De Ieiunio Adversus Psychicos (6-10)

Nunc si temere rationes castigati a deo uictus et castigandi
propter deum a nobis ad primordiorum experimenta reuocauimus,
conscientiam communem consulamus. ipsa natura
enuntiabit, quales nos ante pabulum et potum in uirgine adhuc
saliua exhibere consuerit rebus dumtaxat sensu agendis,
quo diuina tractantur, si multo pollentioris mentis, si multo
uiuacioris cordis, quam cum totum illud domicilium interioris
hominis escis stipatum, uinis inundatum, decoquendis iam stercoribus
exaestuans praemeditatorium efficitur latrinarum, in quo
plane nihil tam in proximo supersit quam ad lasciuiam sapere.
manducauit populus et bibit, et surrexerunt ludere.
intellege sanctae scripturae uerecundiam: lusum nisi impudicum
non denotasset. ceterum quotusquisque meminerit religionis
occupatis memoriae locis, impeditis sapientiae membris? nemo
ita ut decet, ita ut par est, ita ut utile est, recordabitur dei
eo in tempore, quo ipsum sibi hominem excidere sollemne est.
omnem disciplinam uictus aut occidit aut uulnerat. mentior,
si non dominus ipse obliuionem sui exprobrans Israeli causam
plenitudini reputat. incrassatus est dilectus et pinguefactus
et dilatatus est, et dereliquit deum, qui fecit
eum, et abscessit a domino salutificatore suo. denique
in eodem Deuteronomio eandem causam praecaueri iubens,
ne, inquit, cum manducaueris et biberis et domos optimas
aedificaueris, ouibus et bubus tuis multiplicatis
et argento et auro extollatur cor tuum et obliuiscaris
domini dei tui. praeposuit corruptelae diuitiarum edacitatis
enormitatem, cui ipsae diuitiae procurant. per illam scilicet
incrassatum erat cor populi, ne oculis uideret et auribus audiret
et corde coniceret adipibus obstructo, quas nominatim esui
abstulit dedocens hominem saginae studere. ceterum cui cor
erectum potius inueniebatur quam impinguatum, qui [*] [*]

quadraginta diebus totidemque noctibus supra humanae naturae facultatem
ieiunium perennauit spiritali fide uirtutem subministrante,
et uidit oculis dei gloriam et audiuit auribus dei
uocem et corde coniecit dei legem iam tunc docentis non in
solo pane uiuere hominem, sed in omni uerbo dei, cum quidem
nec ipsum Moysen deo pastum inediamque eius nomine
saginatam constanter contemplari ualeret pinguior populus.
merito igitur etiam in carne se dominus ei ostendit collegae
ieiuniorum suorum, non minus et Heliae. nam et Helias hoc
primum, quod famem fuerat imprecatus, satis iam se ieiuniis
uouerat. uiuit, inquit, dominus, cui adsisto in conspectu
eius, si erit ros istis annis et imber. dehinc minantem
Iezabel fugiens post unicum pabulum et potum, quem ab angelo
expergefactus inuenerat, et ipse quadraginta diebus et
noctibus uacuo uentre, arido ore peruenit in montem Choreb,
ubi cum in speluncam deuertisset, quam familiari congressu
dei exceptus est! quid tu Helia hic? multo amicior ista
uox quam Adam ubi es? illa enim pasto homini minabatur,
ista ieiuno blandiebatur. tanta est circumscripti uictus.
praerogatiua, ut deum praestet homini contubernalem, parem
reuera pari. si enim deus aeternus non esuriet, ut testatur
per Esaiam, hoc erit tempus, quo homo deo adaequetur, cum
sine pabulo uiuit.

Processimus itaque iam ad exempla, uti reuoluamus utilitatis
efficacia potestates istius officii, quod etiam iratum deum
homini reconciliat. deliquerat Israel in aquatione apud Maspha
congregatus a Samuele, sed ita statim delictum ieiunio diluit,
ut periculum proelii simul fugerit. cum maxime Samuel offerebat
holocaustum (in nullo magis procuratam audimus dei
clementiam quam in abstinentia populi) et allophyli proelio admouebant,
ibidem dominus intonuit uoce magna super [*] [*]

allophylos, et confusi sunt et corruerunt in conspectu Israelis,
et processerunt uiri Israel ex Maspha et persecuti sunt allophylos
et usque Bethor ceciderunt, pastos impasti, armatos
inermes. hae erunt uires ieiunantium deo. caelum pro eiusmodi
militat. habes formam praesidii etiam spiritalibus bellis
necessariam. perinde cum rex Assyriorum Sennacherib compluribus
iam ciuitatibus captis Israeli per Rapsacen blasphemias
et minas intentaret, nihil aliud illum a proposito in
Aethiopias auertit. dehinc quid aliud centum et octoginta
quatuor milia de exercitu eius per angelum absumpsit quam
Ezechiae regis humiliatio? siquidem duritia hostis adnuntiata
uestem scidit, saccum induit eodemque habitu seniores sacerdotum
ad deum per Esaiam adire iussit utique ieiunio preces
prosequente. neque enim cibi tempus in periculo nec saturitatis
cultus in sacco. semper inedia maeroris sequela est
sicut laetitia accessio saginae. per hanc maeroris sequelam
et inediam etiam ciuitas illa peccatrix Niniue de exitio praedicato
liberatur. satis enim paenitentia scelerum commendauerat
ieiunium triduo functam, etiam pecudibus enectis, quibus
iratus deus non erat. Sodoma quoque et Gomorra euasissent,
si ieiunassent. hoc remedium agnoscit et Achab. cum illi
post transgressionem et idololatriam et necem Nabuthae propter
uineam interempti a Iezabel exprobrasset Helias: qualiter
occidisti et hereditatem possedisti: in loco quo
sanguinem Nabuthae canes delinxerant, tuum quoque
delinguent, destituit semetipsum et saccum carni suae imposuit
et ieiunauit et dormiuit in sacco. et tunc sermo domini
ad Heliam: uidisti ut reueritus sit Achab a facie
mea: pro eo, quod reueritus est, non superducam [*] [*]
laesuram in diebus ipsius, sed in diebus filii eius superducam
eam, qui non erat ieiunaturus. ita ieiunium in
deum reuerentiae opus est, per quod Anna quoque ambiens
uxor Helcanae retro sterilis impetrauit facile a deo inanem
cibo uentrem filio implere et quidem propheta. sed non modo
naturae mutationem aut periculorum auersionem aut delictorum
obliterationem, uerum etiam sacramentorum agnitionem ieiunia
de deo merebuntur. aspice Danielis exemplum. circa somnium
regis Babylonis omnes turbantur sophistae, negant ultra de
praestantia humana posse cognosci. solus Daniel deo fidens
et sciens, quid ad demerendam dei gratiam faceret, spatium
tridui postulat, cum sua fraternitate ieiunat, atque ita orationibus
commendatis et ordinem et significationem somnii per
omnia instruitur, tyranni sophistis parcitur, deus glorificatur,
Daniel honoratur, non minorem dei gratiam et postea quoque
relaturus anno primo regis Darii, cum ex recogitatu praedicatorum
temporum ab Hieremia dedit faciem suam deo in ieiuniis
et sacco et cinere. nam et angelus missus ad eum hanc
statim professus est causam diuinae dignationis: ueni, inquit,
demonstrare tibi, quatenus miserabilis es, ieiunando scilicet.
si deo miserabilis, leonibus in lacu fuerat horribilis, ubi
quidem illi sex diebus ieiunanti prandium angelus procurauit.

Reddimus et cetera. ad noua enim nunc documenta properamus.
in limine euangelii Anna prophetis, filia Phanuelis,
quae infantem dominum et agnouit et multa super eo praedicauit
expectantibus redemptionem Israelis, post egregium
titulum ueteris et uniuirae uiduitatis ieiuniorum quoque testimonio
augetur, ostendens, in quibus officiis adsideri ecclesiae
debeat, et a nullis magis intellegi Christum quam semel nuptis
et saepe ieiunis. ipse mox dominus baptisma suum, et in
suo omnium, ieiuniis dedicauit habens efficere panes ex lapidibus,
etiam Iordanem uino fortasse manare, si ita uorator et
potator fuisset. immo nouum hominem in ueteris sugillationem [*] [*]

uirtute fastidiendi cibi initiabat, ut eum diabolo rursus per
escam temptare quaerenti fortiorem fame tota ostentaret. prae-
- stituit exinde ieiuniis legem sine tristitia transigendis. cur
enim triste, quod salutare? docuit etiam aduersus diriora daemonia
ieiuniis proeliandum. quid enim mirum, si eadem operatione
spiritus iniquus educitur, qua sanctus inducitur? denique,
ut in centurionem Cornelium necdum tinctum dignatio
spiritus sancti cum charismate insuper prophetiae festinasset,
ieiunia eius legimus exaudita. puto autem et apostolus in secunda
Corinthiorum inter labores suos et pericula et incommoda
post famem ac sitim ieiunia quoque plurima enumerat.

Principalis haec species in castigatione uictus potest iam
de inferioribus quoque abstinentiae operationibus praeiudicare
ut et ipsis pro modo utilibus aut necessariis. nam exceptio
eduliorum quorundam portionale ieiunium est. inspiciamus
igitur et xerophagiarum nouitatem aut uanitatem, si non et in
his tam antiquissimae quam efficacissimae religionis operatio
est. redeo ad Danielem et fratres eius leguminum pabulum
et aquae potum ferculis et oenophoris regiis praeferentes atque
exinde formosiores, ne qui de specie quoque corpusculi metuat,
. ceterum spiritu insuper cultos. dedit enim deus adolescentulis
scientiam et intellegentiam in omni litteratura et Danieli in
omni uerbo et in somniis et in omni sophia, qua hoc ipsum
quoque saperet, quibus modis de deo impetraretur agnitio sacramentorum.
anno denique tertio Cyri regis Persarum cum in
recogitatum incidisset uisionis, aliam formam humiliationis
prospexit. in illis, inquit, diebus ego Daniel eram lugens
per tres hebdomadas, panem suauem non edi, caro et
uinum non introierunt in os meum, oleo unctus non
sum, donec consummarentur tres hebdomades, quibus
transactis angelus emissus est taliter alloquens: Daniel, homo
es miserabilis, ne timueris, quoniam ex die prima,
qua dedisti animam tuam recogitatui et humiliationi [*] [*]

coram deo, exauditum est uerbum tuum, et ego introiui
uerbo tuo. ita xerophagiarum miseratio et humiliati
metum expellunt et aures dei aduertunt et occultorum compotes
faciunt. reuertor etiam ad Heliam. cum corui illum
pane et carne saturare consuessent, cur postmodum apud Bersabe
Iudaeae excitato ei de somno quidam ille angelus sine
dubio panem solum et aquam obtulit? defecerant corui, qui
eum liberalius pascerent, an difficile angelo fuerat aliquem
alicunde de conuiuio regis ministrum cum instructissimo ferculo
raptum ad Heliam transferre, sicut Danieli in lacu
leonum esurienti prandium metentium exhibitum est? sed
constitui oportebat exemplum docens in tempore pressurae et
persecutionis et cuiuscunque circumstantiae xerophagiis esse
uiuendum. tali uictu Dauid exomologesin suam expressit cinerem
quidem edens uelut panem, id est panem uelut cinerem
aridum et sordidum, potum uero fletu miscens utique pro uino.
habet enim et abstinentia uini suos titulos, quae et Samuelem
deo uouerat et Aaronem consecrarat. nam de Samuele mater,
et uinum, inquit, et ebriamen non bibet; talis enim et
ipsa deum orabat. et dominus ad Aaron: uinum et siceram
non bibetis, tu et filius tuus post te, si quandoingrediemini
tabernaculum uel ascendetis ad altare, et
non moriemini. adeo morientur qui non sobrii in ecclesia
ministrauerint. sic et Israeli proximo exprobrat et potum:
dabatis sanctificatis meis uinum. et haec autem strictura
potus xerophagiae portio est. quamquam ubi abstinentia
uini aut a deo exigitur aut ab homine uouetur, illic intellegatur
etiam pabuli pressura formam praestruens potui. qualis enim
esus, talis et potus. uerisimile non est, ut quis dimidiam
gulam deo immolet, aquis sobrius et cibis ebrius. an autem [*] [*]
et apostolus xerophagias norit, qui maiora celebrauerat, sitim
et famem et multa ieiunia, qui ebrietates et comessationes recusauerat,
uel de discipulo Timotheo argumenti satis est, quem
propter stomachum et adsiduas imbecillitates modico uino
monens uti, quo ille non ex institutione, sed ex deuotione
abstinebat (ceterum stomacho magis consuetudo prodesset), hoc
ipso abstinentiam uini dignam deo suasit, quam ex necessitate
dissuasit.

Aeque stationes nostras ut indictas, quasdam uero et in
serum constitutas nouitatis nomine incusant, hoc quoque munus
et ex arbitrio obeundum esse dicentes et non ultra nonam
detinendum, de suo scilicet more. sed quod pertineat ad indictionis
quaestionem, semel pro omnibus causis respondebo.
nunc ad proprium huius speciei articulum, de modo temporis
dico, de ipsis prius expostulandum, unde hanc formam nona
i dirimendis stationibus praescribant. si, qua Petrus et qui cum
eo ad horam nonam orationis templum introgressi leguntur,
quis mihi probabit illos ea die statione functos, ut horam nonam
ad clausulam et expunctionem stationis interpretetur?
atqui facilius inuenias Petrum hora sexta capiendi cibi causa
prius in superiora ad orandum ascendisse, quo magis sexta
diei finiri officio huic possit, quae illud absolutura post orationem
uidebatur. porro cum in eodem commentario Lucae et
tertia hora orationis demonstretur, sub qua spiritu sancto initiati
pro ebriis habebantur, et sexta, qua Petrus ascendit in
superiora, et nona, qua templum sunt introgressi, cur non
intellegamus salua plane indifferentia semper et ubique et omni
tempore orandi tamen tres istas horas ut insigniores in rebus
humanis, quae diem distribuunt, quae negotia distinguunt, quae [*] [*]

publice resonant, ita et sollemniores fuisse in orationibus di-.
uinis? quod etiam suadet Danielis quoque argumentum ter.
die orantis, utique per aliquarum horarum exceptionem, non
aliarum autem quam insigniorum, exinde apostolicarum, tertiae,
sextae, nonae. hinc itaque et Petrum dicam ex uetere potius
usu nonam obseruasse tertio orantem supremae orationis munere.
haec autem propter illos qui se putant ex forma Petri
agere, quam ignorant; non quasi respuamus nonam, cui et
quarta sabbati et sexta plurimum fungimur, sed quia eorum
quae ex traditione obseruantur tanto magis dignam rationem
adferre debemus, quanto carent scripturae auctoritate, donec
aliquo caelesti charismate aut confirmentur aut corrigantur.
et si qua, inquit, ignoratis, dominus uobis reuelabit.
itaque seposito confirmatore omnium istorum paracleto, duce
uniuersae ueritatis, an dignior apud nos ratio adferatur nonam
obseruandi require, ut etiam Petro ea ratio deputanda sit, si
statione tunc functus est. uenit enim de exitu domini, quem
etsi semper commemorari oportet sine differentia horarum,
impressius tamen tum ei secundum ipsum stationis uocabulum
addicimur. nam et milites numquam immemores sacramenti
magis stationibus parent. itaque in eam usque horam celebranda
pressura est, in qua a sexta contenebratus orbis defuncto
domino lugubre fecit officium, ut tunc et nos reuertamur
ad iucunditatem, cum et mundus recepit claritatem. hoc si
magis ad religionem sapit Christianam, dum magis Christi
gloriam celebrat, possum aeque serae stationis ex eodem rei
ordine statum figere, ut ieiunemus ad serum expectantes tempus
dominicae sepulturae, cum Ioseph postulatum detulit corpus
et condidit. inde et irreligiosum est ante famulorum carnem
refrigerari quam domini. sed hactenus haec ex argumentationum [*] [*]
prouocatione commiserim coniecturas coniecturis et tamen puto
fidelioribus repercutiens. uideamus, an aliquid tale nobis de
uetustatibus quoque patrocinetur. in Exodo habitus ille Moysis
aduersus Amalech orationibus proeliantis usque in occasum
perseuerans nonne statio fuit sera? legum Naue debellantem
Amorrhaeos prandisse illa die existimamus qua ipsis elementis
stationem imperauit? stetit sol in Gabaon et luna in
Aialon, stetit sol et luna in statione, donec ultus est
populus de inimicis suis, et stetit sol medio caelo. ut
autem accedebat in occasum et finem diei unius, non
fuit dies talis retro et in nouissimo, utique tam prolixus,
ut, inquit, exaudiret deus hominem, parem scilicet solis,
instantem tam diu in officio, stationem etiam sera longiorem.
certe Saul et ipse in proelio constitutus manifeste munus istud
indixit: maledictus homo, qui ederit panem ad uesperam
usque, dum ulciscar de inimico meo, et non gustauit
totus populus eius, et tota terra prandebat.
tantam autem deus praestitit auctoritatem edicto stationis
illius, ut Ionathan, filius Saulis, quamquam ignarus ieiunationis
in serum definitae gustum mellis admiserat, et forte mox de
delicto sit traductus et uix per precem populi periculo exemptus.
gulae enim licet simplicis reus fuerat. sed et Daniel anno
primo regis Darii, cum ieiunus in sacco et cinere exomologesin
deo ageret, et adhuc, inquit, loquente me in oratione,
ecce uir, quem uideram in somnis initio, uelociter
uolans appropinquauit mihi quasi hora uespertini sacrificii.
haec erit statio sera quae ad uesperam ieiunans pinguiorem
orationem deo immolat.