De Testimonio Animae (1-5)

IV. DE TESTIMONIO ANIMAE.

Magna curiositate et maiore longe memoria opus est ad
studendum, si qui uelit ex litteris receptissimis quibusque
philosophorum uel poetarum uel quorumlibet doctrinae ac sapientiae
saecularis magistrorum testimonia excerperepere Christianae
ueritatis, ut aemuli persecutoresque eius de suo proprioio instrumento
et erroris in se et iniquitatis in nos rei reuincantur.
nonnulli quidem, quibus de pristina litteratura et curiositatis
labor et memoriae tenor perseuerauit, ad eum modum opuscula
penes nos condiderunt: commemorantes et contestificantes
in singula rationem et originem et traditionem et argumenta

sententiarum, per quae recognosci possit nihil nos aut nouum

aut portentosum suscepisse, de quo non etiam communes et
publicae litterae ad suffragium nobis patrocinentur, si quid
aut erroris eiecimus aut aequitatis admisimus. sed ne suis
quidem magistris alias probatissimis atque lectissimis fidem
inclinauit humana de incredulitate duritia, sicubi in argumenta
Christianae defensionis impingunt. tunc uani poetae, cum
deos humanis passionibus et fabuis designant, tunc philosophi
duri, cum ueritatis fores pulsantsant. hactenus sapiens et prudens [*]
habebitur, qui pprope Christianum pronuntiauerit, cum, si quid
prudentiae aut sapientiae affectauerit seu caerimonias despuens
seu saeculum reuincens pro Christianono denotetur. iam igitur
nihil nobis erit cum litteris et dodoctrina peruersae felicitatis,
cui in falso potius creditur quam in uero. uiderint, si qui
de unico et solo deo pronuntiauerunt. immo nihil omnino
relatum sit, quod agnoscat Christianus, ne exprobrare possit.
nam et quod relatum est neque omnes sciunt neque qui
sciunt constare confidunt. tanto abest, ut nostris litteris annuant
homines, ad quas nemo uenit nisi iam Christianus.
nouum testimonium aduoco, immo omni litteratura. notius,
omni doctrina agitatius, omni editione uulgatius, toto homine
maius id est totum quod est hominis. consiste in medio,
anima; seu diuina et aeterna res es secundum plures philosophos,
eo magis non mementieriss: seu minime diuina, quoniam
quidem mortalis, ut Epicuro soli uidetur, eo magis mentiri
non debebis, seu de caelo exciperis seu de terra conciperis seu
numeris seu atomis concinnaris seu cum corpore incipis seu
post corpus induceris, undeunde et quoquo modo hominem
facis animal rationale, sensus et scientiae capcapacissimum. sed
non eam te aduoco, quae scholis formata, bybliothecisis exercitata,
academiis et porticibus Atticis pasta sapientiam ructas.
te simplicem et rudem et impolitam et idioticamcam cocompello,
qualem te habent qui te solam habent, illam ipsam de compito,
de triuio, de textrino totam. imperitia tua mihi opus
est, quoniam aliquantulae peritiae tuae nemo credit. ea ex-
postulo quae tecum homini infers, quae aut ex temetipsa aut
ex quocumque auctore tuo sentire didicisti. non es, quod
sciam, ChristiChristiana. fieri enim, non nasci solet Christiana.
tamen nunc a te testimonium flagitant Christiani, ab [*]
extranea aduersus tuos, ut uel tibi erubescant, quod nos ob ea
oderint et inrideant, quae te nunc consciam detineant.

Non placemus deum praedicantes hoc nomine unico unicum,
a quo omnia et sub quo uniuersa. dic testimonium, si
ita scis. nam te quoque palam et tota libertate, qua non
licet nobis, domi ac foris audimus ita pronuntiare, quod deus
dederit, et, si deus uoluerit. ea uoce et aliquem esse
significas et omnem illi confiteris potestatem, ad cuius spectas
uoluntatem, simul et ceteros negas deos esse, dum suis uocabulis
nuncupas, Saturnum,

Iouem, Martem, Mineruam. nam
solum deum confirmas quem tantum deum nominas, ut, cum
et illos interdum deos appellas, de alieno et quasi pro mutuo
usa uidearis. de natura quoque dei, quem praedicamus, nec
te latet. deus bonus, deus benefacit tua uox est. plane,
adicis, sed homo malus, scilicet contraria propositione oblique
et figuraliter exprobrans ideo malum hominemnem, quia a
deo bono abscesserit. etiam, quod penes deum bobonitatis et
benignitatis omnis benedictio inter nos summum sit disdisciplinae
et conuersationis sacramentum, benedicatt te deus tam
facile pronuntias quam Christiano necesse est, at cum in maledictum
conuertis benedictionem dei, perinde dicto omnem
super nos potestatem eius consistere secundum nos confiteris.
sunt qui etsi deum non negent, dispectorem plane et arbitrum
et iudicem non putenttent, in quo utique nos maxime reiciunt,
qui ad istam disciplinam metu praedicati iudicii transuolamus,
sic deum honorantesrantes, dum curis obseruationis et molestiis
animaduersionis absoluunt, cui ne iram quidem adscribunt.
nam si deus, inquiunt, irascitur, corruptibilis et passionalis
est: porro quod patitur quodque corrumpitur etiam interitum
potest capere, quem deus non capit. at idem alibi animam
diuinam et a deo conlatam confitentes cadunt in testimonium
ipsius animae retorquendum aduersus opinionem superiorem. [*] si eenim anima aut diuina aut a deo data est, sine dubio
datorem suum nouit, et si nouit, utique et timet, et tantum
postremo adauctorem. an non timet quem magis propitium
uelit quam iratum? unde igitur naturalis timor animae in deum,
si deus non nouit irasci? quomodo timetur qui nescit offendi?
quid timetur, nisi ira? unde ira, nisi ex animaduersione?
unde animaduersio, nisi de iudicio? undede iudicium, nisi de
potestate? cuius potestas summa, nisi dei solius? hinc ergo
tibi, anima, de conscientia suppetit domi ac foris nullo irridente,
uel prohibente praedicare, deus uidet omnia, et deo
commendo, et deus reddet, et deus inter nos iudicabit.
unde tibi hoc non Christianae? atque adeo plerumque et uitta
Cereris redimita, et pallio Saturniturni coccinata, et deae Isidis linteata,
in ipsis denique temtemplis deum iudicem imploras. sub
Aesculapio stas, Iunonemnonem in aere exornas, Mineruam † calcias
furuis galeam formis, et neminemem de praesentibus deis contestaris.
in tuo foro aliunde iudicem appellas, in tuis templis
alium deum pateris. o testimoniumnium ueritueritatis, quae apud ipsa
daemonia te testem efficit Christianorum!

Enimero cum daemonia affirmamus esse, sane, quasi
non et probemuss, qui ea solis de corporibus exigimus, aliqui
Chrysippi adsentator inludit. ea et esse et abominationem
sustinere execrationes tuae respondent. daemonium uocas
hominem aut immundiimmunditia aut malitia aut insolentia aut quacumque

macula quam nos daemoniis deputamus ad [*]
necessitatem odiiii inportunum. Satanan denique in omni uexatione
et aspernatione et detestatione pronuntias, quem nos dicimus
malitiae angelum, totius erroris artificem, totius saeculi interpolatorem,
per quem homo a priprimordio circumuentus, ut
praeceptum dei excederet, et propterea in mortem datus exinde
totum genus de suo semine infectum suae etiam damnationis
traducem fecit. sentis igitur perditoremtorem tuum, et licet
soli illum nouerint Christiani uel quaecumque apud dominum
secta, et tu tamen eum nosti, dum odisti.

Iam nunc quod ad nnecessarioremrem sententiam tuam spectet,
quantum et ad ipsum ststatum tuum tendit, adfirmamus te
manere post uitae dispunctionem et expectare diem iudicii
proque meritis aut cruciatui destinari aut refrigerio, utroque
sempiterno; quibus sustsustinendis necessario tibi substantiam
pristinam eiusdemque hominisminis materiam et memoriam reuersuram,
quod et nihil mali ac boni sentire, possis sine carnis
passionalis facultate, et nulla ratio sit iudiiudicii sine ipsius exhibitione
qui meruit iudicii passionem. ea opinio Christiana
etsi honestior multo Pythagorica quae te non in bestias transfert,
etsi plenior Platonica, quae tibi etiam dotem corporis
reddit, etsi Epicurea grauior, quae te ab interitu defendit,
tamen propter suum nomen soli uanitati et stupori et, ut dicitur,
praesumptioni deputatur. sed non eerubescimus,

si tecum
erit nostra praesumptio. primo enim, cum alicuius defuncti
recordaris, misellum uocas eum, non utique ut de bono
uitae ereptum, sed ut poenae et iudicio iam adscriptum. ceterum
alias securos uocas defunctos. profiteris et uitae incommodum
et mortis beneficium. uocas porro securos, si quando
extra portam cum obobsoniis et matteis tibi potius parentans
ad busta recedis aut a bustis dilutior redis. at ego sobriam [*]
tuam sententiam exigo. misellos uocas mortuos, cum de tuo
loqueris, cum ab eis longe es. nam in conconuiuio eorum quasi
praesentibus et conrecumbentibus sortem suam exprobrare
non possis. debes adulari propter quos laetius uiuis. misellum
ergo uocas qui nihil sentit? quid, quod ut sentienti
maledicis, cuius memoriam cum alicuius offensae mmorsu facis?
terram grauem inprecaris et cineri pepenes inferos tormentum.
aeque ex bona parte cui gratiam dedebes, ossibus et cineribus
eius refrigerium comprecaris et ut bene requiescat apud inferos
cupis. si nihil passionis est tibi post mortem, si nulla
sensus perseuerantia, si denique nihil es ipsa Ubi corpus reliquisti,
cur mentiris in te, quasi aliquid ultra pati possis?
immo cur in totum times mortem, si nihil est tibi mortemendum
post mortem, quia nec experiundum post mortem. nam etsi
dici potest ideo mortem timeri non ut ultra quid minantemtem
sed ut commodum uitae amputantem, atquin cum et incommoda
longe plura uitae pariter excedas, lucratione grauioris
partis metum diluis nec iam timenda est amissio bonorum,
quae altero bono id est incommodorum pace pensatur. non
est timendum quod nos liberat ab omni timendo. si times
uita decedere, quia optimam nosti, certe mortem timere non
debes, quam malam nescis. at cum times, scis malam. non
scires autem malam, quani nec timeres, si non scires aliquid
esse post mortem quod eam mamalam faciat, ut timeas. omittamus
nunc naturalem formam timendidi mortem. nemo timeat
quod euadere non potest. Lex alte la parte congredior laetioris
spei post mortem. nam omnibus fere ingenita est famae [*]
post mortem cupido. longum est reteretexere Curtios et Regulos
uel Graecos uiros, quorum innumerabilia elogia sunt contemptae
mortis propter postumam famamam. quis non hodie
memoriae post mortem frequentandae ita studet5 ut uel litteraturae
operibus uel simplici laude morum uel ipsorum sepulcrorum
ambitione nomen suum seruet? unde aniLmae hodie
affectare aliquid quod uelit post mortem et tantoperLe praeparare
quae sit usura post obitum? nihil utique de postero
curaret, si nihil de postero sciret. sed forsitan de sensu post
eexcessum tui certior sis quam de resurrectione quandoqueue
cuius nos praesumptores denotamur. atquin hoc quoquee ab
anima praedicatur. nam si de aliquo iam pridem defunctocto
tanquam de uiuo quis requirat, prae manu occurrit dicere,
Abiit iam et reuerti debet.

Haec testimonia animae quanto uera, tanto simplicia,
quanto simplicia, tanto uulgaria, quanto uulgaria, tanto communia,
quanto communia, tanto naturalia, quanto naturalia, tanto
diuina. non puto cuiquam friuola et ridicula uideri posse, si
recogitet naturae maiestatem, ex qua censetur auctauctoritas animae.
quantum dederis magistrae, tantum adiudicabis discipulae.
magistra natura, anima discipula. quicquiduid aut illa edocuit
aut ista perdidicit, a deo traditum,ditum est, mamagistro scilicet ipsius
magistrae. quid anima possit de principalipali institutore praesumere,
in te est aestimare de ea quae in te est. senti illam
quae ut sentias efficit. recogita in praesagiis uatem, in ominibus
augurem, in euentibus prospicem. mirum, si a deo
data homini nouit diuinare? tam mirum, si eum, a quo data
est, nouit. etiam circumuenta ab aduersario meminit sui [*]

auctoris et bonitatis et decreti eius et exitus sui et aduersarii
ipsius. sic mirum, si a deo data eadem canit quae deus suis
dedit nosse? sed qui eiusmodi eruptiones animae non putauit
dodoctrinam esse naturae et congenitae et ingenitae conscientiae
ae tacita commissa, dicet potius diuentilatis in uulgus
opinionibus publicatarum litterarum usum iam et quasi uitium
corroboratumatum taliter sermocinandi. certe prior anima quam
littera et prior sermo quam liber et prior sensus quam stilus
et prior homo ipse quam philosophus et poeta. numquid ergo
credendum est ante litteraturam et diuulgationem eius mutosos
ab huiusmodi pronuntiationibus homines uixisse? nemo deum
et bonitatem eius, nemo mortem, nemo inferos loquebatur?
mendicabat sermo, opinor, immo nec ullus esse poterat, cecessantibus
bus etiam tunc sine quibus etiam hodie beatior et locupletior
et prudentior esse non potest, si ea, quae tam facilia,
tam assidua, tam proxima hodie sunt, in ipsis quodammodo
labiis paparta retro, non fuerunt, antequam litterae in saeculo
germinassent, antequam Mercurius, opinor, natus fuisset.set. et
undede, oro, ipsis litteris contigit nosse et in usum loquellaeae
disseminarenare quae nulla umquam mens conceperat aut lingua
protuleratlerat aut auris exceperat? at enim cum diuinae scri-
pturae, quae penes nos uel Iudaeos sunt, in quorum oleastro
insititi sumus, multo saecularibus litteris, quarum uel modica
tantumtum aetate aliqua, antecedant, ut loco suo edocuimus ad
fidemem earum demonstrandam, et si haec eloquia de litteris
usurpauit animama, utique de nostris credendum erit, non de
uestris, quia potiora sunt ad instruendam animam priora quam
postera, quae, et ipsa a prioribus instrui sustinebant, cum,
etsi de uestris instructam concedamus, ad originem tamen [*]
principalemem traditio pertineat, nostrumque omnino sit quodcumque
que de nostris sumsissesse et tradidisse contigit uobis. quod
cum ita sit, non multum refert, a deo formata sit animae conscientia
an litteris dei. quid igitur uis, homo, de humanis
sententiis litterarum tuarum exisse haec in usus communis
callositatem?