Historia persecutionis Africanae provinciae (1.29-1.32)

Unde factum est,
ut post obitum episcopi Carthaginis Zeugitanae et proconsulari
prouinciae episcopos interdiceret ordinandos; quorum erat numerus
centum sexaginta quattuor. Qui paulatim deficiens, nunc,
si uel ipsi supersunt, tres tantum esse uidentur: Uincentius
Gigitanus, Paulus Sinnaritanus, uere merito et nomine Paulus,
et alius Quintianus, qui nunc persecutionem fugiens apud
Edessam Macedoniae ciuitatem commanet peregrinus.

(I, 10) Sed etiam martyria quam plurima esse probantur,
confessorum autem ingens et plurima multitudo; ex quibus
aliqua narrare temptabo. Erant tunc serui cuiusdam Uuandali
— fuit hic Uuandalus de illis quos millenarios uocant — Martinianus,
Saturianus et eorum duo germani. Erat et conserua [*]

Martinianus adulescentulorum saecnlarium
more coniugium affectabat, Maxima namque iam deo
sacrata. humanas nuptias refutabat. At ubi uentum est, ut
cubiculi adirentur secreta silentia, et Martinianus, nesciens
quid de illo decreuerat deus, maritali fiducia quasi cum coniuge
cuperet cubitare, uiua ei uoce memorata famula Christi respondit:
\'Christo ego, o Martiniane frater, membra mei corporis
dedicaui, nec possum humanum sortire coniugium, habens
iam caelestem et uerum sponsum. Sed dabo consilium: si uelis,
poteris et ipse tibi praestare, cum licet, ut cui ego concupiui
nubere, delecteris et ipse seruire.

Ita factum est domino procurante,
ut oboediens uirgini etiam adulescens suam animam
lucra-retur. Nesciente igitur Uuandalo spiritalis secreti commercium,
conpunctus atque mutatus Martinianus etiam suis fratribus
persuasit, ut thesaurum, quod inuenerat, haberent utpote
germani communem. Conuersus itaque cum tribus fratribus
suis, dei quoque puella comitante, nocte clam egredientes Tabraceno
monasterio, cui praeerat tunc nobilis pastor Andreas,
sociantur. Illa uero haut procul monasterium incoluit puellarum.