Expositione in Paschale Carmen (4)

IN LIBRVM IIII.

[*]Placidas

tranquillas. Iudea generaliter regnum omne Iudeorum dicitur, specialiter uero illa pars meridiana, in qua erat
Hierusalem et tribus Iudea et Beniamin cum tribu sacerdotali,
quae etiam Iudea appellatur. Camelus a graeco uenit, quod est camir curuum, est enim curuum animal, curuum et gibberosum
aptum ferendis oneribus. Fertilitate habundantia. Velle
est uoluntas illius opus est. Mitescere uilescere. Sensum
substantiam s- auferendo ab eis sollicitudinem diuitiarum.
Hoc impossibile est, ut diues amator diuitiarum ingrediatur in
regnum caelorum. At alto deo possibile est omneuis, quia ipse
potest facere, ut diues diuitias suas pauperibus tribuat et pauper
factus deum sequatur. Aerugo et rubigo uitium est metallorum;
aerugo uero segetum dicta ab auro, eo quod aureum colorem in
se habeat. Tinea est uermis quicquid conterit adurens, et pertinet
ad uestes, aerugo uero ad aurum. Nec famulatur oboedit,
quia hic famulatur aurum furibus, cum se permittit auferri.
Considere a uerbo sido sidis, considere residere. Vagas
auras uacuum aerem. Bethania uiculus est in latere montis
oliueti mille passibus ab Hierusalem distans. Ficus dicitur a fecunditate,
aliquando enim pomum maturum habet, aliquando acerbum.
Frondea pro frondosa dixit. Frondeum est quod constat ex frondibus
ex uirgis, unde fit scena umbraculum, frondosum uero
quod habet frondes sicut arbor. Repperit esuriens non
ideo quaesiuit dominus fructum in ficu uel quod ignorat, quia non
erat tempus, et secundum euangelistam non erat tempus, ut haberet
fructum. Quid ergo peccauit arbor? Nihil, sed illa arbor significat
synagogam Iudeorum, ubi Dominus nullum fructum inuenit et ideo
maledixit illi. Stipite. Stipes est proprie truncus, de quo rami
procedunt hic pro tota arbore posuit. Sucis uirore, uiduare
est derelinquere, inde uidua derelicta. Nil fertile nutrit
nihil boni. Modo allegorizat. Allegoria est inuersio, quando [*]
de littera transit ad spiritalem intellectum. Amoeno pulchro. [*]
Amoenus locus dicitur aptus uoluptati. Palma. Palma dicitur
quasi pacis alma, eo quod uictoribus datur uel eo quod ad
similitudinem manus sit insita. Et bene iustus comparatur
palmae, quia non habet palma fortitudinem et fundamentum
in radice, sicut aliae arbores, sed exilis est et in summitate crassa
ibique habet fundamentum, ita et sancti non respiciunt in
terram nec curant de terrenis in caelestibus habent omnem
fortitudinem. Libanus mons est in Iudea, ubi nascuntur cedri,
altissimae arbores et interpretatur Libanus dealbatio. Tacendo:
quia tacendo demonstrauit se mutum esse, cum solitum sit hominibus
suas infirmitates loquendo declarare. Pharisei interpretantur
diuisi, qui merito speciali sanctitatis se a cetero populo diuidebant.
Dicti a Phares filio Iudae. Incumbens retro stans.
Flagrante nardo pretioso redolente. Fouens ungens;
pedes domini significant eius humilia membra, ille pedes domini
lauat lacrimis et tergit capillis, qui pauperibus compatitur et
necessitatem illorum suam putat. Vnguento fouet eos cum bonae
opinionis odorem de se emittit. Nulla enim manus uacua a munere,
cuius area cordis plena fuerit bona uoluntate. Capharnaum
ciuitas est in monte Tabor posita. Synagoga dicitur congregatio
sicut ecclesia conuocatio uel conuentus. Erat domus apud
Iudeos, quae synagoga uocabatur, in quam conueniebant die sabbati
ad audiendam et docendam legem, sicut nunc in ecclesia fit.
Proteruo horribili, proteruus dicitur quasi porro toruus
ualde horribilis. Quid nobis et tibi commune est uel quod
nobis pertinet. Cur nos uenisti perdere damnare. Et sanctum- ,
tu m te esse filium dei. Minora enim dicebant demonibus, quibus
utcumque promissum est nosse filium sanctum Dei, minora uero
nescierunt, usque dum gloria et fortitudo eius fregit infernum. Demones
enim quamuis dignitatem perdiderunt, naturam tamen non.
Sunt enim ut dicit Augustinus corpore aeria animalia, spiritu
aeterna, animo maligna et sunt naturae subtilioris ideoque futura
aliquando praeuident Tria latuere diabolum: partus uirginis,
diuinitas hominis, passio redemptoris. Demonas accentus graecus, [*] [*] ideoque corripitur. Prohibet non uult, ut per talem
testem annuntietur, quia non est pretiosa in ore peccatoris.
Nigrae mortis. Nigram mortem dicit a graeco, quod est nicros.
Nam nigros appellamus mortuos, sicut et candidos uiuentes. Amicum.
Amicum illius dicimus, amicum illi possessiuum est, amicus.
illi adquisitiuum. Legens nauigans, unde Virgilius: Legunt
uela nauigant. Spiramina. Spiramina uocat sensus, per quos
spiramus. Ruptis penetralibus interioribus reseratis;
penetrale est secretum penetrabile, quod penetrari potest. Procumbens
damnate oculis. Speciem simulatae mortis uocat
caecitatem, qua mortui non uident. Stagna mare. Stagnum
dicitur a stando, ubi aqua stat. In alno in nauicula. Alnus
est species arboris, de qua sunt naues, ponit autem speciem pro
genere. Aquosis gentibus piscibus. De piscibus gentes dicit,
sicut Virgilius de apibus \'gentis adultos educunt foetus\' et idem ipse de piscibus \'ibat eum uasti circum gens humida ponti\', cum
de Proteo loqueretur. Exequiis. Exequiae sunt officia, quae
mortuis inpenduntur, dicta ab exequendo. Funere morte, funus
dicitur mors a funibus candelis. Candelae sunt funes cera
obliti. Vrna sepultura uel mariti uel filii. Vrna uas erat
apud antiquos, ubi cineres mortuorum solebant recondi, unde pro
sepultura ponitur, idem est et memoria. Feretro. Feretrum graece,
latine capulus a capiendo. Feretrum et faretra ab uno graeco,
quod est foron ueniunt ferre. Vnum enim fert mortuum, alterum
mortem. Residens et loquens duo signa sunt uitae, et est
hysterologia, primum enim reuixit, deinde resedit. Candida
pompa i. laeta gloria. Mos antiquus erat, ut in aduersitatibus
et doloribus pullis uestibus nigris induerentur, in prosperitate
uero et in laetitia candidis, hoc est quod dicit candida pompa.
Squameus pro squamosus. Anguis dicitur squamosus squamas
habena, sicut piscis ad modum loricae, unde inuulnerabiles sunt.
Gehenna compositum est ex ge et enna et interpretatur uallis
gratuita; ge enim hebraice uallis dicitur, Hennon quidam homo [*] [*]
fuit, a quo dicta est ista uallis, ad quam confugerunt filii Israel
recedentes a templo dei propter amoenitatem illius loci, ubi adorauerunt
idola, quia fons Siloa irrigabat eam. Tunc dupliciter ibi
perierunt: anima, quia idola coluerunt, corpore, quia ab hostibus
interfecti; inde gehenna ponitur pro inferno, quia ibi est duplex
poena: calor et frigus. Septem gyros. -VII- reuolutiones; idem [*]
est septena uolumina, septenarius numerus pro plenitudine ponitur,
quia omne tempus huius saeculi per VII- dies uoluitur; unde VII.
pro plenitudine demoniorum, quae in ipsa erant, posuit. Vipereas
uenena diaboli. Vipera dicitur eo quod ui pariat, nam interfecta
matre nati exeunt. Cessante quiescente. Simulastis
finxistis praue uiuendo, per miracula bonos uos uoluistis ostendere
et cum iniquas res ageretis, diuina fingebatis uos opera facere.
Quidam sunt, qui cum uiderint homines facientes miracula, non
uitam sed miracula attendunt; deus uero potius bonam uitam quam
miracula respicit. Carminibus incantationibus. Figuras
non ueras sed falsas. Nota est historia: uirga uersa in ueracem draconem.
Deus enim potestatem habet creaturam suam mutare inquamcumque
uoluerit. Magi uero non habent potestatem creaturae,
sed oculos intuentium fascinant decipiunt. Fascinum dicitur laus
inuidiosa, inde fascino, fascinas. Post posthac. Facili
leni, quia mos est diuitum ut difficile inuitentur, sed dominus
facili precatu uenerat ad domum Pharisei. Phares fuit filius Iudae,
a quo Pharisei dicuntur et interpretantur diuisi. In spatium
uteri quasi totum effectum fuerat uenter. Ydrops: ydor
graece aqua, inde ydropicus aquaticus, ydrops est intercutaneus
morbus et dicitur latine ueternus, ydropicus morbus est ex uitio
uesicae natus cum turgido uentre et anhelitu foetido. Fluuidus,
quia quo plus bibit, eo amplius sitit. Lacum corpus ydropici;
lacum appellat uentrem, aqua ueluti in lacu. Adibat
dominus domos principum, non quo indigeret eorum epulis, sed ob
eorum famulos, quia seruitio detenti eum adire non poterant et eius
praedicationem audire, nam aeque de omnibus curabat. Portenta.
Portentum est quod subito apparet et aliquid praetendit. Idem est [*]
1 et prodigium, signum quod subito tantum est et nihil significat. [*]
Lepra. Lepra est porrigo uel prurigo siue ebullitio,. quia humor
putridus a corpore defluit; ipsa lepra portentum. Obscenis
cum turpibus. Obscenas aues dicimus, quae malum omen augurium
ferunt et tunc componitur a cano uerbo. Obscenus uero
turpis a ceno componitur ab luto. Reduci conuerso. Redux
dicitur qui de aliquo periculo uenit. Christus namque est uerus
sacerdos, qui se ipsum et non aliam hostiam pro mundi salute in
ara crucis obtulit. Melchisedech interpretatur rex iustitiae.
Melchus rex, side iustitiae, qui nomine et actu Christum ostendit;
actu quia Christus panem et uinum in mysterium corporis et sanguinis
sui instituit, sicut enim Melchisedech legitur primum pa-.
nent et uinum deo in sacrificium obtulisse. Importuna infesta
perseuerans . Portus eat statio et requies nauium, hinc inportunus
dicitur quasi sine portu et sine requie. Vnanimum carum,
fidum. Petebat panem rogabat. Peto te illam rem, et peto
a te illam rem. Foribus clausis. Fores proprie sunt portae,
quae foris aperiuntur, ualuae quae intus. Obnixe et confidenter;
tot aduerbia ponit, ut ostendat instantiam negantis. Accola
alienigena. Accola dicitur qui aliunde ueniens alienam terram incolit.
Testudine. Testudo dicitur instar huius animalis facta testudo.
Testudo est camera curua domus, quae in templis fiebat ad similitudinem
scenae. Testudo etiam densitas scutorum, qua militum
capita protegebantur ad similitudinem animalis testudinis, quod
durissima testa munitur. Ad peruia ad rectitudinem boni
operis. Peruius est locus, ubi est uia. Reatus omnis culpa, quae
reum facit. Moechae adulterae. Moechus dicitur adulter, inde
mechanica ars uocatur, quae tanta subtilitate fit, ut oculos intuentis
fallat. Per claustra per orbes oculorum. Consanguinei
limi. Affectate dixit consanquinei, quia homo et limus
consanguinei sibi sunt uicini. Nam homo ex limo formatus in
limum reuertitur. Mystica: mysticen dicunt Graeci secretum, inde
mystica miracula dicuntur Christi, quia licet corporaliter fierent,
spiritaliter tamen aliquid insinuant. Natas, quia in tenebris
eramus. Iste caecus genus humanum significat. Per sputum sapientia.
dei designatur. Spiritus enim a capite in os defluit, similiter
sapientia defluit sicut ipsa dicit per Salamonem: Ego ex ore altissimi
prodii. Ex sputo ergo et terra dominus lutum fecit, quia
diuinitas humanae naturae sociata est. Allegorizat. Per sputum
intellegitur diuinitas, per terram humanitas, quae simul in Christo
coniunctae causa nostrae salutis extiterunt. Abluta causa [*]
metri corripuit. Bethania ciuitatula in radice montis oliueti non
longe ab Hierusalem distans, stadiis XV-, et interpretatur domus
oboedientiae. Lazarus interpretatur adiutus. Populatio i.
multitudo populi et est uerbum affectatum et noue inuentum. Secundum
hominem flebat deus, quia diuinitas inpassibilis non subiacet
passioni. P ost funera post mortem. Funus est proprie cadauer
mortui hominis dictum a funibus candelis. Lethale chaos
mortalis confusio. Lex perit. Lex mortis est, ut semel acceptum
retineat et nunquam reddat. Caduca culmina transitorios
honores. Phaleris bunis. Phalei-ae dicuntur generaliter omnia
ornamenta equorum, graece ephippia dicuntur. Ostro purpura.
Ostrum dicitur purpura ab ostreis pisciculis, quorum sanguine
tinguitur. Aurum frenum aureum, indicium opimi equi est
sanguinolentas ab ore spumas eicere. Honos pro honor, Non
fuit impar aequalis dignitatis fuit iste asinus, cuius et ille,
qui agnouit Christum in praesepi. In solido duro. Alloquitur
gentiles.