Interpretatio Orationum Gregorii Nazianzeni (1.1-1.5)

1. Uictus sum et fateor me esse superatum; subiectus
sum domino et obsecraui eum. dignum etenim est, ut
mihi beatus Dauid aperiat sermonis ostium, immo uero ille
ipse qui in Dauid loquebatur et qui etiam nunc per eum
loquitur. optimus namque ordo est, ut totius uel uerbi uel
operis et a deo nobis origo sumatur et in deum consummatio
referatur. causa, pro qua dudum uelut taedio quodam et [*]
indignatione superatus abscessi et elongaui fugiens et
habitaui in desejto non paruo tempore, alia fortassis aliis
uideatur, his qui uel odio erga me, ut fieri solet, uel amore
detinentur. et id quod tunc feri quidam uidebamur et inmites,
nunc uero mansueuimus et regressi sumus in hoc quod antea
fueramus, alius quidem culpat inconstantiae, alius amplectitur
factum. nihil enim hominibus suauius quam aliena loqui et [*]
aliena curare, maxime si eueniat uel odio aliquos uel amore
praeueniri. a quibus praecipue semper occultatur ueritas et
furatur. alii igitur, ut dixi, putent alia, ego uero absque omni
uerecundia quod uerum est in medium proferam utrisque [*] [*]

partibus satis faciens, id est tam his qui affectu in nos quam,
etiam his qui odio permouentur, in quibusdam quidem ipse
mei accusator existens, pro quibusdam uero etiam satis
faciens.

2. Et ut nobis secundum ordinem sermo procedat, primo
de formidine mea ac metu pristino disseram. neque enim
patiar in me suspiciones cuiquam remanere eorum qui uel [*]
bona nostra uel contraria curiosa examinatione discutiunt. est
enim et hoc religionis officium uerbi satisfactione curare, si
qui illi forte sunt qui uidentur suspicionum spiculis uulnerati,
quoniam quidem peroptimum est, ut neque peccando quis
neque positus in suspicione peccati, si fieri potest et res
indulget, offendiculum fratribus ponat aut scandalum. scimus
enim scandalizanti unum ex minimis quam sit a domino grauis
animaduersio constituta.

3. Ego igitur, 0 optimi et religiosi uiri, neque ut inperitus
haec aut stultus incurri neque — ut et ego parum aliquid
glorier — adrogans quis et diuinas leges statutaque despiciens.
noui etenim quia, sicut in corpore nostro alia sunt membra
quae regunt corpus atque omnibus eius motibus praesident,
alia sunt quae reguntur et obsequium rectoribus praebent,
ita etiam in ecclesia statuit deus aequitatis eam lege dispen
sans et per diuinam prouidentiam suam, qua uniuersa conponit, [*]
meritorum temperans priuilegia. alios constituit regi et guber
nari — quibus hoc utilius est —, ut uerbo et opere rectorum
ad id quod expedit inbuantur; alios pastores dedit et doctores [*][*]

ad perfectionem ecclesiae, eos scilicet qui prae ceteris uirtute
animi praediti familiarius deo adsistant et id officii in ecclesia
gerant, quod uel anima in corpore uel mens et ratio operatur
in anima, ut utraque pariter conpaginata et sibi inuicem mixta,
in quo quid deest et in quo abundat uelut in membrorum
diuersitate consonantia facta per spiritum perfectum et integrum
atque aptum ad omnia corpus existat et dignum quod Chri
stum habeat caput.

4. Quamuis ergo ne aliis quidem ullis animantibus absque
rectoribus esse et gubernaculis tutum sciam, multo tamen
magis hominibus idcirco quod amplius his et maius periculum
inpendet errantibus, a quibus siquidem illud quod primum
est seruari non potest ne delinquant, hoc certe in eis secun
dum salutis obtinet locum, si corrigantur ac reuocentur a de-
licto. si ergo hoc uerum apparuit et bonum iustumque uisum [*]
est, certum est malum esse e contrario et inutile uel omnes
fieri uelle rectores, ut nullus qui regi debeat iam supersit,
uel rursum regendi officium neminem uelle suscipere, per
quod utique claudicare continuo et labefactari poterit omne
corpus ecclesiae nemine scilicet gubernante. et ubi iam nobis [*]
uel quomodo aut a quibus coletur deus? quo pacto sacrosancta
mysteria ad instar caelestis imaginis celebrabuntur, per quae
utique in terris adhuc positi caelestibus ordinibus sociamur?
erit sine dubio illud quod dictum est, ut non sit rex neque
princeps neque sacerdotium neque sacrificium. et omnia illa
nobis quoque accident, quibus pro inmensis sceleribus prior
ille populus condemnatus est. [*] [*]

5. Uerum ne hoc quidem nouum aut peregrinum est his,
apud quos diuinae philosophiae studia uigent, ut ex ordine
discipulorum quis in magistrorum adsumatur officium, sicut
ne nautae quidem probabili, si res poscat, ad inspectionem
prorae transferri uel ex illo loco, si uentorum probabiliter
collegerit disciplinam, ad ipsa nauis gubernacula prouocari.
uel fortissimo militi curam turmae cohortisque committi
uel bene agentem turmam ad totius exercitus transferri [*]
magisterium. non ergo existimet quis eorum, qui in alienis
negotiis grauissimi censores fiunt et ex suis uitiis aliena
gesta perpendunt, quod ego erubuerim ministerii huius
gradum maiora desiderans. non ita ego sum uel diuinarum
rerum magnitudinis uel humanarum humilitatis ignarus, ut
non magnum arbitrer uniuersae naturae mortalium quoquolibet
modo et in quolibet ordine adpropinquare deo, qui solus in-
accessibilem omni creaturae habitat lucem.