Epistulae (1.1-1.5)

I. DOMINO SUO PECULIARI IN CHRISTO DOMINO PATRONO FAUSTO EPISCOPO RURICIUS.

Olim te, domine mi uenerande ac beatissime sacerdos, fama
celeberrima praedicante cognoui, olim desiderio pii amoris infuso
illis te, quibus scribere dignaris, oculis cordis intueor, sed
nihilominus etiam corporeis uidere festino, si quo modo possim
intercedentibus uobis peccatorum meorum uincula disrumpere
acceptisque columbae illius pinnis a uenantum laqueis euolare
et uobiscum positus in dominica lege requiescere, ut sitim,
quam opuscula uestra legendo concepi, ipse praesens, unde illa
manarunt, uberius hauriens restinguerem, ut caritatis igniculum,
quem in tepidis animae dormientis fauillis (scintillis) feruentibus
suscitastis, prolatis de condensa scripturarum pabulis
uiuax flamma roboraret, quae eloquio sancti oris accensa more
sibi solito in pectore peccatoris uim naturae potentis exsereret
calefaciendo frigida, inluminando tenebrosa et spinas criminum
consumendo. adhaesit, doctor eximie, anima mea post te.
me autem adiuuent orationes tuae, ut possim terrenis actibus [*] [*]

spretis caelestibus inhiare, quia corpus, quod corrumpitur,
adgrauat animam, ut inclinare aurem suam ad oracula diuina
non possit, ut domum patris obliuiscens oboediensque
uocantis imperio de terra sua et cognatione discedat atque
illam, quae ei demonstratur, potius concupiscat.

Non enim adhuc ualet pusillitas nostra metum obnoxiae
conditionis expellere et caritati perfectae purgata corda reserare,
ut relinquentes praesentia petamus aeterna eiectoque ancillae
(herede) hereditatem paternam liberi possimus adipisci. quam
ob rem spero, domine mi, ut pro me indesinenter oretis et,
quoties dignati fueritis ariditatem terrae meae eloquentiae
uestrae imbre perfundere; non mihi, sicut nunc fecistis adhuc
meae infirmitatis ignari, delicatos et dulces cibos, sed austeriores
et aegritudini meae congruos suggeratis, quia non expediunt
stulto deliciae, postmodum proditoribus meis censorium
praebeatis adsensum, qui more humani ingenii affectu
nimio praepediti et a ueritate iudicii declinantes incurrunt pro
amore mendacium. sane nec uereatur sanctitas uestra, ne uulneribus
meis gratior sit fouentis dextera quam secantis, quia ea
nec a me posse curari et tamen grauiter conputruisse domino donante
iam sentio. et ideo eligo, ut me iustus misericordiae
increpatione corripiat, quam caput meum oleum peccatoris inpinguet.
supplici itaque prece deposco, ut de illo thesauro
penetralium uestrorum, unde noua et uetera proferre consuestis,
peritissimi utpote medici, qui languentium innumeras et uarias [*] [*]

aegritudines cotidie gratia dei adiuuante sanatis, languori quoque
meo, quae conuenire cognoscitis, medicamenta mittatis.

II. DOMINO SUO PECULIARI IN CHRISTO DOMINO PATRONO FAUSTO EPISCOPO RURICIUS.

Ita me hactenus inpia neglegentia et neglegens impietas
possederunt, ut, quid, domine mi, in me potissimum accusem,
nesciam et, quid in me primum excusem, non inueniam. si
enim argumentationem aliquam ad excusandas excusationes in
peccatis exhibere temptauero, adiciam peccato sine iudicii recordatione
peccatum, ut duplici atque maiori delicto ipse me
premam, ut, qui tarditatis reus sum, esse incipiam falsitatis
et ab humana usque iniuria crimen extendam, paternam nunc
tantum expectans de segnitiae noxa sententiam, diuinae uero
pro mendacii ultione subiciar, praesertim cum uera confessio
indulgentiam et falsa excusatio mereatur offensam. malo itaque
tam simplici confessione quam supplici ueniam petere,
quam peccata geminare.

Habes ergo, pater optime, pastor egregie, me culpae meae
spontaneum confessorem. habes et in discipuli errore, quod
corrigas, et in ouiculae languore, quod sanes. potestatisque
et iudicii tui est, utrum uelis ulceris mei putredinem ferri rigore
rescindere an medicamentorum lenitate curare. ego tamen,.
utram elegeritis, curationem amplectar intrepidus nec paternae [*] [*] [*] [*]

ictum dexterae declinabo, dummodo portionem promissae hereditatis
adipiscar, neque adtendam, quae mihi poena sit in
flagello, sed quem habeam *** in testamento. melius enim
mihi est flere super patre, quam ut abdicer contemptus a
patre, quia parentum pietas distringit, ut corrigat, non perseuerat,
ut puniat, nec tantum eis maeroris infert adrogantia
superbientis, quantum gaudii confert humilitas confitentis.

Sic ille euangelii indulgentissimus pater filium praeceptae
substantiae decoctorem laeto suscepit amplexu promptior gaudere
de reditu quam inputare de lapsu. denique non ei exprobrantur
facinora, non luxuria, non egestas, sola conuersi
reuersio omnia damna conpensat, quia maior fuit procul dubio
patri facultas reditus quam rerum facultas. ita, quem abscessio
-reum fecerat, regressio fecit insontem et misericordia sufficit
heredi. quin etiam paternae clementiae uenia sola non suf-
Scit, quod ulnis fouet, quod gratia permulcet, nisi et munera
larga multiplicet. dat anulum, ne rursus a patre perfidia abducente
discedat. calceamenta dat pedibus, quo facilius ardui
itineris aspera et dura contemnat. dat et ipsam primam,
quam perdiderat, stolam, ut, quem a morte receperat, pristina
inmortalitate donaret. datur etiam ipse iuniori uitulus reuerso,
qui seniori agnus datus fuerat de Aegypto profecturo, quia
ipse educit ex Aegypto pater.

Tanti parentis imitatus fidem trade peccatoribus adiutorium,
praesta conantibus remissionem, intercessionem largire confitentique
filio non solum ipse ueniam tribue, sed ipse ueniam [*]

deprecare, ut, quem in peregrina patria appellas liberum, in
propria possis uidere liberatum. et qui per se amisit dominicam
liberalitatem, per te mereatur consequi libertatem nec
a uestro separetur solatio, qui sequestratur praemio.

III. DEUINCTISSIMO FILIO SEMPERQVE MAGNIFICO HESPERIO RURICIUS.

Scribendi mihi ad unanimitatem tuam aditum, quem obstruxerat
inperitia, patefecit affectus et illa dominatrix omnium
pietas, per quam flectuntur rigida, saxea molliuntur, sedantur
tumida, leniuntur aspera, tumescunt lenia, mitescunt saeua,
saeuiunt mitia, accenduntur placida, acuuntur bruta, dominantur
barbara, immania placantur, etiam in me opus suum peragens
os elingue reserauit producens me ex tutissimo silentii recessu.
ad publicum formidandumque iudicium et in uita iam ueteri
noua subire conpellit, scilicet ut, qui hactenus illam sententiam
secutus antiquam, qua dicitur saepenumero praestare
tacere quam dicere, inscientiam meam maluerim uerecundiae
taciturnitate tegere, quam inpudenter incondito sermone proferre,
nunc tam consuetudinis meae inmemor quam rusticitatis
oblitus quasi ex Arione in Orpheum repente mutatus
uelim disertissimis auribus tuis ore garrulo non tam officiosus
quam iniuriosus exsistere, dum et ignota pertempto et insueta.
praesumo.

; Sed dabitis, ut reor, ueniam uenienti ex necessitudine necessariae
necessitatis, quia, quid dilectio in mortalium mentibus
naturali potestate sibi uindicet, conscium mutuae passionis
pectus agnoscit. ergo ne excusationi diutius immorantes ita [*] [*]

paginam dilatemus, ut non solum tibi non exhibeat sermo incomptior
***, uerum etiam copia inordinata fastidium, iam in
uocem pietatis erumpimus et desideriorum uerba ructuamus
conmendantes tibi pignus nostrum, depositum tuum, cuius nos
susceptione cepisti. tibi enim spem posteritatis meae, tibi solatium
uitae praesentis et leuamen, si diuinitas annuerit, futurae,
tibi uni omnia mea uota commisi. te elicitorem et formatorem
lapillorum nobilium, te rimatorem auri, te repertorem
aquae latentis elegi, qui sciris abstrusas lapidibus gemmas
propriae reddere generositati, quae utique in tanta rerum confusione
amitterent nobilitatem, si indicem non haberent. aurum
quoque harenis uilibus mixtum nisi artificis sollertia eluatur
aquis, ignibus eliquetur, nec splendorem poterit retinere nec
meritum. saeptas etiam aquarum manantium uenas et obductum
terra fluenti alueum nisi diligentius eruderauerit appetitoris
industria, laticis unda non fluet. ita et tenerorum
adhuc acies sensuum ignorantiae nubilo quasi crassitate scabrosae
rubiginis obsessa, nisi adsidua doctoris lima purgetur,
nequit sponte clarescere. tuum ergo nunc, tuum est in his
omnibus et opinioni tuae et nostro pariter respondere iudicio,
ne aut tu praesumpsisse inlicite aut nos inconsiderate elegisse
uideamur.

IIII. DEUINCTISSIMO FILIO SEMPERQVE MAGNIFICO HESPERIO RURICIUS.

Recepi apices unianimitatis tuae tam gratia quam eloquentia,
tam amore pariter quam lepore, tam sale quam melle respersas,
in quibus nec dulcedini deesset aliquid nec sapori. qui cum
omni dictionis et rationis arte praemineant, solo tamen a se [*]

uidentur discrepare iudicio. dum enim paginulae meae non
laudi aptae, sed uituperationi ineptia rusticitatis aptatae maiora
meritis tribuere festinas et sequeris uel declamationis cursum
uel diligentis affectum, a norma recti iudicii declinasti.
ad quam rem ego perfectionem (tuam) non ignorantiae uitio,
sed spontaneo arbitror descendisse consilio triplici ex causa,
ut in tenui materia et acumen ingenii et oris facundiam et
affluentiam sermonis ostenderes. sicuti in ieiuno atque otioso
caespite magis strenuitas cultoris apparet, cum aut rebellionem
glaebarum tenacium repetita saepius inpressione uomeris domat
aut ariditatem nimiam stercoris aspersione fecundat, ut fructuum
copiam, quam soli natura negat, industria producat, ita et tu
egestatem epistulae meae eloquentiae tuae ubertate ditasti, ut
possit esse, si eam subpresseris, te loquente laudabilis, si uero
protuleris, incutiat et mihi de falsa laude et tibi de iudicii
errore uerecundiam. et idcirco, quia inperitiam meam tui pudoris
opus esse uoluisti, caue, ne praeconio tuo nobis non
respondentibus tua periclitetur electio. itaque si quid mihi
credis, si quid utrique consulis, indignum memoria, obliuione
dignissimum uolumen absconde, si uis et me ad arbitrium
tuum oratoris famam et te probati iudicis obtinere personam.

V. DEUINCTISSIMO FILIO SEMPERQVE MAGNIFICO HESPERIO RURICIUS.

Spoponderas, fili carissime, ut mihi aliquos de ramusculo,
quem ex amaritudine in domesticum saporem uertendum transferendumque
susceperas, flosculos destinares, quorum odore
cognoscerem, quam spem spei gerere deberem, utrumnam ipsi
flores germina aut rursus ipsa germina fructus sui qualitate [*]

promitterent idemque iterum fructus utrum possent te excoquente
mitescere et dulci eloquentiae cibo audientium corda
satiare. quod quia, nescio quam ob causam, facere distulisti,
oportunum uos admonendi tempus inueni, quo in harmonia
mundi uniuersa animantia bruta pariter et elinguia, incedentia,
uolantia atque reptilia suis quaeque modis, suis sibilis, suis
quaeque uocibus etsi sono dissono aut ore diuerso, pari tamen
affectu quasi uno concentu in laudem proprii auctoris erumpunt
et potentiam, quam promere nequeunt, sentire se produnt.
Hoc namque tempore cuncti orbis species rediuiua reparatur
et, quicquid in eo situ squalidum, frigore turbidum, glacie concretum,
nuditate deforme, ariditate praemortuum hactenus fuit,
ad instar resurrectionis emergit, ut discat humana fragilitas
de uisibilibus inuisibilia et de praesentibus futura cognoscere
et spem uenturae melioris aetatis deposita desperatione percipiat.
nunc etiam tellus sterili rigore conclausas quasi uirili
semine -ita uerno tempore concepto occultis maritata meatibus
uenas laxat ad partum. et hinc, quod deliciis suaue, quod
esui dulce, quod usui utile, quod uictui necessarium, quod uisui
iocundum, quod olfactui gratum, quod tactui blandum, omne
producit. siquidem haec est illa temperies, quae mundi nascentis
materiam quasi adhuc in incunabulis teneram gremio
quodam clementissimae altricis conplexa nutriuit, ne substantiam
nullo labore duratam aut aestiuus feruor exureret aut
hiemalis algor extingueret aut uentorum flabra portarent. habet
itaque susceptus tuus conuenientissimum tempus, quo animi
socordia tandem aliquando detestata hebetudinem cordis exacuat
et, si inter homines declamare non potest, saltim inter
pecudes clamare aut inter uolucres garrire festinet. [*]