Interpretatio Orationum Gregorii Nazianzeni (1.6-1.10)

6. Quae igitur ratio est inoboedientiae meae? nisus sum
etenim in illo tempore nihil meum habere nec meis moribus
simile, sed audacius contra dicere inpudentiusque resistere.
causas ergo huius rei, quod iam dudum desideratis, audite.
praecipua fuit illa perturbationis meae causa, quod subito [*]
mihi superuentum est. et sicut, cum sonus aliquis repentinus
increpuit, turbantur animi inprouiso terrore perculsi, ita ego
quoque territus omnem resolui uerecundiam, quae mihi semper
in omni uita mea comes indissociabilis fuit. tum deinde re-
cordatio me silentii et quietis meae uehementius perturbauit, [*] [*]

cum id mihi inpediri uiderem quod ego a principio uitae
meae singulariter dilexi et in magnis maximisque periculis
deo uoui. cuius desiderio eo amplius concitabar, quo mihi [*]
iam uidebar eius saltim ianuam contigisse, atque inde acrius
accendebar, ex quo mihi notiora eius bona fiebant. et ideo
non tuli me uiolenter in medias turbas pertrahi populorum
et uelut de templo quodam quietis tnmultuosis uitae huius
fragoribus obici.

7. Nihil enim re uera mihi ad beatam uitam praestantius
uidebatur quam uelut clausis carnalibus sensibus et extra
carnem mundumque effectum quempiam in semet ipsum con
uerti, id est suos sensus atque animos conspicari alienumque
effectum a mortalium curis sibi soli loqui et deo, ut altior
cunctis uisibilibus factus mentem suam repleat diuinis sensibus
et caelestibus formis absque ulla admixtione terrena uere
speculum inmaculatum effectus imaginis dei et ex ipsius
lumine semper lumen accipiens, auspicia quaedam uel initia
futuri in semet ipso saeculi ferens atque in terris adhuc
positus consortio quodammodo perfruens angelorum, despecta
ac derelicta fragilitate terrena ad superna et caelestia spiritus
sancti subuectione transferri. si quis forte uestrum huiusce- [*]
modi amoris aliquando sensit ardorem, scit quae dico et quae
loquor agnoscit et quare perturbatus sim nouit ac facile
ueniam dabit. ceteris autem non ero nimius in satisfactione,
quibus fortassis huiuscemodi sermo, dum opus eius ignoratur,
etiam derisui esse potest, et his praecipue quibus inuidiae
languor recte iudicandi praepedit sensum; et operi optimo
uitiosum nomen infligunt philosophiam cenodoxiam uocantes [*] [*]

et praeclara sapientiae studia iactantiae appellationibus infa
mantes, quibus libenter uilis quoque et inperitae multitudinis [*]
consensus accedit. paratior namque est inperitorum turba ad
derogandum bonis studiis quam ad imitandum, ut sit eis
omni genere delictum, uel dum manifesta et publica mala
non uitant uel dum occultis et reconditis non credunt bonis.

8. Ad haec accessit etiam illud — proferam etenim omnia
apud uos et nihil iam tegam secreti —, quod siue rusticitatis
siue libertatis meae fuerit uos probate. erubui de quibusdam,
quos uidebam nihil penitus ad emendationem uitae suae, nihil
adquisisse correctionis ad mores, quin immo et nequiores
effectos inmundis, ut dicitur, pedibus inruentes certatim in
sancta et, priusquam digni haberentur primo aditu ac ianuis,
ad tribunal continuo tendere atque ad sacerdotium festinare
et repulsis ceteris ipsi sacris altaribus incubare, ut iam non
ad formam et exemplum plebi praebendum ordo ille uideatur,
sed occasio quaedam in abundantia et securitate uiuendi, nec
officium ducatur futuro dei iudicio obnoxium, sed secura [*]
quaedam et nusquam discutienda administratio putetur. et
sunt paene plures numero rectores isti quam illi quos regunt,
ut nusquam sit illud apostoli quod ait: non omnes prophetae,
non omnes magistri. hic enim omnes magistri, omnes
prophetae, ita ut secundum antiquum prouerbium merito [*]
dicatur quod et Saul in prophetis. et re uera nulla nobis
antiquorum historia tradidit uel tantum in ecclesia fuisse[*] [*]

ministrorum numerum uel tam uiliter congregatum. unde et
religioni ac doctrinae nostrae obprobrium nascitur quod sacer
dotia uel ministeria ambitione potius et ad gratiam quam
meritorum iudicio deferuntur. cuius rei uitium uel labem
etiamsi prohibere supra nos est, at certe erubescere et auer
sari pars aliqua pietatis est.

9. Quod uero me maius omnibus et supra cuncta quae
superius diximus deterrebat illud est — ueniendum namque
est ad summum ipsum uerbi fastigium et proferendum quae
uera sunt; neque enim fas est in talibus fallere —: arbitrabar
non esse simile, sicut et nunc quoque arbitror, pecora
uel armenta regere et hominibus praeesse atque animas mode
rari. ibi enim studium est gregem uel armenti uel pecoris [*]
ualidum membris et laetum carnibus facere; quod prospiciens
uel armentarius ille uel pastor comantes herbis et uirides
riuis deligit campos, quos fecundiores probarit ad pabula, et
hos ipsos alternis pastibus innouat et ab aliis ad alios gregem
transmouet saltus. sed et ad requiem perquirit nemorosa
cubilia. agit autem gregem interdum uirga, praecipue tamen
calami uel fistulae suauitate permulcens. nec aliud ultra operis [*]
uel armentario inminet uel pastori, nisi quod parua quaedam
sollicitudo requiritur aduersum insidias atque inprobitatem
luporum et, sicubi forte aegrum pecus, uel reuisere oculo uel
palpando curare, umbras in aestibus prospicere, strata recu- [*][*]

bantibus mollia atque herbida prouidere perflarique recubantium
locum auris spirantibus sinere, quem propter decurrentis riui
frigida unda perstringat, cantare quoque et uelut alioqui greges [*]
aut antiquitatis aliquid aut amoris. ad haec uel iugulare pin
guius quodque uel in pretium uertere licet, uirtutis uero
animi et industriae nulla cura huiuscemodi pastoribus inminet,
per quam necesse habeant uoluptati gregis magis quam suae
obsequi.

10. Homini uero cum perdifficile sit scire regi, id est
regenti se obtemperare, multo difficilius est scire alios regere
et regere secundum istam nostram disciplinam, quae ex diuina
lege descendit atque ad deum ducit. cuius quanto spes et
gloria maior est, tanto et periculum grauius quippe habentibus [*]
intellectum. quem rectorem primo omnium, ut mihi uidetur,
oportet sicut argentum uel aurum probari et ex omni parte
circumspici atque in omni tempore et actibus contemplari, ne
quid forte habeat intra se admixtionis alienae uel materiae
uilioris et raucum sonum aeris uel plumbi admixtione respon
deat et lateat intrinsecus adulterinum aliquid, quod ignis [*]
examinet et resoluat. quod malum utique tanto fiet perni-
ciosius, quanto numerosioris populi rector extiterit, sicut
certe grauius est in multos diffundi pestem quam unum
pestilentia consumi.