὲν ἁπασῶν ἦν ἐπαγόμενον ἐπισφράγισμα·

ἐροῦσι γάρ φησιν οἱ Λευΐται ἐπικατάρατος ὁ ἐγκαταλιμπάνωνἐνκαταλιμπάνωνἐγκαταλειμπάνονἐνκαταλειμπάνων τὸν νόμονκύριον τὸν θεὸν, καὶ ἐρεῖ πᾶς ὁ λαὸς ἀμήντὸ ἀμήν.

ἐπικατάρατος ὁ δουλεύων θεοῖςἀλλοτρίοιςἑτέροιςκαὶ ἐρεῖ πᾶς ὁ λαὸς ἀμήν.

καὶ ἐφ’ ἑκάστῃ ἐντολῇἑκάστῆς ἐντολῆςἑκάστῳ τῆς ἐντολῆς ἐπίκειταιἐπέκειτο τὸ ἀμὴν τοῖς παραβαίνουσιν ἐπὶ τῆς κατάρας, ἐπὶ δὲ τῆς εὐλογίαςδὲ ταῖς εὐλογίαις

ἐροῦσιν, φησίν,

96r

οἱ Λευΐται· εὐλογημένος ὁ φυλάττωνφυλάσσων τὸν νόμον κυρίου,

εὐλογημένος ἐν ἀγρῷ, εὐλογημένος ἐν πόλει

, εὐλογημένος ἐν πολέμῳ· καὶ οὐδαμοῦ τὸ ἀμὴν ἐν οὐδεμιᾷἐπ' οὐδεμιᾷ τῶν εὐλογιῶν. τί οὖν αἱ κατάραι λαμβάνουσι τὸ ἐπισφράγισμα, αἱ δὲ εὐλογίαι οὐ δέχονται τὴν σφραγῖδα; τί οὖν βούλεται τὸ σύνθημασύνθεμα; τί ἑρμηνεύει τὸ αἴνιγμα; ὡς ἂν οἷος τε ὦὡς ἂν, πειράσομαι διελθεῖν τῷ ὑμετέρῳϋμέρῳ πόθῳ πτερούμενος· τῶν ἀποφάσεων πληρωτὴς ἦνἦν πληρωτὴς ὁ νόμος, τῶν δὲ εὐλογιῶν βεβαιωτὴς ὁ Ἰησοῦς. ἐπειδὴ δὲἐπειδὴἐπει οῦν ἔδειἐπι τὰ μὲν τοῦ νόμου διαδοθῆναιΐδια δοθῆναιἤδη διασωθῆναι τῷ νόμῳ, τὰ δὲτὸ δὲ τῆς εὐαγγελικῆς χάριτος φυλαχθῆναι τῇ χάριτι, ἔμειναν αἱ εὐλογίαι τὴντῆς τοῦ ἀμὴν προσθήκηνπροσθήκης τὸ λοιπὸν ἐπιζητοῦσαιλειπον ἐπιζητοῦσαι καὶχριστος τιτον ἐπιζητῆσαι χρῆ.

ἵνα δὲ μὴ δόξῃ τίςτισιν ὡςτησιν ὡς βεβιασμένον εἶναι τὸν λόγον, ἀλλὰ μη μᾶλλον ἐξ αὐτῆς τῆς ἀληθείας μεμαρτυρημένον, ἄκουε τοῦ Παύλου λέγοντος·

ὁ γὰρ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς οὐκ ἐγένετο ναὶ καὶ οὔ, ἀλλὰ ναὶ ἐν αὐτῷ γέγονενγεγονῶς.

ὅσαιὡσὰν γὰρ ἐπαγγελίαιἐπαγγελείαι τοῦ θεοῦ ἐν αὐτῷ τὸ ναὶ καὶ δι’ αὑτοῦδιὸ καὶ δια τοῦ τὸ ἀμὴν πρὸς δόξαν τῷ θεῷτοῦ θεοῦ. ἐντεῦθέν ἐστι νοῆσαι πάλινπάλιν νοῆσαι τὸ εἰρημένον ὑπὸ τοῦ ἀποστόλου, ὅτι

νεκροὺς ἡμᾶς ὄντας τοῖς παραπτώμασιν καὶ τῇ ἀκροβυστίᾳ τῆς σαρκὸς ἡμῶν, συνεζωοποίησεν ἐν αὐτῷ χαρισάμενος ἡμῖν πάντα τὰ παραπτώματα ἡμῶν. ἐξαλείψας

97r

τὸ καθ’ ἡμῶν χειρόγραφον, ὃ ἦν ἡμῖν ὑπεναντίον.

ἐπειδὴ πᾶν χειρόγραφον βεβαιοῦται καὶ τῇ ὑπαγορίᾳϋπηργορια τοῦ χειρογράφου και τῇ ὑπογραφῇ τοῦ δανεισαμένουδανισαμένουδανησαμένου, ἀνάγκη ἐπιζητῆσαι τὴν ὑπογραφὴνζητῆσαι τῆς ὑπογραφῆς καί ποτε καὶ πῶς και ποῦποῦ και πῶς ἐγενετο. ἔχεις τοίνυν αὐτὴν τὴν προειρημένην ὑπόθεσινποῖον χειρόγραφον; ἔχεις τούτου τὴν ἀπόδειξιν· ὅτε γὰρ ὁ νόμος ὑπηγόρευενὑπαγορευεν τὰς κατάραςὁ νόμος ὑπηγόρευται καταὑπηγόρευσε τὰς κατάρας ὁ νόμος, τὸ ἀμὴν τοῦ λαοῦ ὑπογραφὴ ἦν τῶν ἀκουόντων. Ἰησοῦς οὖνγὰρ ἦν τὸ πλήρωμα τῶν εὐλογιῶν ὁ ἐπὶ τοῦ Ἰορδάνου φανεὶςφανής, ὁ τὴν προφητείανπροφητίαν Ἡσαΐου εἰς ἑαυτὸν πληρώσας. ἔλεγεν γὰρ Ἡσαΐας·

ἀγαλλιάσθωἀγαλλιάσθαι τὰ ἔρημα τοῦ Ἰορδάνου, ὅτι ἡ δόξα τοῦ Λιβάνου ἐδόθη αὐτῇαὐτῷ καὶ ἡ τιμὴ τοῦ Καρμήλου.

τὸ ῥῆμα ἀσαφέςσαφές, σαφηνίζεταισαφινίζεταισαφινήζεται δὲ διὰ τῆς χάριτος.