Sermones (11-15)

XI. ADMONITIO DE DIE IUDICII.

Rogo uos, fratres carissimi, et cum grandi humilitate admoneo,
ut mihi nullus ex uobis succenseat aut forte [*] [*]

incongruum me uel superfluum iudicet, quare nobis tam frequenter
tremescendum et utiliter expauescendum diem iudicii insinuare
contendo. si quis est, cui forte in hac parte displiceam, consideret
periculum meum et audiat dominum per prophetam
sacerdoti terribiliter comminantem: si non adnuntiaueris
iniquo iniquitatem suam, sanguinem eius de manu
tua requiram, et iterum: ela ma, ne cesses, quasi tuba,
inquit, exalta uocem tuam et adnuntia populo meo
peccata eorum. sed forte aliquis dicat: quare nobis tam
dura adsidue praedicantur? quia melius est hic paruam amaritudinem
sustinere et postea ad aeternam dulcedinem peruenire,
quam hic habere gaudium falsum et illic sustinere sine
fine supplicium. audite, fratres, non me, sed dominum in euangelio
dicentem: beati, qui lugent nunc, quoniam ipsi
consolabuntur, et: uae uobis, qui ridetis nunc, quia
flebitis et lugebitis. et hoc adtendite, fratres, quia omnes
carnales medici, quotiens ad eos, qui in corpore aegrotare uidentur,
ueniunt, omnia, quae eis delectabilia esse uidebantur,
abscidunt et, quod dulce est, ad integrum interdicunt. aliquotiens
etiam frigidum accipere non permittunt, interdum et
amarissimas potiones bibere cogunt et asperissimis uel acutissimis
ferramentis eorum uulnera frequenter intercidunt. hoc
ergo, quod pro sanitate carnales medici faciunt corporum, pro
animarum salute spiritales medici exercere contendunt.

Haec ergo cogitans, fratres dilectissimi, et tam pro mea
quam pro uestra salute rationem me redditurum esse ante tribunal
aeterni iudicis non ignorans uolo ego aspera quidem
sed salubria nobis medicamenta ingerere, ut uobiscum postea [*] [*]

in angelorum consortio perpetua merear incolumitate gaudere.
et haec quidem non ideo suggero, quod uos admonitiones nostras
senserim non libenter accipere, sed, quia me necesse est
et pro uestra et pro mea salute frequentius praedicare, studeo
uestros animos et ad tremendum iudicium et ad desiderandum
excitare praemium [exercere], ut exceptoria sancti pectoris
uestri ad recondendam spiritalem uindemiam, sicut semper fecistis,
auxiliante domino feliciter praeparetis. quotiens nobis
durum aliquid praedicamus, non hoc ideo dicimus, quia a
uobis taliter aliquid fieri suspicemur, sed ideo etiam illa,
quae non facitis, denuntiamus, ut illa, in quibus forte praeuenti
fueritis, sanare possimus. solet enim fieri, ut, dum
maiora timentur, celerius minora caueantur. quo modo enim
theriaca bibitur, ne corporibus possint praeualere uenena, ita
austera praedicatio ingeritur, unde animarum praeparentur
antidota.

Certum est, fratres carissimi, quod, si beneficia dei nostri,
quae nobis nullis praecedentibus meritis nostris conlata sunt,
adsidue cogitemus, peccata nobis aut non dominantur aut, si
forte subrepserunt, cito per paenitentiam corriguntur. quis
enim uel mente concipere, non dicam uerbis possit exponere,
quanta ista sunt circa nos beneficia dei nostri. fecit enim
nos, cum non essemus, reparauit nos postea, cum perissemus.
mortem suscepit, pretioso nos sanguine liberauit, ad inferna
descendit, faucibus nos aeternae mortis eripuit, caelorum nobis
praemia promisit. haec omnia, fratres carissimi, pio et benigno [*]

animo cogitantes, quantum possimus, cum ipsius adiutorio
beneficiis eius uicem rependere festinemus. non reddamus
mala pro bonis, sed, quantum possimus, uoluntati illius obtemperare
totis uiribus innitentes studeamus fideliter, ut praecepta
illius magis nobis pariant de sequacitate remedium, quam de
transgressione iudicium.

Nam quid faciemus, fratres carissimi, in illo metuendo
iudicii die, cum tremente Mundo dominus praecinentibus
angelorum buccinis in illo maiestatis suae throno circumdatus
caelestis militiae luce consederit ibique de terrae gremio
et antiquo puluere suscitatum humanum genus adstante
testimonio ad conscientias singulorum positis in conspectu peccatorum
poenis iustorumque praemiis rationem uitae coeperit
postulare et plus iam iustus quam misericors seueritate iudicis
contemptae misericordiae reos coeperit accusare et dicere:
ego te homo e limo manibus meis feci, ego terrenis artibus
spiritum infudi, ego tibi imaginem nostram similitudinemque
conferre dignatus sum, ego te inter paradisi delicias collocaui.
tu uitalia mandata contemnens deceptorem sequi quam dominum
maluisti. sed antiqua praetereo. motus postea misericordia,
cum expulsus de paradiso iure peccati mortis uinculis tenereris,
uirginalem uterum sine dispendio uirginitatis pariendus introiui.
in praesepio expositus et pannis obuolutus iacui, infantiae
contumelias humanosque dolores, quibus tibi similis fierem,
ad hoc scilicet, ut te mihi similem facerem, tuli. inridentium
palmas et sputa suscepi, acetum cum felle bibi. flagellis [*]

caesus, uepribus coronatus, adfixus cruci, perfossus uulnere, ut tu
eripereris a morte, animam meam inter tormenta dimisi. en
clauorum uestigia, quibus adfixus pependi, en praefossum uulneribus
latus. suscepi dolores tuos, ut tibi gloriam meam
darem. suscepi mortem tuam, ut tu uiueres in aeternum.
conditus iacui in sepulcro, ut tu regnares in caelo. cur, quod
pro te pertuli, perdidisti? cur, ingrate, redemptionis tuae
munera rennuisti? non ego de morte mea queror. redde mihi
uitam tuam, pro qua animam dedi, redde mihi uitam tuam,
quam uulneribus peccatorum indesinenter occidisti. cur habitaculum,
quod mihi in te sacraueram, luxuriae sordibus polluisti,
cur corpus iam meum inlecebrarum turpitudine maculasti,
cur me grauiore criminum tuorum cruce quam illa,
in qua quondam pependeram, adflixisti? grauior enim apud
me peccatorum tuorum crux est, in qua inuitus pependi, quam
illa, quam nolens tui misertus mortem tuam occisurus ascendi.
cum essem inmortalis, commutabilis pro te homo factus sum.
cum essem inpassibilis, pro te pati dignatus sum. sed tu
despexisti in homine deum, in infirmo salutem, in uia reditum,
in iudice ueniam, in cruce uitam, in suppliciis medicinam.

Ut ergo istam terribilem increpationem possimus euadere,
quotiens nobis qualiacumque peccata subrepserint, sine aliqua
dissimulatione festinemus ad paenitentiae medicamenta confugere,
ut ab auditu malo liberati ad aeternam mereamur indulgentiam
peruenire praestante domino nostro Iesu Christo,
cui est honor et imperium cum patre et spiritu sancto in
saecula saeculorum. [*]

XII. DEMONITIO.

Modo, fratres carissimi, cum diuina lectio legeretur, audiuimus
beatum apostolum terribiliter nos et salubriter admonentem.
sic enim ait: omnes nos manifestari oportet ante
tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis
sui, prout gessit, siue bonum siue malum. quam
rem etiam dominus in euangelio denuntiat dicens: filius
hominis uenturus est in gloria sua cum angelis suis
et tunc reddet unicuique secundum opera sua. diligenter,
quaeso, adtendite, fratres carissimi, et mecum pariter
expauescite, quia non dixit, quod reddet unicuique secundum
misericordiam suam, sed secundum opera eius. hic enim est
misericors, ibi iustus est. nam quod non statim uindicat in
peccatores, patientia est, non neglegentia. non ille potentiam
perdidit, sed nos ad paenitentiam reseruauit. unde ualde timendum
est, ne, quantum diutius exspectat, ut corrigamur,
tanto grauius uindicet, si emendari noluerimus. [*] [*]

Cum haec ita sint, scire et intellegere debemus, fratres
carissimi, nihil nobis esse salubrius, quam ut damnatis omnium
rerum praesentium uoluptatibus id potius cogitemus, quando
erimus de hoc saeculo transituri uel quando tabernaculum
nostri corporis ultimo die superueniente deposituri et iterum
illud resurrectionis tempore recepturi, ut cum eodem recipiamus,
prout gessimus, siue bonum siue malum. et ideo rogo
uos, fratres, ut cotidie id potius cogitemus, quales erimus in
die iudicii purissimis angelorum conspectibus offerendi et aeterno
iudici rationem de libris conscientiae reddituri. remotis
enim omnibus probationibus certum est in die illa ipsum ante
se hominem constituendum et ipsam sibi animam de cordis
speculo demonstrandam et testes contra eam non deforis aliunde,
sed intus de ipsa anima proferendos. adicienda erunt
non aliqua peregrina, sed nimium nota testimonia, id est opera
sua. ordinabuntur ante infelicem animam peccata uel crimina
sua, ut eam et conuincat probatio et confundat agnitio secundum
illud, quod scriptum est: arguam te et statuam illam
contra faciem tuam. quicumque se, modo dum liceat,
emendare neglexerit, ante illum caelestem populum primum
excepturus erit de confusione supplicium et anima, quae modo
per paenitentiam conpendiosa transactione peccatorum suorum [*] [*]

putridines curare dissimulat, ante illud tribunal metuendum
sine ullo remedio in perpetuum uulnerata remanebit.

Quae cum ita sint, bene nobiscum ageretur, si iam sic
nunc paeniteremus super malis nostris, quomodo tunc sine ullo
remedio paenitebimus, si foeditates et confusiones nostras,
quem ad modum tunc uisuri sumus, sic eas iam nunc uidere
et horrere possemus. o si iam nunc faciem peccatricis animae
liceret oculis corporis intueri et conscientiae nostrae uultum
in oculorum praesentiam permitteremur adducere! quod si liceret,
nec dici potest, quanto studio quantoque metu urgueremur
foedata conponere, maculata detergere, uulnerata curare.
ideoque, quia non possimus oculis corporis, inspiciamus nos,
in quantum possimus, uel oculis cordis et nunc conscientias
nostras ante conspectum interioris hominis constituamus. ipsi
nosmet ipsos castigemus, ipsi nobiscum rationem de cotidiana
conuersatione faciamus. alloquatur se in secretis cordis unaquaeque
anima et dicat: uideamus, si hunc diem sine peccato,
sine inuidia, sine obtrectatione, sine murmuratione transegi,
uideamus, si hodie, quod ad profectum animae pertinet, operatus
sum. puto, quod hodie mentitus sum, per iram uel [*]

concupiscentiam uictus sum nec alicui bene feci nec postremo
metu aeternae mortis ingemui. quis mihi reddet hanc diem,
quam in uanis rebus perdidi, quam cogitationibus obnoxiis pessimisque
consumpsi?

Ac sic, fratres, de omnibus neglegentiis nostris conpungamur
in cubiculis, id est in cordibus nostris, ipsi nos condemnemus,
ipsi nos accusemus cotidie iudici nostro et, dum in
hac carne sumus, contra carnem ipsam auxiliante domino cotidie
dimicemus. uincamus uoluntates et intentiones nostras,
dum nobis tempus illud exoptatissimum ac beatissimum felici
mutatione aeternae uitae succedit, quando inplebitur illud,
quod dominus dixit: et erunt homines similes angelis,
et iterum: tunc iusti fulgebunt sicut sol in regno patris
eorum.

Putas, qualis tunc erit splendor animarum, quando solis
claritatem habebit lux corporum? tunc enim, cum ad istam
beatitudinem uenerimus, nulla erit tristitia nobis, nullus timor,
nulla mors. nulla nobis ad seruiendum domino nostro iam
obsistet infirmitas, nulla contradicet miseriae carnalis [*] [*]

aduersitas, nulla uel ulterius remanebit pugnandi necessitas. ueniet,
inquam, tempus illud, quando cibi somnique refectio nulla
iam desideretur, nulla sentiatur ieiunii lassitudo, nulla timeatur
uel de carne inquietudo uel de hoste temptatio, sed aduersario
in inferni profunda detruso perfruemur primum felicitate hac,
ut incipiamus nec uelle ultra. peccare nec posse. cessante
omni iniquitate, omni miseria, omni maerore totum innocentia,
totum laetitia, totum felicitas possidebit. nullam inferior miseriam,
nullam felicior timebit inuidiam, quia exinanita et penitus
extincta omni malignitate transibit in pectoribus hominum
caritas angelorum, quibus admixti homines iam caelestes recepta
carne sine carnis infirmitate fulgebunt. et ideo nullum
ulterius patientur de sempiterna domini sui uirtute fastidium,
nullum sub perenni laudum suarum exultatione defectum. habebimus
plenam beatitudinem inter illa inmensa beneficia dei
nostri, ut numquam in referenda ei gratiarum actione quassemur
coheredes effecti eius, qui dixit: uenite, benedicti [*] [*]
patris mei, percipite regnum, quod uobis paratum est
ab origine mundi.

Ecce qualem beatitudinem perditurus erit, qui (se) secundum
paenitendi tempus emendare noluerit, qui se de rebus
suis, dum sunt suae, non redemerit, qui medicamenta in uulneribus
uertens auaritiae uel luxuriae infelicia colla subdiderit.
nos uero, fratres, deo auxiliante dedignemur seruire peccatis,
quibus tanta beatitudo praeparatur in caelo. dum ergo licet
nobis et in potestate nostra est, respuamus falsa et transitoria,
ut ea, quae uere bona sunt, recipere mereamur. uacuemur
uitiis, repleamur uirtutibus, quia nemo potest bona suscipere,
si se a malis noluerit liberare. uasa enim limo plena liquorem
elementi puri recipere et condere non possunt et ager
spinosus nisi fuerit cultoribus industria stirpatus, non nutribit
semina iniecta, sed suffocat, quia scriptum est: quod benignus
spiritus sanctus non habitabit in corpore subdito
peccatis. dum in hoc mundo uelut in procelloso pelago nauigamus,
ut ad patriam paradisi peruenire possimus, festinemus
uitiorum exhaurire sentinam, ut anima nostra bonis operibus
ornata uelut nauis diuersarum [cum] mercium plena in
portum aeternae beatitudinis ancoram figere et ad angelorum
consortium mereamur peruenire, ubi ab auditu malo liberati
illam felicem et desiderandam uocem mereamur audire: euge,
serue bone et fidelis, quia supra pauca fidelis fuisti,
supra multa te constituam. intra in gaudium domini [*] [*]

tui, praestante domino nostro Iesu Christo, cui est honor et
imperium in saecula saeculorum. Amen.

XIII. DE SANCTO UINCENTIO MARTVRE SERMO.

In passione, quae nobis hodie recitata est, fratres carissimi,
euidenter ostenditur iudex ferox, tortor cruentus, martyr inuictus.
in cuius corpore poenis uariis exarato iam tormenta
defecerant et adhuc membra durabant. tot conuicta miraculis
persistebat impietas, tot uexata suppliciis non cedebat infirmitas.
cognoscatur ergo operata diuinitas. quomodo enim corruptibilis
puluis contra tam inmania tormenta duraret, nisi in
eo Christus habitaret? in his enim omnibus ille agnoscendus,
ille glorificandus, ille laudandus est, qui et in prima uocatione
dedit fidem et in postrema passione uirtutem. uultis nosse,
quia utrumque donatum est, audite apostolum Paulum: uobis
inquit, donatum est pro Christo, ut non solum credatis
in eum, uerum etiam ut patiamini pro eo. acceperat
haec utraque Uincentius, acceperat et habebat. si enim non
acciperet, quid haberet? habebat in sermone fiduciam, habebat
tolerantiam in passione. nemo ergo de suo corde praesumat,
quando profert sermonem. nemo de suis uiribus confidat,
quando suffert temptationem, quia et ut bona prudenter loquamur,
ab illo est nostra sapientia, et ut mala fortiter subferamus,
ab illo est nostra patientia.

Recolite dominum legum Christum suos in euangelio discipulos
admonentem, recolite martyrum regem cohortes suas [*] [*] [*] [*]

armis spiritalibus instruentem, bella monstrantem, praemia pollicentem.
qui cum dixisset discipulis suis: in hoc mundo
pressuram habebitis, mox, unde cor territum consolaretur,
adiunxit dicens: sed confidite, quia ego uici mundum.
quid ergo miramur, carissimi, si in illo uicit Uincentius, a quo
uictus est mundus? in hoc, inquit, mundo pressuram habebitis,
ut, si premit, non obprimat et, si obpugnat, non
expugnet.

Duplicem mundus aciem producit contra milites Christi.
aduertite, fratres. duplicem, dixi, aciem mundus producit contra
milites Christi. blanditur enim, ut decipiat, terret, ut frangat.
non nos teneat uoluptas propria, non nos terreat crudelitas aliena.
et quia ad utrosque aditus occurrit Christus, uictus est mundus
et non uincitur Christianus. si consideretur in ista passione
humana patientia, incipit esse incredibilis, si agnoscatur diuina
potentia, desinit esse mirabilis. tanta grassabatur crudelitas
in martyris corpore et tanta tranquillitas proferebatur in
uoce, tanta poenarum asperitas saeuiebat in membris et tanta
securitas sonabat in uerbis, ut miro modo putaretur Uincentio
patiente alium aut certe alium loquente Uincentio torqueri.

Et uere, fratres carissimi, ita erat, prorsus ita erat. alius
loquebatur. promisit enim et hoc testibus suis Christus. sic
enim in euangelio locutus est suis, quos ad huius modi certamina
praeparabat: nolite praemeditari, quomodo aut (quid)
loquamini. non enim uos estis, qui loquimini, sed [*] [*]

spiritus patris uestri, qui loquitur in uobis. caro ergo
patiebatur et spiritus loquebatur et loquente spiritu non solum
conuincebatur impietas, sed etiam confortabatur infirmitas.
clariorem nobis martyrem tormenta faciebant. multiplici uulnerum
uarietate confossus non deserebat pugnam, sed acrius
iterabat. putares, quod eum duraret flamma, non exureret et
tamquam figuli fornax lutum suscipiens molle duram redderet
testam. poterat martyr noster dicere Datiano: iam non curat
ignes tuos caro mea, quia exaruit sicut testa uirtus mea.
et quoniam ueraciter scriptum est: uasa figuli probat fornax
et homines iustos temptatio tribulationis, probatus
est atque decoctus est illo igne Uincentius, Datianus uero arsit
et increpuit. si enim non ardebat, unde fumabat? quid erant
uerba irascentis nisi fumus ardentis? ergo martyri nostro
refrigerium in corde habenti flammas extrinsecus admouebat,
sed ipse facibus furoris accensus tamquam clibanus intus ardebat
et habitatorem suum diabolum concremabat. per furiosas
enim Datiani uoces, per truces oculos, minaces uultus et
totius corporis motus ille habitator eius interior se mouebat
et per haec signa uisibilia tamquam per sui uasculi, quod inpleuerat,
crepantes rimulas prodebatur. non tantum martyrem
cruciabat flamma, quantum illum uastabat insania.

Sed iam, fratres, illa omnia transierunt, et ira Datiani et
poena Uincentii. manet autem poena Datiani et corona Uincentii.
denique ut praetermissis interim futurae retributionis
finibus etiam in hoc mundo martyrum gloriam demonstremus, [*] [*] [*]

quae hodie regio, quae prouincia transmarina, quousque uel
Romanorum imperium uel Christianum nomen extenditur, natalem
non gaudet celebrare Uincentii, quis autem hodie Datiani
uel nomen audisset, nisi in Uincentii passione legisset? quod
uero tanta cura seruauit dominus martyris corpus, quid aliud
demonstrauit, nisi se gubernasse uiuentem, quem non dereliquit
exanimem? uicit ergo Datianum uiuens Uincentius,
uincit et mortuus. uiuens tormenta calcauit, mortuus maria
transnatauit. sed ipse inter undas gubernauit cadauer extinctum,
qui inter ungulas animum deo donauit inuictum. non
flexit flamma tortoris cor eius, non mersit aqua maris corpus
eius, sed in his omnibus nihil est aliud nisi quod pretiosa
est in conspectu domini mors sanctorum eius,
ad quam gloriam nos dominus sub sua protectione perducat,
cui est honor et imperium in saecula saeculorum. Amen.

XIIII. ADMONITIO.

Rogo uos, fratres carissimi, ut, sicut frequenter admonui,
diem mortis nostrae et terribile ac metuendum iudicium studeamus
iugiter cogitare. ad omnium enim peccatorum uulnera
nulla inueniri possunt utiliora remedia, quam ut unusquisque
cogitet horam illam, quando erit de saeculo hoc
migraturus. quomodo enim potest fieri, ut aliqua grauia peccata
praesumat admittere, qui se momentis singulis credit de hac [*] [*]

luce posse migrare? sic enim et scriptura dicit: memento,
fili, quoniam mors non tardat, et illud: memento nouissimorum
et desine inimicari. qui enim diligenter adtendit,
quam dura erit examinatio ante tribunal Christi, ubi
recepturus est unusquisque secundum opera sua, non ei poterunt
placere peccata uel crimina propria. cum enim ante illum
tremendum iudicem congregatae fuerint omnes gentes,
qui tunc erit iniustis atque adulteris et rapacibus fletus oculorum
et stridor dentium, cum sanctorum multitudinem ad
dexteram regis et ad gloriam segregatam et peccati populos
in profundo Tartari sine ullo fine miserationis aut ueniae spe
demersos et exclusos in tenebris suis a beata sanctorum luce
uiderit et in profundo sine fine descendens urgente os suum
puteo aeterna supplicia et perpetuam mortem non moriturus
aspexerit. frustra pauperem, quem in hac uita despexit, misericordiam
postulabit, frustra extremum Lazari digitum, quo
ardens refrigeretur, ardentibus labiis rogabit adponi. quam
uellet miser, cum pauperum gloriam uiderit, duris quondam [*] [*]
paupertatis laboribus subiacuisse et in illa uita, quae cum uita
morerentur, mala portasse, ne ad illa aeterna mereretur supplicia
peruenire.

Ut ergo haec tam dura et tam terribilia ante illud tribunal
aeterni iudicis audire non mereamur, ideo, fratres carissimi,
dum adhuc licet et cum dei adiutorio in potestate nostra est,
consideremus conscientias nostras et, si aliqua crimina uel peccata
capitalia necdum elimosynis et orationibus purgata adhuc
in nobis dominari cognoscimus, portum paenitentiae deuictis
peccatorum fluctibus Christo auxiliante festinemus intrare et,
si quid in nauicula animae nostrae multis tempestatibus peccatorum
aut per superbiam fractum aut per auaritiam ruptum
aut per luxuriam resolutum esse cognoscimus, conponere uel
reparare bonis operibus festinemus. non enim nocent peccata
praeterita, si non placent. sicut enim nulli iustorum sufficit
iustitia sua, nisi perseuerauerit usque in finem, ita nulli peccatorum
nocere poterit iniquitas sua, si, antequam de corpore
isto discedat, ad elimosynarum remedia uel paenitentiae medicamenta
confugerit.

Sed quia, quando uel qua hora de hoc saeculo rapiamur,
scire non possimus, sine ulla dilatione uel mora de sinistra
confugere festinemus ad dexteram. non sanitati credendum [*]

est, non aetati. in remedium salutis suae semper intentus
esto, qui uitae suae semper incertus est, quia, qui nos securos
fecit dicendo: peccator in qua die conuersus fuerit,
omnes iniquitates illius obliuioni tradentur, ipse nos.
etiam cautos esse uoluit dicens: nolite tardare conuerti
ad dominum neque differatis de die in diem.

Sed forte quando generaliter ad paenitentiam prouocamus
omnes, aliquis intra se cogitet dicens: ego iuuenis homo sum
uxorem habens, quomodo possum aut capillos minuere aut habitum
religionis adsumere? nec nos hoc dicimus, fratres carissimi,
non hoc praedicamus, ut iuuenes, qui coniugia habere
uidentur, mores magis quam habitum debeant commutare. quid
enim homini uxorem habenti nocet, si mores perditos uoluerit
ad opera bona et honesta conuertere, si peccatorum suorum uulnera
ieiuniis et orationibus et elimosynis ad sanitatem pristinam
studeat reuocare? uera enim conuersio sine uestimentorum
commutatione sufficit sibi. uestimenta uero religiosa sine
bonis operibus non solum remedium habere non poterunt, sed
etiam dei iudicium iustum sustinebunt. conuertamur ergo ad [*] [*]

meliora, dum in nostra sunt potestate remedia. hic extinguamus
mortem moriendo peccatis, hic uitam uitae meritis adquiramus
per eum, qui cum patre uiuit et regnat in saecula saeculorum.
Amen.

XV. DE IEIUNIO QVADRAGESIMAE.

Ecce, fratres dilectissimi, dies quadragesimae sanctae et spiritales
iam in proximo sunt, in quibus corporis damna in animae
transeunt lucra. et ideo, quia, sicut apostolus dicit, tempus
acceptabile et dies salutis adueniunt, tamquam ad
spiritalem uindemiam nostros animos praeparemus et ita uacare
deo studeamus, ut in istis paucis diebus, quod nobis per
totum annum sufficiat, congregare possimus. de istis enim
dominum diebus dixisse credimus per prophetam: in diebus
solemnitatum uestrarum adfligetis animas uestras.
quare hoc dixit? quia ieiunia et uigiliae et sanctae adflictiones
humiliata corpora macerant, sed maculata corda purificant,
membris subtrahunt fortitudinem, sed conscientiis adducunt
nitorem. lassitudine enim corporum redimuntur crimina uo- ,
luntatum, per durae crucis exercitia luxuria uel carnis puniuntur
gaudia, ac sic mortificatione praesenti futurae mortis sententia [*] [*]

sedatur et, dum culpae auctor humiliatur, culpa consumitur.
dumque corporis adflictio uoluntaria districtione infertur, tremendi
iudicis offensio sedatur et ingentia peccata labor soluit
exiguus, quae uix consumturus est ardor aeternus. si enim
nos ipsi peccatis nostris disciplinam inponamus, per paenitentiam
carnis luxuriam contemnamus, cito nobis deum propitium
faciemus. peccatum tuum si tu agnoscis, deus ignoscit. nam
quomodo potest fieri, ut illi peccato deus dignetur ignoscere,
quod in se homo dedignatur agnoscere?

Tractantes ergo causam salutis nostrae faciamus intra nos,
quae circa nos medici solent. si laesura uel querella aliqua
in prima corporis cute sentitur, curatio medicamenti blandioris
admouetur. si uero in ossibus uulnus absconditur aut in uiscerum
profunda demersum est, austeriorem et uiolentiorem
poscit uis occulta medicinam, ut ulceris magnitudo aut exustione
aut incisione superetur et dolor dolore uincatur. similis
ratio in animarum aegritudine adhibenda est. si leuia
sunt fortasse peccata, uerbi gratia si homo uel in sermone
uel in aliqua reprehensione uoluntatis, si oculo peccauit
aut corde, uerborum et cogitationum maculae cottidiana
oratione uincantur et priuata conpunctione tergendae sunt. si
uero quisquis conscientiam suam intus interrogans crimen aliquod
capitale commisit, si autem fidem suam falso testimonio
expugnauit ac perdidit, si sacrum ueritatis nomen periurii temeritate
uiolauit, si niueam baptismi tunicam et pretiosam
uirginitatis holosericam caeno commaculati pudoris infecit, si [*]

in semet ipso nouum hominem crimine homicidii interfecit, si
auguria obseruando per haruspices et diuinos atque incantatores
captum se diabolo tradidit, haec atque huiusce modi mala expiari
penitus communi et mediocri uel secreta satisfactione
uix possunt. graues causae grauiores et acriores et publicas
curas requirunt, ut, qui cum plurimorum destructione se perdiderit,
simili modo cum plurimorum aedificatione se redimat.
homo enim se ipse decipiat, si, cum intus in medullis feruere
sentiat morbum, per superficiem corporis molle deducat unguentum.

Haec itaque capitalia mala ingenti et rugitu et gemitu et
fonte indigent lacrimarum et proclamandum est cum propheta:
rugiebam a gemitu cordis mei, et: lauabo per singulas
noctes lectum meum, lacrimis stratum meum rigabo,
et iterum: ego autem tamquam cinerem panem manducabam
et potum meum cum fletu miscebam. nemo despiciat
paenitentiam, nemo contemnat hanc humilitatem. rex
enim erat Dauid, qui ista dicebat, summus rex erat, qui
ista faciebat. oportet itaque quasi super mortuum cum clamore
et magnos super extinctam peccatis animam dare planctus.
et quomodo mater solet orbata super amissione unici
filii sui fracto pectore lamentari, ita conuenit super unicam
animam nostram, sed cum spe reparationis adfligi, de qua
unica sermo propheticus dicit: erue a framea animam
meam et de manu canis unicam meam. quare unicam
dicit? siue quod tamquam unica diligenda est, siue quod ipsa
sola ante tribunal Christi rationem remotis omnibus solaciis [*] [*]

redditura est. ita, inquam, necesse est super hanc unicam
criminum gladio interfectam cum rugitu et gemitu totum pondus
effundi doloris, si forte possit lacrimarum fomentis ac calore
fidei suscitari. accendenda est, conpunctio, conroborandae
sunt preces futuri recordatione iudicii. audienda est uero Danielis
prophetae sententia, sed audienda oboedientiae aure, dicentis:
accipe, inquit o rex, consilium meum et peccata
tua elimosynis pauperum redime. exemplum etiam
illius uiri euangelici ita est audiendum quasi uere pro nostra
redemptione conscriptum: ecce dimidium bonorum meorum,
domine, do pauperibus, de quibus in euangelio audiuimus
dominum ineffabili dignatione et caritate dicentem:
qui fecit uni ex his minimis, fecit mihi. quae uerba
elimosynarum nobis fructus caelesti auctoritate commendant.

Sed forte, quando de elimosynis loquimur, expauescat angusta
paupertas et dicat se non habere, quod possit pauperibus
erogare. nemo enim ex hac re se poterit excusare, quando
dominus redditurum se mercedem pro calice aquae frigidae
tantum repromisit, et uiduam, quae duos nummos in gazophylacio
miserat, conlaudauit. deus autem noster non copia largitatis,
sed beneuolentia pascitur largientis.

Ego autem puto, carissimi, quod ideo dominus noster pauperes
in hoc mundo esse permiserit, ut in pauperibus diuitum
fidem probaret uel in pauperum misericordia diuitibus miseraretur,
ut abundantibus boni operis ac redemptionis suae occasio [*] [*]

non deesset et beniuolum et misericordem etiam inopia aliena
ditaret et opulentior quisque ingentia de egente lucra conquireret
et mirifico summoque commercio, dum inopi misericordiam
temporaria largitate conferret, sic sibi aeternos thesauros
conpararet. dirigamus actus nostros, ut, quidquid possimus,
quidquid ualeamus, pro amore uitae aeternae in exercitia bonae
uoluntatis, in studia iustitiae ac misericordiae conferamus.
curramus, dum lucem habemus, priusquam nos tenebrae conprehendant,
quia iam in saeculo illo emendationi ac redemptioni
prospicere non licebit, sicut dicit sermo diuinus: quoniam
non est in morte, qui memor sit tui. sicut ergo iam
ibi nulla timebitur meritorum amissio, ita nulla tribuetur peccatorum
remissio, nulla ibi iam exercendi boni operis licentia
concedetur.

Haec ergo, fratres, sapienter ac feliciter cogitantes ad paenitentiae
remedia confugere festinemus et per castitatem et
humilitatem, per opera iustitiae et misericordiae aeterna nobis
apud deum praemia conparemus praestante domino nostro
Iesu Christo, cui honor (est) et imperium in saecula saeculorum.
Amen.