Epistula Secundini ad Augustinum (3-5)

Non ergo armorum pugna est, sed spirituum, qui iisdem
utuntur; pugnant autem animarum gratia. horum in medio
posita est anima, cui a principio natura sua dedit uictoriam.
haec si una cum spiritu uirtutum fecerit, habebit cum eo
uitam perpetuam illudque possidebit regnum, ad quod dominus
noster inuitat; si uero ab spiritu uitiorum incipiat trahi et
consentiat ac post consensum paenitudinem gerat, habebit
harum sordium indulgentiae fontem. carnis enim commixtione
ducitur, non propria uoluntate. at si cum se ipsam cognouerit,
consentiat malo et non se armet contra inimicum, uoluntate
sua peccauit. quam si iterum pudeat errasse, paratum inueniet
misericordiarum auctorem. non enim punitur, quia peccauit,
sed quia de peccato non doluit. at si cum eodem peccato
sine uenia recedat, tunc excludetur, tunc uirgini stultae conparabitur,
tunc heres erit sinistrae manus, tunc a domino
pelletur ex conuiuio nuptiarum nigrarum causa uestium, ubi
fletus erit et stridor dentium, ibitque cum diabolo ad ignem
originis ipsius: quem tua mira prudentia aut ex archangelo [*] [*]

factum memorat aut nihil esse fatetur. cur igitur regnabunt
iusti? cur apostoli et martyres coronabuntur? totum propterea,
quia uicerunt nihil? o quantum frustatur uincentis potentia,
cum aduersarius nullius uirtutis esse praedicatur! muta,
a quaeso, sententiam, depone punicae gentis perfidiam et recessionem
tuam ad ueritatem, quae per timorem facta est, conuerte,
noli his mendaciis excusare.

Legit enim aliquanta exile meum et qualecumque Romani
hominis ingenium reuerendae tuae dignationis scripta, in quibus
sic irasceris ueritati ut philosophiae Hortensius. haec
itaque cum suspenso animo agilique oculo iterum iterumque
repetissem, . summum inueni ubique oratorem et deum paene
totius eloquentiae, nusquam uero conperi christianum, et
armatum quidem contra omnia, adfirmantem uero nihil, cum
te magis scientia peritum debueris ostendere, non sermone.
illud uero tacere non possum tuae patientissimae sanctitati;
uisus enim mihi es — et pro certo sic est - et numquam.
fuisse Manichaeum nec eius te potuisse arcana incognita
secreti cognoscere atque sub Manichaei nomine persequi te
to Hannibalem atque Mithridatem. ego namque fateor non tali
diligentia nec tanta industria Anicianae domus micare marmora,
quanta tua scripta perlucent eloquentia. hanc si uoluisses
ueritate concordare, magnum utique nobis extitisset ornamentum.
noli, rogo, contra tuam uenire naturam, noli esse erroris
M lances, qua latus percutitur saluatoris. uides enim illum et
in omni mundo et in omni anima esse crucifixum, quae anima [*] [*] [*]

numquam habuit suscensendi naturam. et tu igitur. qui ex
ipsa es, dimitte, quaeso, iam uanas incusationes, superfluas
relinque controuersias. tanto tempore cum parente tuo in
medio tenebrarum constitutus numquam subsannasti: in medium
solis ac lunae inuentus es accusator. quis igitur tibi
patronus erit ante iustum tribunal iudicis, cum et de sermone
et de opere coeperis te teste conuinci ? Persa, quem incusasti,
non aderit. hoc excepto quis te flentem consolabitur ? quis
Punicum saluabit? an emendatum in euangelio est, quod spatiosa
uia non deducat in interitum ? an falsum in Paulo est,
quod operum singuli suorum non erunt reddituri rationem?
o utinam a Manichaeo recedens academiam petisses aut Romanorum
bella, qui omnia superarunt, interpretatus fuisses! quam
magna ibi, quam egregia conperisses, et non castus homo utique
totius pudicitiae et paupertatis isses ad Iudaeorum gentes
barbaras moribus. cum praeceptis inseris fabulas et adducis
uxorem fornicariam et: facies filios fornicariae et:
fornicando fornicabitur terra a domino, et: non lauabis
manus post coitum coniugis, et: mitte m.anus
super femur meum, et: macta et manduca, et: crescite
et multiplicamini. an tibi leones in lacu placuerunt, quia
caueae non erant ? an tibi sterilitas Sarae doluit cuius pudoris
distractor maritus sororem fingens extiterat? sed forte
post Daretis et Entelli certamen Iacob et ipsius pammachiam [*] [*]
exspectare uolueras ? an numerum Amorrhaeorum, an pancarpum
in arca Noe conspicere disposueras ? noui ego haec
te semper odio habuisse, noui ego te semper magna amauisse,
quae terras desererent, quae caelos peterent. quae corpora
mortificarent, quae animas uiuificarent. quis igitur ille est,
qui te repente mutauit?

Quamquam haec tuae sanctitati dicere nimis absurdum sit.
ipse enim non ignoras, quam pessimus sit quamque malignus
quique etiam tanta calliditate aduersus fideles et summos
uiros militat, ut et Petrum coegerit sub una nocte tertio dominum
negare, et eidem resurgenti Thomam non permiserit
credere: quae tamen uulnera curata sunt indulgentiae medicina.
illud uero quam audacter molitus sit, ut domino optimum
semen seminanti ille zizania miscuerit et tanto pastori Iscariotem
rapuerit; et ut ad ultimum crucis subplicium ueniretur.
in perniciem ipsius scribas pharisaeosque accenderit, ut
Barnabam dimitti clamarent et Iesum crucifigi. euasimus
igitur, quia spiritalem secuti sumus saluatorem. nam illius
tantum erupit audacia, ut si noster dominus carnalis foret,
w omnis nostra fuisset spes amputata. et tamen ne ipso quidem
crucis obprobrio potuit satiari: quin immo insaniens hinc
coegit spinis coronari, illinc aceto putari; hinc militum lancea
percuti, illinc sinistri latronis ore blasphemari. at postea tantum [*] [*] [*]

eius creuit iniquitas, ut et ipso et apostolis eius illuc ascendentibus
diuersas conponeret quaestiones, sub eorum, quod
peius eat, nomine superstitiosis omnibus, id est catholici .
uocabuli diuidens dignitatem. omitto namque, quatenus unumquemque
discipulorum aduersus magistros armauerit, quatenus
Hymenaeum, quatenus Alexandrum deceperit, quae apud Antiochiam,
quae apud Smyrnam, quae apud Iconium commiserit:
illa nunc addo, quae praesens actitat multitudo, a qua tantum
uirtus procul est, quantum populo clausa est nec enim uirtus
est, ad quam turba peruenit et turba quam maxime feminarum.
sed uereor clandestina eorum publicare, ne ab aliis
ordita crimina geminentur. quamquam sapientium est utrumque
ferre, utrumque ridere et ad illud tantum niti, quod beatitudinem
conciliat, quod parturit uitam.