Fragmenta (1.1-1.5)

L. CAELI FIRMIANI LACTANTI LIBRORVM PERDITORVM FRAGMENTA. EX EPISTVLIS AD PROBVM. I.

Hieronymus, Comment. in epist. ad Galat. l. II praefat.
(VII 425 Vall.): Quod in primo Commentariorum ad Galatas
libro cum de gentium proprietatibus disputarem, intactum
reliqueram, nunc in secundo reddendum uidetur, qui sint
Galatae uel quo et unde transierint ... Lactantii nostri
quae in tertio ad Probum uolumine de hac gente opinatus
sit uerba ponemus. Galli inquit antiquitus a candore
corporis Galatae nuncupabantur et Sibylla sic
eos appellat. quod significare uoluit poeta, cum ait:
\'tum lactea colla Auro innectuntur\', cum posset dicere
\'candida\'. hinc utique Galatia prouincia, in quam
Galli aliquando uenientes cum Graecis se miscuerunt.
unde primum ea regio Gallograecia, post Galatia nominata
est. nec mirum si hoc ille de Galatis dixerit et occidentales
populos tantis in medio terrarum spatiis praetermissis
in Orientis plaga consedisse memorarit, cum constet Orientis
contra et Graeciae examina ad Occidentis ultima peruenisse. [*]

II.

Rufinus, Comment. in metra Terent., GL. VI 564, 7-565,
2 K.: Firmianus ad Probum de metris comoediarum sic
dicit: nam quod de metris comoediarum requisisti, et
ego scio plurimos existimare Terentianas uel maxime
fabulas metrum non habere comoediae Graecae, id
est Menandri Philemonos Diphili et ceterorum, quae
trimetris uersibus constat. nostri enim ueteris comoediae
scriptores in modulandis fabulis sequi maluerunt,
Eupolin Cratinum Aristophanem. prologos
igitur et primarum scaenarum actiones trimetris
conprehenderunt, deinde longissimos id est tetrametros
subdiderunt, qui appellantur quadrati. in consequentibus
deinceps uariauerunt: modo enim trimetros,
modo addito quadrante uel semisse posuerunt, id est uel semipede adiecto uel integro pede iambo
uel sesquipede. haec per medios actus uarie, rursus
in exitu fabularum quadratos, quales diximus in secunda
scaena. sed idem quadrati cum sedecim syllabis
constare debeant, tamen plerumque fiunt uiginti
aut amplius syllabarum. hinc putantur metro carere
nec lege ulla contineri. — Mensuram esse in fabulis
Terentii et Plauti et ceterorum comicorum et tragicorum
dicunt Cicero Scaurus Firmianus eqs. [*]

EX EPISTVLIS AD DEMETRIANVM. \'III.

Hieronymus, Comntent. in epist. ad Galat. 1. II c. IV
(VII 450 D): ... multi per inperitiam Scripturarum, quod

et Firmianus in octauo ad Demetrianum epistularum
libro facit, adserunt spiritum sanctum saepe patrem,
saepe filium nominari. [*]

IV.

Hieronymus, Epist. LXXXIV 7 (I 524 E): Et apostolus
praecipit: omnia legentes, quae bona sunt retinentes. Lactantius
in libris suis et maxime in epistulis ad Demetrianum
spiritus sancti omnino (omnino om. JrIartianaeus)
negat substantiam et errore Iudaico dicit eum uel ad
patrem referri uel filium et sanctificationem utriusque
personae sub eius nomine demonstrari. quis mihi
interdicere potest ne legam Institutionum eius libros,
quibus contra gentes scripsit fortissime, quia superior sententia
detestanda est?

INCERTAE SEDIS FRAGMENTA. V.

Fragmentum codicis excerptorum ecclesiasticorum Ambrosiani
(olim Bobiensis) F. 60 Sup. (sacc. VIII-IX), fol. 264,
inmarg.lactantius de motibus animi inscriptum: Spes timor,
amor odium, laetitia tristitia, libido cupiditas, ira miseratio.
zelus admiratio, hi motus animi uel adfectus a deo ab
initio hominis existunt conditi et naturae humanae utiliter et
salubriter sunt insiti, ut per eos ordinate et rationabiliter [*]

regendos homo uirtutes bonas uiriliter agendo exercere posset:
per quas a deo perpetuam accipere uitam iuste meruisset.
hi namque animi motus intra fines proprios coartati, hoc est
in bona parte positi, in praesenti uirtutes bonas et in futuro
aeterna praemia parant, extra metas uero suas afluentes, hoc
est in malam partem declinantes, uitia et iniquitates existunt
et aeternas poenas pariunt. [*]