De Carnis Resurrectione (6-10)

Persequar itaque propositum, si tamen tantum possim
carni uindicare, quantum contulit illi qui eam fecit, iam
tunc gloriantem, quod illa pusillitas, limus, in manus dei,
quaecumque sunt, peruenit, satis beatus etsi solummodo
contactus. quid enim, si nullo amplius opere statim de
contactu dei figmentum constitisset? (non) adeo magna res,
[agebatur] quae ista materia extruebatur. itaque totiens honoratur,
quotiens manus dei patitur, dum tangitur, dum decerpitur,
dam deducitur, dum effingitur. recogita totum illi deum
occupatum ac deditum, manu sensu opere consilio sapientia
prouidentia et ipsa inprimis adfectione, quae liniamenta
ducebat. quodcumque enim limus exprimebatur, Christus
cogitabatur, homo futurus, quod et limus, et caro sermo,
quod et terra tunc. sic enim praefatio patris ad filium:
faciamus hominem ad imaginem et similitudinem
nostram. et fecit hominem deus, id utique quod
fiuit, ad imaginem dei fecit illum, scilicet Christi.
et sermo enim deus, qui in effigie dei constitutus non rapinam
existimauit pariari deo. ita limus ille iam tunc imaginem
induens Christi futuri in carne non tantum dei opus erat
sed et pignus. quo nunc facit ad infuscandam originem
carnis nomen terrae uentilare, ut sordentis, ut iacentis elementi?
cum, et si alia materia excudendo homini competisset,
artificis fastigium recogitari oporteret, qui illam et
eligendo dignam iudicasset et tractando fecisset. Phidiae
manus Iouem Olympium ex ebore molitur, et adoratur
nec iam bestiae, et quidem insulsissimae, dens est, sed [*] [*] [*] [*]

summum saeculi numen, non quia elephantus, sed quia
Phidias tantus: deus uiuus, deus uerus quamcumque materise
uilitatem non de sua operatione purgasset et ab omni
infirmitate sanasset? an hoc supererit, ut honestius homo
deum quam hominem deus finxerit? nunc etsi scandalum
limus, alia iam res est. carnem iam teneo, non terram, licet
et caro audiat: terra es et in terram ibis. origo recensetur,
non substantia. [reuocatur datum] est esse aliquid origine
generosius et de mutatione felicius. nam et aurum terra,
quia de terra, hactenus tamen terra, ex quo aurum, longe alia
materia, splendidior atque nobilior, de obsoletiore matrice.
ita et deo licuit carnis aurum de limi, quibus putas, sordibus .
excusato censu eliquasse.

Sed dilutior uideatur auctoritas carnis, quia non et
ipsam proprie manus diuina tractauit, sicuti limum.. quando
in hoc tractauerit limum, ut postmodum caro fieret ex limo,
carni utique negotium gessit. sed adhuc uelim discas, quando
et quomodo caro floruerit ex limo. neque enim, ut quidam
uolunt, illae pelliciae tunicae, quas Adam et Eua paradisum
exuti induerunt, ipsae erunt carnis ex limo reformatio, cum
aliquanto prius et Adam substantiae suae traducem in feminae
iam carne recognouerit - hoc nunc os ex ossibus meis
et caro ex carne mea - et ipsa delibatio masculi in
feminam carne suppleta sit, limo, opinor, supplenda, si Adam
adhuc limus. obliteratus igitur et deuoratus est limus in [*] [*]

carnem. quando? cum factus est homo in animam uiuam de
dei flatu, uaporeo scilicet et idoneo torrere quodammodo
limum in aliam qualitatem, quasi in testam, ita in carnem.
sic et figulo licet argillam temperato ignis adflatu in materiam
robustiorem recorporare et aliam ex alia stringere
speciem, aptiorem pristina et sui iam generis ac nominis.
nam et si scriptum est: numquid argilla dicet figulo?
id est homo deo, et si apostolus: in testaceis, ait, uasculis,
[tamen] et argilla homo, quia limus ante, et testa caro,
quia ex limo per adflatus diuini uaporem. quam postea
pelliciae tunicae, id est cutes superductae, uestierunt. usque
adeo, si detraxeris cutem, nudaueris carnem. ita quod hodie
spolium efficitur, si detrahatur, hoc fuit indumentum, cum
superstruebatur. hinc et apostolus circumcisionem despoliationem
carnis appellans tunicam cutem adfirmauit. haec cum
ita sint, habes et limum de manu dei gloriosum et carnem
de adflatu dei gloriosiorem, quo pariter caro et limi
rudimenta deposuit et animae ornamenta suscepit. num es
diligentior deo, uti tu quidem Scythicas et Indicas gemmas
et Rubentis Maris grana candentia non plumbo, non aere,
non ferro, ne argento quoque oblaquees, sed electissimo et
insuper operosissimo descrobes auro, et unguentis pretiosissimis
quibusque uasculorum prius congruentiam cures,
proinde perspectae ferruginis gladiis uaginarum adaeques
dignitatem, — deus uero animae suae umbram, spiritus sui
auram, oris sui operam uilissimo alicui commiserit capulo et
indigne collocando utique damnauerit? collocauit autem — an [*] [*] [*]
potius inseruit et inmiscuit carni? tanta quidem concretione,
ut incertum haberi possit, utrumne caro animam an carnem
anima circumferat, utrumne animae caro an anima pareat
carni. sed etsi magis animam inuehi atque dominari credendum
est, ut magis deo proximam, hoc quoque ad gloriam
carnis exuberat, quod proximam deo et continet et ipsius
dominationis compotem praestat. quem enim naturae usum,
quem mundi fructum, quem elementorum saporem non per
carnem anima depascitur? quidni? per quam omni instrumento
sensuum fulciatur, uisu auditu gustu odoratu contactu?
per quam diuina potestate respersa est, nihil non sermone
perficiens, uel tacite praemisso? et sermo enim de organo
carnis est. artes per carnem, studia ingenia per carnem, opera
negotia officia per carnem, atque adeo totum uiuere animae
carnis est, ut non uiuere animae (nil) aliud sit quam a
carne diuertere. sic etiam ipsum mori carnis est, cuius et
uiuere. porro si uniuersa per carnem subiacent animae, carni
quoque subiacent. per quod utaris, cum eo utaris necesse est
ita caro, dum ministra et famula animae deputatur, consors
et coheres inuenitur. si temporalium, cur non et aeternorum?

Et haec quidem uelut de publica forma humanae condicionis
suffragium carni procurauerim. uideamus nunc de
propria etiam Christiani nominis forma, quanta huic substantiae
friuolae ac sordidae apud deum praerogatiua sit, etsi
sufficeret illi, quod nulla omnino anima salutem possit adipisci
nisi, dum est in carne, crediderit; adeo caro salutis est
cardo. de qua cum anima deo alligatur, ipsa est, quae efficit,
ut anima alligari possit. scilicet caro abluitur, ut anima [*]

emaculetur; caro unguitur, ut anima consecretur; caro signatur,
ut et anima muniatur; caro manus impositione adumbratur,
at et anima spiritu inluminetur; caro corpore et sanguine
Christi uescitur, ut et anima de deo saginetur. non possunt
ergo separari in mercede quas opera coniungit. nam et sacrificia
deo grata, conflictationes dico animae, ieiunia et seras
et aridas escas et adpendices huius officii sordes, caro de
proprio suo incommodo instaurat. uirginitas quoque et uiduitas
et modesta in occulto matrimonii dissimulatio et una notitia
eius de bonis carnis deo adolentur. age iam, quid de ea
sentis, cum pro nominis fide in medium extracta et odio
publico exposita decertat, cum in carceribus maceratur teterrimo
lucis exilio penuria mundi squalore paedore contumelia
nictus, ne somno quidem libera, quippe ipsis etiam cubilibus
meta ipsisque stramentis lancinata, cum iam et in luce omni
tormentorum machinatione laniatur, cum denique suppliciis
erogatur, enisa reddere Christo uicem moriendo pro ipso, et
quidem per eandem crucem saepe, nedum per atrociora quoque
ingenia poenarum? ne illa beatissima et gloriosissima,
quae potest apud Christum dominum parere debito tanto,
ut hoc solum debeat ei, quod ei debere desierit, hoc magis
uincta quo absoluta!

Igitur ut retexam, quam deus manibus suis ad imaginem
dei struxit, quam de suo adflatu ad similitudinem suae
uiuacitatis animauit, quam incolatui fructui dominaturi totius
suae operationis praeposuit, quam sacramentis suis disciplinisque
uestiuit, cuius munditias amat, cuius castigationes
probat, cuius passiones sibi adpretiat, haecine non resurget,
totiens dei? absit, absit, ut deus manuum suarum operam,
ingenii sui curam, adflatus sui uaginam, molitionis suae [*]

reginam, liberalitatis suae heredem, religionis suae sacerdotem,
testimonii sui militem, Christi sui sororem, in aeternum
destituat interitum. bonum deum nouimus: solum optimum
a Christo eius addiscimus. qui, dilectionem mandans
post suam in proximum, faciet et ipse quod praecepit. diliget
carnem tot modis sibi proximam: etsi infirmam, sed uirtus
in infirmitate perficitur: etsi imbecillam, sed medicum
non desiderant nisi male habentes: etsi ingonestam,
sed inhonestioribus maiorem circumdamus honorem:
etsi perditam, sed ego, inquit, ueni, ut quod periit
saluum faciam: etsi peccatricem, sed malo mihi, inquit,
salutem peccatoris quam mortem: etsi damnatam,
sed ego, inquit, percutiam et sanabo. quid ea exprobras
carni, quae deum expectant, quae in deum sperant? honorantur
ab illo quibus subuenit. ausim dicere: si haec carni
non accidissent, benignitas gratia misericordia omnis uis dei
benefica uacuisset.

Tenes scripturas, quibus caro infuscatur: tene etiam
quibus inlustratur; legis cum quando deprimitur, adige oculos
et cum quando releuatur. omnis caro foenum. non hoc
solum pronuntiauit Esaias, sed et: omnis caro uidebit
salutare dei. notatur in Genesi dicens deus: non manebit
spiritus meus in hominibus istis, quia caro
sunt. sed et auditur per Iohelem: effundam de spiritu
meo in omnem carnem. apostolum quoque ne de uno [*] [*]

stilo noris, quo carnem plerumque compungit. nam etsi negat
habitare boni quicquam in carne sua, etsi adfirmat eos, qui
in carne sint, deo placere non posse, quia concupiscat aduersus
spiritum, et si qua alia ita ponit, ut carnis non tam
actus, sed substantia inhonoretur, dicemus quidem alibi nihil
proprie carni exprobrari oportere nisi in animae suggillationem,
quae carnem ministerio sibi subigit, uerum interim et in
illis litteris Paulus est, cum stigmata Christi in corpore suo
portat, cum corpus nostrum ut dei templum uitiari uetat,
cum corpora nostra membra Christi facit, cum monet tollere
et magnificare deum in corpore nostro. itaque si ignominiae
carnis resurrectionem eius expellunt, cur non dignitates potius
inducent? quoniam deo magis congruit in salutem redigere
quod reprobarit interdum, quam in perditionem dedere quod
etiam probarit.