De Patientia (6-10)

Ipsa adeo est, quae fidem et subsequitur et antecedit.
denique Abraham deo credidit et iustitiae deputatus ab illo
est; sed fidem eius patientia probauit, cum filium immolare
iussus ad fidei, non temptationem dixerim, sed typicam
contestationem, - ceterum deus quem iustitiae deputasset
sciebat- tam graue praeceptum, quod nec domino perfici
placebat, patienter et audiuit et, si deus uoluisset, implesset.
merito ergo benedictus, quia et fidelis; merito fidelis, quia
et patiens. ita fides patientia inluminata, cum in nationes
seminaretur per semen Abrahae, quod est Christus, et gratiam
legi superduceret, ampliandae adimplendaeque legi adiutricem
suam patientiam praefecit, quod ea sola ad iustitiae doctrinam
retro defuisset. nam olim et oculum pro oculo et
dentem pro dente repetebant et malum malo fenerabant. nondum
enim patientia in terris, quia nec fides. scilicet interim
impatientia occasionibus legis fruebatur. facile erat absente
domino patientiae et magistro. qui postquam suqeruenit et
gratiam fidei patientia composuit, iam nec uerbo quidem [*] [*]

lacessere nec \'fatue\' quidem dicere sine iudicii periculo licet.
prohibita ira restricti animi, compressa petulantia manus,
exemptum linguae uenenum. plus lex quam amisit inuenit.
dicente Christo: diligite inimicos uestros et maledicentibus
benedicite et orate pro persecutoribus
uestris, ut filii sitis patris uestri caelestis. uides,
quem nobis patrem patientia adquirat.

Hoc principali praecepto, quo ne digne quidem malefacere
concessum, uniuersa patientiae disciplina succincta est.
iam uero percurrentibus nobis causas impatientiae cetera
quoque praecepta suis locis respondebunt. si detrimento rei
familiaris animus concitatur, omni paene in loco contemnendo
saeculo scripturis dominicis commonetur; nec maior ad pecuniae
contemptum exhortatio subiacet, quam quod ipse dominus
in nullis diuitiis inuenitur. semper pauperes iustificat, diuites
praedamnat. ita detriment(or)um patientiae fastidium opulentiae
praeministrauit, demonstrans per abiectionem diuitiarum laesuras
quoque earum computandas non esse. quod ergo nobis
appetere minime opus est, quia nec dominus appetiuit, detruncatum
uel etiam ademptum non aegre sustinere debemus.
cupiditatem omnium malorum radicem spiritus domini per
apostolum pronuntiauit. eam non in concupiscentia alieni
tantum constitutam interpretemur: nam et quod nostrum uidetur
alienum est; nihil enim nostrum, quoniam dei omnia, cuius
ipsi quoque nos. itaque si damno adfecti impatienter [*] [*]

senserimus, . de non nostro amissum dolentes adfines cupiditatis
deprehendemur.. alienum quaerimus, cum alienum amissum
aegre sustinemus. qui damni impatientia concitatur terrena
caelestibus anteponendo, de proximo in deum peccat. spiritum
enim, quem a domino sumpsit, saecularis rei gratia concutit.
libenter igitur terrena amittamus, (ut) caelestia tueamur.
totum licet saeculum pereat, dum patientiam lucrifaciam. iam
qui minutum sibi aliquid aut furto aut ui aut etiam ignauia
non constanter sustinere constituit, nescio an facile uel ex
animo ipse rei suae manum inferre possit in causa elemosynae.
quis enim ab alio secari omnino non sustinens ipse ferrum
in corpore suo ducit? patientia in detrimentis exercitatio
est largiendi et communicandi. non piget donare eum, qui
non timet perdere. alioquin quomodo duas habens tunicas
alteram earum nudo dabit, nisi idem sit, qui auferenti tunicam
etiam pallium offerre possit? quomodo amicos de mammona
. fabricabimus nobis, si eum in tantum amauerimus,
ut amissum non sufferamus? peribimus cum perdito qui
hic inuenimus ubi habemus amittere. gentilium est omnibus
detrimentis impatientiam adhibere, qui rem pecuniariam
fortasse animae anteponant., nam id faciunt, cum lucri cupiditatibus
quaestuosa pericula mercimoniorum in mari exercent,
cum pecuniae causa etiam in foro nihil f damnationi timendum
adgredi dubitant, cum denique ludo et castris sese
locant, cum peruia inmemores bestiarum latrocinantur. nos
uero secundum diuersitatem, qua cum illis sumus, non [*] [*]
animam pro pecunia, sed pecuniam pro anima deponere conuenit,
seu sponte in largiendo seu patienter in amittendo.

Ipsam animam ipsumque corpus in saeculo isto èXPOsitum
omnibus ad iniuriam gerimus eiusque iniuriae patientiam
summus: minorum delibatione laedemur? absit \'a seruo
Christi tale inquinamentum, ut patientia maioribus temptationinus
praeparata in friuolis excidat! si manu quis temptauerit
prouocare, praesto est dominica monela: uerberanti te,
inquit, in faciem etiam alteram genam obuerte.
fatigetur improbitas patientia tua; quiuis ictus illi sit dolore
et contumelia constrictus. plus improbum illum caedis sustinendo,
grauius a domino uapulaturum; ab eo enim uapulabit,
cuius gratia sustines. si linguae amaritudo maledicto siue
conuicio eruperit, respice dictum: cum uos maledixerint,
gaudete. dominus ipse maledictus in lege est et tamen
solus est benedictus. igitur dominum serui consequamur et
maledicamur patienter, ut benedicti esse possimus. si parum
aequanimiter audiam dictum aliquod in me proteruum aut
nequam, reddam et ipse amaritudinis uicem necesse est,
aut cruciabor impatientia muta. cum ergo (re)percussero
maledictis, quomodo secutus inueniar doctrinam domini,
qua traditum est non uasculorum inquinamentis, sed eorum,
quae ex ore promuntur, hominem communicari, item: [*] [*]

manere nos omnis uani et superuacui dicti reatum? sequitur
ergo, ut a quo nos dominus arcet, idem ab alio aequanimiter
pati admoneat. hic iam uide patientiae uoluptatem. nam omnis
iniuria, seu lingua seu manu incussa, cum patientiam offenderit,
eodem exitu dispungetur, quo telum aliquod in petra
constantissimae duritiae libratum et obtusum. concidet enim
ibidem inrita opera et infructuosa et nonnumquam repercussum
in eum, qui misit, reciproco impetu saeuiet. nempe idcirco
quis te, laedit, ut doleas, quia fructus laedentis in dolore laesi
est. ergo cum fructum eius euerteris non dolendo, ipse doleat
necesse est amissione fructus sui. tunc tu non modo inlaesus
abis, quod etiam solum tibi sufficit, sed insuper aduersarii
tui et frustratione oblectatus et dolore defensus. haec est
patientiae utilitas et uoluptas.

Ne illa quidem impatientiae species excusatur, [in amissione
nostrorum] cui aliqua doloris patrocinatur adsertio.
praeponendus est enim respectus denuntiationis apostoli,
qui ait: ne contristemini dormitione cuiusquam,
sicut nationes, quae spe carent. et merito. credentes
enim resurrectionem Christi in nostram quoque credimus.
propter quos ille et obiit et resurrexit. ergo cum constet de
resurrectione mortuorum, uacat dolor mortis, uacat et impa*
tientia doloris. cur enim doleas, si perisse non credis? cur
impatienter feras subductum interim quem credis reuersurum?
profectio est quam putas mortem. non est lugendus qui antecedit,
sed plane desiderandus. id quoque desiderium patientia [*] [*]

temperandum. cur enim. immoderate feras. abisse quem mox,
subsequeris? ceterum impatientia in huiusmodi et spei nostrae
male ominatur et fidem praeuaricatur. et Christum laedimus,
cum euocatos quosque ab illo quasi miserandos non aequanimiter
accipimus. cupio, inquit apostolus, recipi iam et
esse cum domino. quanto melius ostendit uotum! Christianorum
ergo uotum, si alios consecutos impatienter dolemus,
ipsi consequi nolumus.

Est et alius summus impatientiae stimulus ultionis
libido, negotium curans aut gloriae aut malitiae. sed et gloria
ubique uana et malitia numquam non domino odiosa, hoc
quidem loco cum maxime, cum alterius malitia prouocata
superiorem se in exsequenda ultione constituit et remunerans
nequam duplicat quod semel factum est ultio penes errorem
solacium uidetur doloris, penes ueritatem certamen redarguitur
malignitatis. quid enim refert inter prouocantem et prouocatum,
nisi quod ille prior in maleficio deprehenditur, at ille
posterior? tamen uterque laesi hominis domino reus est,
qui omne nequam et prohibet et damnat. nulla in maleficio
ordinis ratio est, nec locus secernit quod similitudo
coniungit. par factum par habet meritum. absolute itaque
praecipitur malum malo non rependendum. quomodo id
obseruabimus, si fastidientes * in fastidio ultionis non erimus?
quem autem honorem litabimus domino deo, ei nobis
arbitrium defensionis arrogauerimus? nos putres, uasa
fictilia! seruulis nostris adsumentibus sibi de conseruis [*] [*]

ultionem grauiter offendimur eosque, qui nobis patientiam
obtulerint suam, ut memores humilitatis seruitutis suae,
dominici honoris diligentes non probamus modo, sed ampliorem,
quam ipsi sibi praesumpsissent, satisfactionem facimus. id
nobis in domino tam iusto ad aestimandum, tam potenti
ad perficiendum periclitatur? ** hoc se nobis repromittit
dicens: uindictam mihi, et ego uindicabo, id est:
patientiam tibi, et ego patientiam remunerabo. cum enim
dicit: nolite iudicare, ne iudicemini, nonne patientiam
flagitat? quis enim non iudicabit alium, nisi qui patiens erit
non defendendi? quid ergo credimus iudicem illum, si non
et ultorem? quis idcirco iudicat, ut ignoscat? ac si ignoscet,
tamen iudicantis impatientiam cauerit et honorem unici
iudicis [id est dei] abstulerit. quantos uero casus huiusmodi
impatientia incursare consueuit! quotiens paenituit defensionem!
quotiens instantia eius deterior inuenta est causis
suis! quoniam nihil impatientia susceptum sine impetu transigi
nouit, nihil impetu actum non aut offendit aut corruit aut
praeceps abit. iam si leuius defenderis, insanies, si uberius,
oneraberis. quid mihi cum ultione, cuius modum regere non
possum per impatientiam doloris? quodsi patientiae incubabo,
non dolebo; si non dolebo, ulcisci non desiderabo.