Altercatio legis inter Simonem Iudaeum et Theophilum Christianum (1-4)

ALTERCATIO LEGIS INTER SIMONEM IUDAEUM ET THEOPHILUM CHRISTIANUM.

Domino fratri Valerio Euagrius salutem. Gratissimam tibi
referam quaestionem factam nuper sub oculis nostris, quam
tu quoque, cum cognoueris, gratanter accipies. fuit igitur
altercatio legis inter quendam Simonem Iudaeum et Theophilum
Christianum. [*] [*] [*] [*]
1

Iudaeus igitur sic ait: Crucicola, signifer, Christianae legis
te profiteris esse doctorem. habes et me patientem auditorem,
si modo interrogationibus meis non lenocinio sermonum nec
argumentis uerborum sed legis praesentia conprobes ueritatem.\'
aut, si tu me hodie reuiceris, facito Christianum; aut, ego te
cum superauero, faciam Nazoraeum Iudaeum.\'

Theophilus Christianus dixit: Non glorietur gibberosus sicut
rectus.

Simon Iudaeus dixit: Quem colis?

Theophilus Christianus dixit: Deum.

Simon Iudaeus dixit: Ego tecum de Christo crucifixo contendo,
quem uos dominum dicitis.

Theophilus Christianus dixit: Sane dicimus et audenter
probamus dominum deum esse.

Simon Iudaeus dixit: Sacri uenerandique libri Deuteronomii
uox resultans dicit: uidete, quoniam ego sum, et non est
alius praeter me deus. Esaias dicit: ego primus et ego
nouissimus, et praeter me non est deus. [*] [*] [*]

l\'heophilus Christianus dixit: Sacratissima Christi uox est.
quam si tu uolueris cognoscere, oportet te primum credere.
I tunc demum poteris intellegere. Esaias enim redarguit te
dicens: nisi credideritis, non intellegetis. indubitanter
igitur deum omnipotentem, inuisibilem, inmensum, inconprehensibilem
nouimus et scimus et colimus, deinceps Christum
deum et dei filium profitemur. quod autem dicit: ego primus
et ego nouissimus, duos aduentus Christi significat.

Simon Iudaeus dixit: Quid illud, quod ait: praeter me
non est deus?

Theophilus Christianus dixit: Christus deus, dei filius, de
se dixit, quia praeuidebat Antichristum uenturum et se deum
dicturum. de quo Zacharias propheta dicit: ecce suscito
pastorem in terram, et quod deficiet non denotabit
et disparsum non requiret et contribulatum non
saluabit et integrum non consummabit et carnes electorum
comedet et talos eorum euertet, et gladius
eorum super brachium eius est et super oculum
dextrum ipsius. brachium ipsius arefiens arefiet, et
oculus ipsius dexter obcaecatus obcaecabitur. proinde
Christus dicit: ego primus et nouissimus, et praeter
me non est deus. [*] [*] [*] [*]

Simon Iudaeus dixit: Ergo tu duos deos facis?

Theophilus Christianus dixit: Deus unus est, ex quo Christus
et in quo deus, sicut Abrahae ad ilicem Mambre tres
uisi sunt, quibus occurrens unum salutauit dicens: domine,
si inueni gratiam ante te, accipiam aquam, et lauentur
pedes uestri, et refrigerate sub arbore — quod tres
scilicet uidebantur — ex praescientia diuinitatis, quod arbor
crucis Christi credentibus tegmen refrigerii praestaret. aequo enim
propheta in psalmo LXXXI dicit: deus stetit in synagoga
deorum, in medio autem deos discernens. utique
de Christo dicit, qui in synagogis uestris docuit et uirtutes
magnas fecit. proinde in psalmo XLIIII dicit: thronus tuus,
deus, in saecula saeculorum, uirga aequitatis uirga
regni tui. dilexisti iustitiam et odisti iniquitatem,
propterea unxit te, deus, deus tuus oleo laetitiae plus
quam participes tuos. quis deus uel quem deum dixit, Iudaee?
utique deus pater de Christo filio suo, pro quo et de * [*] [*] [*]

quo receptissimus prophetarum Hieremias dicit: hic est
deus noster et non est alius nec aestimabitur absque
illo, qui inuenit omnem uiam prudentiae et dedit eam
Iacob puero suo et Israel dilecto suo. post haec in
terris uisus est et cum hominibus conuersatus est.
item in psalmo XLV dicit: uacate et uidete, quoniam ego
sum deus, exaltabor in gentibus et exaltabor in terra.
et in psalmo LXVII: cantate domino, psallite nomini eius,
iter facite ei, qui ascendit in occasum; dominus
nomen est illi. longum erit, ut exempla prosequar plura;
his paucis ueritas conprobatur.

Simon Iudaeus dixit: Recte quidem accumulent testimonia
unito spiritu fruentes, operi tuo consentientes. sed illud uolo
edisseras mihi, sicubi in loco deus per semetipsum deum
Christum constituit. tunc demum Christum deum et dei filium
credere cogitabo.

Theophilus Christianus dixit: Incredule Iudaee, iam et de
prophetis disputas? accipe tamen interrogationi tuae responsum.
deus ad Moysen loquitur dicens: ecce dedi te deum [*] [*] [*]

Pharaoni, et Aaron frater tuus erit tuus propheta. peruide
hunc Moysen typum Christi fuisse, gentium incredibilium
deum; quanto magis Christus credentium est deus! sicut
Moyses populum de Aegypto, de durissima Pharaonis seruitute
liberauit, ita et Christus populum suum de idolorum seruitute
et de diaboli potestate liberauit.

Simon Iudaeus dixit: Si ergo Christus deus est et dei
filius, quomodo ergo in Genesi scriptum est: in principio
fecit deus caelum et terram? poterat utique dixisse: in
principio fecit deus pater et deus filius caelum et terram.

Theophilus Christianus dixit: Erras, Iudaee, nec umquam
inuenies ueritatem, nisi ueritatis intellegas originem. nam si
uelis credere, poteris et principium eius inuenire, qui est
Christus, dei filius. sic enim: in principio, ait, fecit deus
caelum et terram, hoc est in Christi arbitrio et ad eius
uoluntatem et ad cuius imaginem et similitudinem [nostram] [*] [*] [*]

- hominem facere dignatus est. dicit enim: faciamus hominem
(ad imaginem et similitudinem nostram)! et rursus
infra dicit: fecit deus hominem ad imaginem dei, masculum
et feminam fecit eos.

Simon Iudaeus dixit: Potuit hoc et ad angelos dixisse.

Theophilus Christianus dixit: Erras, Iudaee. cui enim angelorum
dixit deus: filius meus es tu, ego hodie genui
te? et rursus in psalmo dicit: ponam principem illum,
excelsum prae omnibus regibus terrae. angelis autem
iubet, ut Christum adorent. et iterum in cantico Deuteronomii
dicit: laetamini, gentes, cum eo, et adorent eum omnes
angeli dei.

Simon Iudaeus dixit: Proba mihi Christum principem esse.

Theophilus Christianus dixit: Iam dixi. nunc accipe aliam
probationem, si poteris uel sic credere. nam cum Iesus filius
Naue staret trans Iordannem, uidit uirum stantem, et gladius
utraque parte acutus in manu eius. dicit illi Iesus: noster [*] [*] [*]

es aut aduersariorum? at ille respondit: ego sum
princeps militiae maiestatis domini.

Simon Iudaeus dixit: Et hoc modo uolo mihi edisseras,
quomodo est filius dei Christus. nam et omnes sancti filii
dei dicti sunt. proinde sicut mihi probasti principem illum
esse, proba mihi nunc illum dei filium ex deo natum. longe
enim remota est diuinitas a coitibus humanis nec miscetur
conplexui.

Theophilus Christianus dixit: Loqueris quasi Iudaeus. nam
Christus deus, dei filius, primogenitus, uerbo editus, ore
prolatus, uuluae intaminatae iaculatus. sicut enim deus in
principio, cum hominem e limo terrae faceret, flatum suum in
eundemspirauit-et factus est homo in animam uiuam—,
ita et uerbum suum, hoc est Christum, ex utero cordis sui
genuit, sicut in Basilion libro secundo dicit: et fuit u [*] [*]

uerbum domini ad Natham prophetam dicens: uade et
dic seruo meo Dauid: non tu aedificabis mihi domum
ad inhabitandum, sed, cum inpleti fuerint dies tui et
dormieris cum patribus tuis, excitabo semen tuum
post te. hic aedificabit domum nomini meo, et erigam
thronum illius usque in saecula, et ego ero illi in
patrem, et ipse mihi erit in filium, et fidem consequetur
domus eius. item in psalmo II dicit: quare fremuerunt
gentes et populi meditati sunt inania? adstiterunt
reges terrae et populi conuenerunt in unum
aduersus dominum et aduersus Christum eius: disrumpamus
uincula eorum et proiciamus a nobis iugum
ipsorum. qui habitat in caelis inridebit eos et dominus
subsannabit eos. tunc loquetur ad eos in ira sua et
in furore suo conturbabit eos. ego autem constitutus
sum rex ab eo super Sion montem sanctum eius,
praedicans praeceptum domini. dominus dixit ad me:
filius meus es tu, ego hodie genui te. pete a me, et
dabo tibi gentes hereditatem tuam et possessionem
tuam terminos terrae. reges eos in uirga ferrea et [*] [*]
tamquam uas figuli confringes eos. item in psalmo
XLIIII: eructauit cor meum uerbum bonum, dico ego
opera mea regi. et Esaias dicit: consummatas quidem
et breuiatas res audiui, quoniam uerbum breuiatum
faciet deus in omni terra. hoc est uerbum, quod uerbera
nostra sanauit, de quo in psalmo CVI dicit: misit uerbum
suum et sanauit eos. item in alio psalmo deus testimonium
perhibet per prophetam dicens, quod caelum, de quo supra diximus,
de Christo et in Christo, quod est uerbum dei, fecerit:
uerbo domini caeli solidati sunt et spiritu oris eius
omnis uirtus eorum. hoc est uerbum, quod uelociter mundum
percucurrit et animas errantium per legem nouam ad dominum
conuertit, de quo in psalmo CXLVII dicit: qui emittit
uerbum suum terrae, uelociter currit uerbum eius. et
Esaias dicit: ecce uerbum domini factum est illis in [*] [*] [*]
maledictum, et noluerunt illud. nam, si uelis Iohannem
nostrum audire prophetico ore clamantem, in principio erat
uerbum, et uerbum erat apud deum, et deus erat
uerbum. hoc erat in principio apud deum. omnia per
illum facta sunt, et sine illo factum est nihil. et rursus
. filius pari genere testimonium reddit patri et natiuitatis suae
exordia testatur dicens apud Salomonem: ego ex ore altissimi
prodiui primogenitus ante omnem creaturam. ego
in caelis feci, ut oriretur lumen indeficiens. ego in
altis habitaui, et thronus meus in columna nubis.
uides ergo, Simon, exeuntibus patribus tuis de Aegypto quia
Christus erat, qui in columna nubis praecedebat eos. item
illic in Prouerbiis eiusdem: dominus condidit me initio
uiarum suarum, in principio, in opera sua, antequam
terram faceret et antequam abyssos constitueret, et [*] [*] [*]
ante omnes colles genuit me. cum pararet caelos,
aderam cum illo, et cum secerneret sedem suam, quando
fortia faciebat fundamenta terrae, eram simul cum
illo disponens. ego eram, cui adgaudebat, cottidie
autem laetabar in faciem eius, cum laetaretur orbe
perfecto.

Simon Iudaeus discit: Potest hoc pro sapientia dixisse.

Theophilus Christianus dixit: Erras, Iudaee, et uelamine
ignorantiae sensus tuus contectus est. non inmerito sanctissimus
Moyses uelaminis tegmine faciem uelabat, quod uelamen corda
uestra contexit. accede proinde ad dominum et crede Christum
deum et dei filium, et auferetur de sensibus tuis tegmen ignorantiae.
sapientiae dictum existimas; ignoras, quoniam Christus
est ipse dei uirtus et dei sapientia. adeo reges uestri,
qui per successionem regnabant, non poterant sapientiam et
uirtutem accipere, nisi per uocabulum nominis Christi [*] [*] [*]

dicerentur. huius rei auctorem Danihelum dabo dicentem: signabitur
uisus et propheta, orietur iustitia sempiterna, et
unguetur sanctus sanctorum. et scies et intelleges ab
exitu sermonis in respondendo et aedificando Hierusalem
usque ad Christum regnantem. a deo ueniente
Christo Christorum et domino dominorum et rege
regum uestrorum unctio Samariae defecit et cornu illud,
de quo reges uestri unguebantur, et omnes prophetae
siluerunt, quia de quo loquebantur uenit, sicut Esaias ait:
ego sum, qui loquebar, et ueni, ut euangelizem. proinde,
ut diximus, ipse est Christus Christorum et dominus dominorum.
auctorem Esaiam dabo dicentem: dicit dominus
Christo meo domino, cuius tenui dexteram, ut [*] [*] [*]
exaudiant eum gentes: fortitudinem regum disrumpam,
aperiam ante eum portas aereas, et ciuitates non
claudentur, et portas aereas aperiam et uectes ferreos
confringam et dabo tibi thesauros occultos. cui ergo
tenuit dexteram pater nisi Christo filio suo, quem et omnes
gentes exaudierunt, sicut in psalmo dicit: semper tu mecum,
tenuisti manum dexteram meam? aut quae ciuitas illi
clausa est? et cui omnes portae aereae patent hoc est praecordia I
singulorum fide Christi reserata, qui doctrina sua corda et praecordia
singulorum reserauit? aut numquid et de natiuitate eius
audebis disputare, cum idem propheta dicat: factum est uerbum
domini ad Achaz dicens: pete tibi signum a domino
deo tuo in profundum aut in excelsum. et dicit Achaz:
non petam neque temptabo dominum. et ait: audite
nunc domus Dauid: non pusillum uobis certamen erit [*] [*]
cum hominibus, et ideo uos praestabitis certamen
cum deo? quoniam dominus dabit uobis signum:
ecce uirgo in utero concipiet et pariet filium, et
uocabitis nomen eius Emmanuhel, quod interpretatur
Nobiscum deus.

Simon Iudaeus dixit: Ego prophetis credo, praeterea Esaiam
receptissimum accipio. sed de alia uirgine eum dixisse arbi-
) tror. cum enim Salmanassar rex Assyriorum ducem suum
misisset ad Hierusalem exprobrare deum uiuum, tunc Esaias
prophetauit aduersus Salmanassar regem dicens: spreuit te
et subsannauit te uirgo filia Sion, caput suum mouit
aduersus te filia Hierusalem. quando angelus de castris
Assyriorum centum octoginta milia percussit, in hoc fuit
. nobiscum deus.

Theophilus Christianus dixit: Erras, Iudaee, necdum remoues
incredulitatem. si ergo filiam Sion uirginem dicis, quem
filium peperit? uel quis butyrum et mel manducauit? aut
quis infans fuit, qui, priusquam cognosceret patrem uel matrem, [*] [*] [*]

spolia Samariae detraxit? aut quem filium de semine Dauid
habuit? Esaias enim dicit: ecce uirgo in utero accipiet
et pariet filium, et uocabitur nomen eius Emmanuhel.
butyrum et mel manducabit; et, priusquam co;gnoscat
puer uocare patrem uel matrem, accipiet uirtutem
Damasci et spolia Samariae contra regem Assyriorum.

Simon Iudaeus dixit: Enarra ergo mihi ista qui se habeant,
ut credere possim, quid mel aut butyrum intellegitur, aut
quae spolia Samariae Christus acceperit.

Theophilus Christianus dixit: Si remoueas incredulitatem,
audies ueritatem, ne forte in te inpleatur illud, quod in psalmo
scriptum est: sicut aspidis surdae et obturantis aures suas,
quae non exaudiet uoces incantantium. audenter etiam
Esaias aduersus incredulitatem uestram clamat dicens: erint uobis
uerba libri huius sicut uerba libri signati, quem
si dederis homini scienti litteras ad legendum, dicit:
non possum legere, signatum est enim. aut si detur [*] [*]

liber iste homini non scienti litteras, et dicas: lege,
et dicit: non didici. primum quidem Christus secundum
natiuitatem infantium omnium butyrum et mel manducauit;
hoc credimus et sic fidem nostram custodimus, et quia die
octauo circumcisus est. butyrum autem unctio spiritus intellegitur;
mel autem dulcedo est doctrinae eius, quam nos adsequimur
et sic fidem consequimur. spolia autem Samariae hoc
genere detraxit, quod, cum infans esset, munera a magis
accepit, aurum, thus et murram, et postea, adultus cum doceret
et omnem ueritatem dei demonstraret, relictis idolis Samaria et

Damascus bene crediderunt, relinquentes Assyrium id est
diabolum.

Simon Iudaeus dixit: Bene quidem per omnia interrogationibus
meis patefacis mysteria. sed quia Christum deum, dei
filium, ore dei prolatum, uerbo genitum et ex uirgine natum
probasti, quomodo ergo ex semine Dauid in Bethleem ciuitate
natum esse adseueras? [*] [*] [*] [*] [*]

Theophilus Christianus dixit: Auctorem Esaiam dabo dicentem:
exiet uirga de radice Iesse et flos de radice eius
ascendet, et requiescet super eum spiritus dei. uirga
enim Maria uirgo fuit, quae ex semine Dauid processit, ex
qua Christus flos patriarcharum secundum carnem nascitur.
deus enim, qui in Numeris signum fecit, ut asina loqueretur,
multo maiorem signum facere uoluit, ut Christus ex uirgine
nasceretur. aut quid mihi et tibi esset certamen, nisi uirgo
pareret?

Simon Iudaeus dixit: Credo uirginem, ut dicis, de spiritu
concipere. agitur, si uirgo potuit parere.

Theophilus Christianus dixit: Incredule, saxum deus rumpere
potuit et aquam in satietatem producere; quanto magis deus
iubere potuit, ut uirgo partum ederet! et adhuc tibi adduco
alium testimonium, si tamen credas, Baruch Neriae filium, qui
in Babylonia prophetauit. [*] [*]

Simon Iudaeus dixit: Ergo me tam infidelem existimas, ut
Baruch discipulum Hieremiae non recipiam, qui ab Hieremia
totiens missus populum adlocutus est, qui et prophetiam suam
Baruch conscribere iussit? et quia sciebat illum Hieremias
prophetaturum, adeo post Hieremiam populo praefuit in captiuitate
et prophetauit, sed de Christo nihil meminit.

Theophilus Christianus dixit: Quomodo ergo prope finem libri
sui de natiuitate eius et de habitu uestis et de passione eius
et de resurrectione eius prophetauit dicens: hic unctus
meus, electus meus, uuluae intaminatae iaculatus
natus et passus dicitur? quoniam et tunicam illius
desuper contextam et omnia haec, Simon, si credideris ita,
cum ueneris in plenitudinem euangeliorum nostrorum, inpleta
cognosces. quod autem in Bethleem natus est, audi Michaeam
prophetam dei dicentem: et tu Bethleem Iuda, domus illius [*] [*] [*] [*]

Efratha, non eris exigua, ut constituaris in mili-\'
bus Iuda. ex te enim mihi prodiet, ut sit princeps
in Israel, et possessio eius a principio et diebus
saeculi.

Simon Iudaeus dixit: Multa quidem legimus, sed non ita
intellegimus. proinde ita uolo per singula, quae te interrogo,
cognoscere conprobata testimonia ueritatis. praeterea quia deus
circumcisionem celebrari praecepit, quam primum patriarchae
Abrahae tradidit, quam circumcisionem Christum habuisse
superius professus es, quomodo ergo mihi credere persuades,
qui circumcisionem prohibes?

Theophilus Christianus dixit: Circumcidere carnem prohibemus,
circumcisos autem credere libenter habemus. Abraham enim,
credimus, priusquam circumcideretur, amicus dei effectus est
per fidem et iustitiam adeptus est per fidem, non per circumcisionem.
sic enim dicit: quia patrem multarum gentium
posui te ante dominum, cui credidisti. proinde dicit: credidit
Abraham deo, et deputatum est ei ad iustitiam. hoc [*] [*] [*]

enim, priusquam circumcideretur, audiuit et postea circumcisionem
accepit, ostendens duos populos ad fidem Christi
uenturos, unum ex circumcisione et unum ex praeputio. nam
si Christus circumcisus non fuisset, quomodo mihi hodie
crederes aut prophetis, quod ex semine Dauid ueniret? circumcisio
enim signum est generis, non salutis.

Simon Iudaeus dixit: Ergo quomodo, filius Moysi cum esset
in praeputio, angelus suffocabat, nisi Seffora, mater eius,
accepto calculo circumcidisset puerum, et, cum sanguis inmineret,
orabat dicens: stet sanguis circumcisionis pueri?

Theophilus Christianus dixit: Contra te loqueris, Iudaee.
nam et superius tibi ostendi, quomodo Moyses typum Christi
fuit et omnia, quaecumque fecit, in imaginem Christi praecurrebat.
nam Seffora mulier, quae puerum circumcidit, synagoga
intellegitur. quod autem dicit: stet sanguis circumcisionis
pueri, hoc est, quod adueniente Christo restitit
circumcisio puerorum. adeo deus ad Moysen sic ait: aedifica
mihi altarem de lapidibus non circum cisis et ferrum [*] [*] [*]

non inicies in eis, quod scilicet adueniens Christus ecclesiam
aedificaturus erat de populo incircumciso.

Simon Iudaeus dixit: Proba mihi Christum neminem circumcidisse.

Theophilus Christianus dixit: Crede, et ipse tibi probabis,
cum coeperis plenitudinem euangeliorum reuoluere. ibi inuenies
Matthaeum apostolum publicanorum et Zacchaeum principem
publicanorum et multos inuenies incircumcisos, qui cum Iudaeis
crediderunt. nam sicut sacrificia et hostiae taurorum et hircorum
et arietum et agnorum iussa inmolabantur et prohibita
sublata sunt, et populus minor id est noster maiori populo
praelatus, et testamentum nouum ueteri praepositum, ita et
circumcisionem iam non carnis sed cordis celebrari deus
praecepit. dicit enim deus ad Rebeccam in Genesi: duae
gentes in utero tuo sunt, et duo populi de uentre
tuo diuidentur, et populus populum superabit, et
maior seruiet minori. et in Deuteronomio dicit: eritis,
gentes, in caput, incredulus autem populus in caudam. [*] [*] [*]

et Iacob benedicens Efrem et Manassen, inmutans manum,
dexteram minori superponens, inmutationem creaturae demonstrabat.
pro testamento autem nouo sic dicit Esaias: ecce
facio noua, quae nunc oriuntur, et ponam in deserto
flumina, hoc est in ecclesia euangelia. et Hieremias dicit:
ecce dies ueniunt, dicit dominus, et consummabo
domui Israel et domui Iuda testamentum nouum, non
tale testamentum, quod disposui patribus uestris in
die, qua eduxi eos de terra Aegypti. audi nunc de circumcisione!
lator legis Moyses dicit: in nouissimis diebus
circumcidet deus cor tuum et cor seminis tui ad dominum
deum tuum amandum. et Hieremias dicit: uiri Iuda
et qui inhabitatis Hierusalem, renouate inter uos nouitatem
et ne seminaueritis in spinis. circumcidite uos
deo uestro et circumcidite praeputium cordis uestri,
ne exeat ira mea et exurat, et non sit, qui extinguat. [*] [*] [*]
ad Iesum Naue dixit deus: fac tibi gladios petrinos et nimis
acutos et sede secundo et circumcide filios Israel.
numquid tunc ferrum non erat? sed deus ad Iesum Christum
nostrum loquebatur, quod per apostolum suum spiritaliter
corda circumcideret. adeo apostolus noster Simon dictus est
et postea Petrus nomen accepit.

Simon Iudaeus dixit: Manifestam quidem mihi probationem
per scripturas ostendisti. sed circumcisio cordis quae esse
potest? aut quod praeputium de corde circumcidendum est?

Theophilus Christianus dixit: Omnis concupiscentia libidinis
de corde concipitur. proinde circumcisio noui testamenti talis
est, quam deus Christus, filius dei, ostendit, ut circumcidamus
nos libidinem, auaritiam, malitiam, cupiditatem, furta, fraudes,
fornicationem, et omne, quod tibi non uis fieri, alio ne
feceris. haec est circumcisio Christianorum, quam et primi [*] [*] [*]

sanctorum habuerunt, scilicet Enoch, Noe, Iob, Melchisedech,
qui non carnis sed circumcisionem cordis habuerunt. potuerat
autem deus, si uellet, Adam circumcisum formare.

Simon Iudaeus dixit: Aestuo uehementer cogitatione potuisse
Christum tam maledictam et ludibriosam sustinere passionem,
si tamen uera sunt, quae dicitis, a patribus nostris crucis
patibulo esse suffixum. scimus plane Aman maledictum
a patribus nostris pro merito suo esse crucifixum, qui
genus nostrum petierat in perditionem, in cuius morte pereuoluto
anno gratulamur et sollemnia uotorum facta celebramus,
quod a patribus tradita accepimus. et Abessalon, qui
ad caedem patris parricida fuit, pependisse illum in arbore
legimus. Christus autem si patibulum mortis huius sustinuit
et in cruce pependit, cur non hoc ipsum a patribus accepimus [*] [*] [*]

nec passum in scripturis nostris inuenimus, ut, si inimicus
genti nostrae esset, gauderemus? erubescere poteris, Theophile,
si hoc dictum minime conprobaueris. nam scriptum
est in Deuteronomio: maledictus omnis, qui pendet in
ligno.

Theophilus Christianus dixit: Primo huius dicti accipe rationem,
recole superius Deuteronomii lectionem. de quibus
dictum est? sic enim ait Moyses: si quis peccauerit in
iudicium mortis, punietur, et suspendetis eum in ligno,
et maledictus erit omnis, qui pendet in ligno. sed hoc pro
peccatore dixit, qui mortale peccatum admiserit. Christus autem
peccatum non habuit, sicut omnes prophetae testantur. sed
pati necesse habuit, ut scripturae conplerentur. dicit enim [*] [*] [*]

Esaias: quia peccatum non fecit nec dolus inuentus
est in ore eius, sed dominus tradidit illum pro peccatis
nostris. nam et alibi dixisse prophetam ostendimus:
ecce uerbum domini factum est illis in maledictum,
et noluerunt illud. et iterum dicit: inter maledictos
deputatus est. audi et Hieremiam in Lamentatione Hierusalem
dicentem: Christus dominus conprehensus est in
interitum eorum, sub cuius umbra uiuimus inter
gentes. scimus autem sanctissimum Dauid plenum annis in
pace requieuisse nec aliquam passionem mortis aut crucis
sustinuisse. audi ergo in psalmo XXI dicentem Christum:
effoderunt manus meas et pedes meos, dinumerauerunt
omnia ossa mea. ipsi autem considerauerunt et conspexerunt
me, diuiserunt sibi uestimenta mea et super
uestimentum meum miserunt sortem. tu autem, domine, [*] [*] [*]
ne longe facias auxilium tuum, in defensionem meam
aspice, libera de gladio animam meam et de manu
canis unicam meam, saluum me fac de ore leonis
et a cornibus unicornuorum humilitatem meam! narrabo
nomen tuum fratribus meis, in medio ecclesiae
laudabo te. item apud Esaiam: expandi manus meas ad
plebem non credentem sed et contradicentem mihi,
qui ambulabant uias non bonas sed post peccata sua.
item apud Hieremiam: uenite, mittamus lignum in panem
eius et eradicemus a terra uitam eius. item in Deuteronomio:
et erit uita tua pendens ante oculos tuos, et
timebis die ac nocte et non credes uitae tuae. item
in psalmo CXVIII: confige clauis a timore tuo carnes
meas. item in psalmo CXL: dirigatur oratio mea sicut incensum
in conspectu tuo et eleuatio manuum mearum
sacrificium uespertinum. item apud Zachariam: et [*] [*]
intuebuntur in me, in quem transfixerunt. item in psalmo
LXXXVII: et exclamaui ad te, domine, tota die extendi
manus meas ad te. item in Numeris: nunc quasi homo
deus suspenditur et sicut filius hominis minas patitur.
et in Canticis Canticorum ex persona ecclesiae dicit: frater
meus candidus et rubeus et lancea conpunctus a militibus.
quod candorem, quid aliud quam fidem populi demonstrabat?
rubeum autem passionem significat. ad hoc enim uenit in
primo aduentu suo, ut omnem humilitatem et deformitatem
usque ad mortem crucis ostentaret. audi denique in psalmo
XXI: ego autem sum uermis et non homo, opprobrium
hominum et abiectio plebis., omnes, qui conspiciebant
me, deridebant me, locuti sunt labiis et mouerunt caput.
item illic: exaruit uelut testa uirtus mea, et lingua [*] [*] [*]
mea adhaesit faucibus meis, et in puluerem mortis,
deduxisti me. item in psalmo LXVIII: placebit domino
super uitulum nouellum cornua producentem et ungulas.
quid dicis, Iudaee, numquid Dauid cornutus fuit?
age, nunc intellege botrum illum in Numeris, quem de terra
repromissionis in palanga duo uectantes reportabant, quod
utique figura fuit Christi pendentis in ligno, aduenientis de
terra repromissionis id est de Maria, quae ex genere terrigeno
fuit. subuectantes autem palangam duorum populorum figuram
ostendebat: unum priorem, scilicet uestrum, terga uersum
Christo dantem, alium uero posteriorem, botrum respicientem;
scilicet noster populus intellegitur.

Simon Iudaeus dixit: Quid de malagranata dicturus es,
quae ad Moysen adlata est cum eodem botro? [*] [*] [*]

Theophilus Christianus dixit: Rectissime malagranata botrum
secuta est. figura scilicet ecclesiae fuit habens intra se
populum rubeo sanguinis Christi censitum.

Simon Iudaeus dixit: Quid de ficulneis dicturus es, uel
quibus argumentis tractatibus tuis probabis ficum peccatum
non esse, cum, quando protoplastus Adam in transgressione
sua folia ficus pudenda contexit, quae fuit prurigo et amaritudo
peccati?.

Theophilus Chri.stianus dixit: Supra cutem ista intellegis,
Iudaee. nam arbor ficus et tegumenta foliarum ueteris hominis
figura intellegitur. nam si uelis spiritalem hominem considerare
hoc est interiorem, pomum de ficulneis ad Moysen de
terra repromissionis adlatum inuenies spiritalem uitam; sicut
Ezechiae regi Iudaeae post augmentum uitae suae potissimum
medicinae, massam ficus in sanitatem carnis suae accepisse. [*] [*] [*]

suffecerat enim deo dixisse: addidi tibi ad tempus uitae
tuae annos XV. adiungit dicens: accipe tibi massam
ficus et tere et cataplasmare et sanaberis, ut scilicet
confracto inpetu libidinis sanitatem recipias. reuertamur nunc
ad humilitatem primi aduentus Christi; de qua agebamus.
audi Esaiam prophetam: deus, quis credidit auditui nostro,
et brachium domini cui reuelatum est? adnuntiauimus
de eo: sicut puer infans, non est species eius neque
honor. et uidimus eum, et non habuit speciem neque
decorem: homo in plaga constitutus et sciens ferre infirmitatem.
quia auersa est facies eius, depretiatus est
nec conputatus est. hic peccata nostra portauit et pro
nobis in doloribus est. ipse autem, quod male tractatus [*] [*] [*]
est, sicut ouis ad uictimam ductus est; et sicut agnus
coram tondente se mutus, sic non aperuit os suum.
in humilitate iudicium eius sublatum est. natiuitatem
autem eius quis enarrabit? quia tollitur a terra uita
eius, a facinoribus populi mei adductus est in mortem.
et dabo malignos pro sepultura eius et diuites pro morte
eius, quia peccatum non fecit nec dolus inuentus est
in ore eius. sed dominus tradidit eum pro peccatis
nostris, et inter iniquos deputatus est. item illic de humilitate
primi aduentus eius testatur dicens: posui dorsum meum
ad flagella, maxillas autem meas ad palmas, faciem
autem meam non auerti a foeditate sputorum, et
fuit dominus adiutor meus. et Hieremias dicit: ego sicut
ouis ad uictimam ductus sum et nesciebam. de quo
agno in imaginem Christi Moyses in Aegypto pascha celebrauit [*] [*] [*] [*] [*]
in eliberatione populi. nec aliter potuerat populus de domo
seruitutis aut de pressura Pharaonis liberari, nisi agnus occideretur
et pascha celebraretur et de sanguine eius limina domus
signarentur, ut, cum ueniret angelus ille uastator, uiso signo sanguinis,
qui in domibus erant, saluarentur. quod sacramentum ante
praedictum in aduentu Christi inpletum est. pro hoc enim in
primo aduentu suo Christus occisus est, ut nos de potestate diaboli
et de idolorum cultura liberaret. anniculus autem dictus est,
quia, posteaquam intinctus est in Iordannem, annum praedicauit
et sic passus est, et sanguine eius fronte censemur, ut in
secundo aduentu, cum uenerit uastatio mundi istius, salui
esse possimus. huius rei auctorem Ezechielum prophetam dabo,
qui et ipse duos aduentus Christi significat dicens: transi
mediam Hierusalem et notabis signum in frontibus
uirorum dolentium et gementium ob iniquitates, quae [*] [*] [*]
fiunt in terra. et rursus secundum aduentum significat
uastationem non signatorum dicens: ite in ciuitatem et
nolite parcere seni neque iuueni, et mulieres et paruu-los
occidite gladio, ut deleantur; super quos autem
signum inueneritis, ne tetigeritis eos et a sanctis meis
incipite. hoc signum et Raab meretrix, quae [in] figura ecclesiae
fuit, coccum et spartum in fenestra suspendit, ut, cum
Iesus ueniret Hiericho debellare, uiso signo coccini Raab et,
qui in domo eius essent, saluarentur. ita et in aduentu Christi,
cum uenerit Christus filius dei saeculum istum igni cremare,
ecclesia et, qui in ea fronte signati inuenti fuerint, saluabuntur;
sicut Osee, qui typum Christi fuit, iubetur accipere
uxorem fornicationis hoc est ecclesiam, quam de fornicatione [*] [*] [*] [*]
idolorum Christus accepit: dixit dominus haec: occupa tibi
uxorem fornicationis; hoc est de fornicatione idolorum
illam accepit, quoniam initium fornicationis idolorum seruitus.

Simon Iudaeus dixit: Ergo ecclesia fornicaria est?
Theophilus Christianus dixit: Quid enim interpretatur fornicaria
nisi omnibus aduenientibus subiecta? sic et ecclesia
omnibus aduenientibus ad se quaestum fidei nulli negat.
repudiata enim synagoga adsumpsit sibi Christus ecclesiam.
audi enim Hieremiam dicentem: dimisi matrem uestram
et dedi ei libellum repudii, quod dedi matri uestrae,
quod dimisi eam. et alius propheta dicit: iudicamini ad
matrem uestram, quia non sum uir eius. hic est enim
Christus filius dei iustus, de quo et Salomon in persona Iudaeorum
prophetauit dicens:circumueniamus ergo iustumquia
inutilis est nobis et contrarius est operibus nostris
et inproperat nobis peccata legis, diffamat in nos
peccata disciplinae nostrae, promittit scientiam dei [*] [*]

se habere et filium dei se nominat. et factus est nobis
in traductionem cogitationum nostrarum. grauis est
\'enim nobis etiam ad uidendum, quoniam dissimilis est
aliis uita illius et inmutatae sunt uiae illius. tamquam
nugaces aestimati sumus ab illo, et continet
se a uiis nostris quasi ab inmunditiis et praefert nouissima
iustorum et gloriatur patrem deum se habere
et filium dei se nominat. uideamus ergo, si sermones
illius ueri sunt, et temtemus, quae uentura sunt illi.
et sciamus, quae erunt nouissima illius. si enim uerus
dei filius est, suscipiet illum et liberabit illum de
manibus contrariorum. contumelia et tormento interrogemus
illum, ut sciamus reuerentiam illius et probemus
patientiam ipsius. morte turpissima condemnemus
illum; erit enim respectus ex sermonibus ipsius.
haec cogitauerunt et errauerunt; excaecauit enim
illos malitia ipsorum, et nescierunt sacramenta dei.
et Moyses in Deuteronomio dicit: innocentem et iustum
non occides. surrexisse illum a mortuis scripturae testantur.
inuenimus in psalmo XV: quoniam non derelinques [*] [*] [*]
animam meam in infernum neque dabis sanctum
tuum uidere corruptionem. notas fecisti mihi uias
uitae, adimplebis me laetitia cum uultu tuo; item in psalmo
XXVIIII: domine, eduxisti ab inferis animam meam;
item in psalmo III dicit: ego dormiui et somnum cepi et
exsurrexi, quoniam dominus suscipiet me. et Osee propheta
testatur illum a mortuis tertio die resurrexisse, dicens:
uiuificabit !nos post biduum in die tertia. item ad Moysen
dominus in Exodo dicens: descende et testare populum et
purifica illos hodie et cras, ut lauent uestimenta sua et
sint parati in die tertia. tertia enim die apparuit dominus in
monte Sina. etlonas ad praedicationem Nineuitis cum mitteretur,
typum Christi demonstrabat, quod post triduum de uentre ceti,
qui infernus fuit, exiturus esset. et Esaias dicit: nunc exsurgam, [*] [*]
dicit dominus, nunc clarificabor, nunc uidebitis, nunc
erubescetis. uana erit fortitudo spei uestrae, ignis uos
consumet. et in psalmo LXXVII dicit: et exsurrexit tamquam
dormiens dominus et tamquam potens crapulatus
a uino. quod uinum dixit, passio eius demonstratur. nam in
passione eius ab hora sexta usque in horam nonam tenebrae
factae sunt, nox diem clausit dicente Amos propheta: occidet
sol meridie et obtenebrabitur dies lucis, et conuertam
dies festos uestros in luctum et omnia cantica uestra
in lamentationem. et Hieremias dicit: exterrita est, quae
parit, taedium tenuit anima eius; occidit sol, cum
adhuc dies est; confusa est et maledicta; reliquos
eorum in gladium dabo in conspectu inimicorum [*] [*] [*]
eorum. quod autem post resurrectionem in caelis ascendit
et ad dexteram patris sedet, scripturae omnes testantur
dicentes in psalmo LXVII: iter facite ei, qui ascendit
super occasum; dominus nomen est illi. turbabuntur
a facie eius, patris orfanorum et iudicis uiduarum;
item in psalmo XLVI: ascendit deus in iubilatione
et dominus in uoce tubae; item in psalmo XVIII: a
summo caelo egressio eius et occursus eius usque ad
summum caeli, et non est, qui se abscondat a calore
eius. lex domini inmaculata, conuertens animas; item in
psalmo XVII: inclinauit caelum et descendit, et caligo
sub pedibus eius, et ascendit super Cherubin et uolauit,
uolauit super pennas uentorum et posuit tenebras
latibulum suum; prae fulgore in conspectu eius nubes
transierunt, grando et carbones ignis; et intonuit de
caelo dominus, et altissimus dedit uocem suam; misit
de summo et accepit me et liberauit me et eripuit [*] [*]
me ab inimicis meis potentissimis et ab his, qui
oderunt me. et Esaias dicit: quis est hic, qui uenit ex
Edom dominus, rubor uestimentorum ex Bosor, sic praeclarus
in stola et uiolentus? et ex persona Christi respondetur:
ego disputo iudicium et adnuntio ueritatem.
item in psalmo XXIII ascendente Christo in caelis ianitoribus
angelis dictum est: tollite portas, principes, uestri, et
eleuamini, portae aeternales, et introibit rex gloriae.
at illi, qui sciebant Christum uerbo in uirginem insinuatum,
mirantes, quod tali habitu et trophaeam uictricem reportans
caelum conscenderet, interrogant dicentes: quis est iste rex
gloriae? quibus responsum datur: dominus uirtutum ipse
est rex gloriae. item in psalmo CVIIII: dixit dominus [*] [*] [*]
domino meo:. sede ad dexteram meam, donec ponam
inimicos tuos scabellum pedum tuorum. uirgam uirtutis
tuae emittit dominus ex Sion, et dominare in
medio inimicorum tuorum. tecum principium in die
uirtutis tuae, in splendore sanctorum. ex utero. ante
lu.ciferum genui te. iurauit dominus et non paenitebit
eum: tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem
Melchisedech, dominus a dexteris tuis. audi nunc et
claritatem regni secundi aduentus eius apud Danihelum: uidebam
nocte in uisu, et ecce in nubibus caeli quasi
filius hominis ueniens uenit usque ad ueterem dierum,
et data est ei potestas regia; omnes reges terrae
per genus et omnis claritas seruient ei, et fides eius
aeterna, quae non mouetur, et regnum eius non
corrumpetur. item in psalmo XCII: dominus regnauit, decorem
induit, induit dominus fortitudinem et praecinxit
se uirtute. etenim confirmauit orbem terrae, qui non
mouebitur. parata est sedes tua, deus, ex illo saeculo tu. [*] [*]
es. et in psalmo XLVIIII: deus deorum dominus locutus
est et uocauit terram a solis ortu usque ad occasum,
ex. Sion species decoris eius. deus manifeste ueniet,
deus noster, et non silebit. ignis in conspectu eius
ardebit, et in circuitu eius:tempesta-s ualida. uocauit
caelum sursum et terram, discerneret populum suum.
colligite illi sanctos eius, eos, qui disponunt testamentum
eius in sacrificiis. et adnuntiabunt caeli
iustitiam eius, quoniam deus iudex est. item in psalmo
XLHII dicit: accingere gladium tuum circa femur,
potentissime, speciem tuam et pulchritudinem tuam; et
intende, prospere procede et regna propter ueritatem
et mansuetudinem et iustitiam. item in psalmo XCV dicit:
dicite in nationibus: dominus regnauit a ligno. item
apudEsaiam:puer natus est nobis, cuius imperium factum
est super humeros eius, et uocabitur nomen illiusmagni [*] [*] [*]
consilii angelus. et, si uolueris plenitudinem euangeliorum
cognoscere, inuenies apud Iohannem nostrum euntem ad passionem
Christum crucem in humeris sibi portasse, pro quo dicit
Esaias: cuius imperium factum est super humeros
eius. item in psalmo LXXI: deus, iudicium tuum regi
da et iustitiam tuam filio regis, iudicare populum
tuum in iustitia et pauperes tuos in iudicio. susci-piant
montes pacem populo tuo et colles iustitiam.
iudicabit egenos populi et saluos faciet filios pauperum
et humiliabit calumniatorem et permanebit cum
sole et ante lunam in generationes generationum. orietur
in diebus eius iustitia et habundantia pacis, donec
extollatur luna. et dominabitur a mari usque ad mare et
a fluminibus usque ad terminos orbis terrarum. coram
illo decident Aethiopes, et inimici eius terram lingent
et adorabunt eum semper, tota die benedicent eum. et
erit firmamentum in terra in summis montium, superextolletur
super Libanum fructus eius, et florebunt
de ciuitate sicut fenum terrae. sit nomen eius benedictum
in saecula saeculorum, ante solem permanet [*] [*] [*]
nomen eius et ante lunam sedes eius, et benedicentur
in eo omnes tribus terrae, omnes gentes magnificabunt
eum.

Simon Iudaeus dixit: Omnia quidem in Christo praefigurata
manifesta probatione per scripturas meas mihi ostendisti.
et uolueram quidem credere, si non me psalmi istius
deliberatio reuocaret. nam hic psalmus in Salomonem dictus
est; adeo titulus eius te reuincit, cum dicat: Psalmus in
Salomonem.

Theophilus Christianus dixit: Inuisor ille, qui protoplastum
fefellit et populum uestrum modo decepit, per cuius inuidiam
mors in orbem terrarum uenit, hic uidelicet et sensum cordis
tui occupauit, ut rem manifestam et in luce positam errulus
non intellegas. Salomon enim intra certa Iudaeae XL annis [*] [*] [*]

regnauit, a Dan usque ad Bersabee, et postea deliquit, sicut in
Basilion libro tertio dicit: et fecit Salomon malignum
et non ambulauit in uia patris sui Dauid et aedificauit
idolumMoab, Chamos, et Triuiae, abominationis Sidoniorum;
et excitauit dominus satanan ipsi Salomoni Ader
Idumaeum. Christi autem regnum ultra incognitas solitudines
est porrectum. de quo enim deus per prophetam: et permanebit
cum sole et ante lunam in generationes generationum
et dominabitur a mari usque ad mare et a flumine
usque ad terminos orbis terrae? numquid de Salomone
hoc dicit, cuius regnum et annos superius tibi ostendi?
Christus autem semper et ubique regnat. [*] [*]

Simon Iudaeus dixit: Recedit, ut uideo, de mentibus meis
inimicus patrum meorum diabolus, qui oculos cordis mei
caecabat. coepi enim uelle lumen ueritatis agnoscere.;

Theophilus Christianus dixit: Crede ergo. tu, ut possis de
singulis inluminatus de uinculis exire, sicut Esaias de Christo
dicit: spiritus domini super me; propterea unxit
me et misit me bene nuntiare pauperibus, sanare
contritos corde, educere e uinculis adligatos et de
domo carceris sedentes in tenebris et umbra mortis, dare
lumen caecis. quid enim intellegitur domus carceris et
homines in uinculis oppressi nisi saeculi istius homines ignorantiae
caecitate detenti et diaboli peccatis uinculati? sicut in
Genesi dicit: et erant tenebrae super abyssum, et
dixit deus: fiat lux! abyssus enim quid intellegitur nisi [*] [*] [*]

corda hominum tenebris ignorantiae caecata? sed adueniente
Christo, qui est lux. recedunt tenebrae ignorantiae.

Simon Iudaeus dixit: Multa quidem occulta et inaudita
mihi manifestasti. sed adhuc animae meae inest scripulum
diffidentiae, eo quod omnia religiose colitis, sabbatum uero,
quem deus custodiendum seruandumque mandauit, neglegitis,
cibos praeterea et uinum gentiliter sumitis, cum deus specialiter
praeceperit, quaeque debeant ex animalibus et piscibus
esse edenda et quaeque exsecranda nec morticina illorum
tangenda. nisi mihi et hoc per scripturas probatum fuerit,
periclitor credere.

Theophilus Christianus dixit: Iam et superius dixi tibi,
quod diabolus inuideat tibi, quod scilicet filius sis patrum
tuorum, qui tot beneficiis fulti et ab Aegypto liberati — ad [*] [*] [*]

uicem murorum mare circumstetit undas —, in heremo largis
dapibus adparati caelestique cibo manna saturati, in obliuionem
transgressi profanos deos, quos colerent, ausi sunt postulare.
merito deus per Hieremiam increpat et obiurgat genus uestrum
dicens: si mutabit Aethiopus colorem et pardus uarietatem,
sic et uos mutamini a doctrina mala. sabbata scilicet
imaginaria requies septimi diei tradita fuit, primum quod Iesus
filius Naue, ut Hiericho debellaret, per septem dies uicibus
muros circuibat; arma bellica tractantes et arcam testamenti
gestantes, septima autem die septies, circuierunt. manifesta
ueritas est, quod aut sabbato coeperunt aut in sabbato cadentibus
muris Hiericho debellauerunt. accedit et illud, quod in
Machabaeis maximam uictoriam de inimicis suis sabbato
reportabant et ultionem aduersariorum gladiis suis sabbato uindicabant.
accedit et illud, quod humanum sabbatum repellat:
deus dicente Esaia: ieiunium et dies festos uestros et [*] [*] [*] [*] [*]
sabbata uestra odit anima mea. facti estis mihi in
,habundantiam, iam non dimittam peccata uestra. illud
autem sabbatum deus desiderat, requiescere te debere ab
operibus malignis, ut in septimo millesimo anno, quod sabbatum
sabbatorum intellegitur, mundus ab operibus malis inueniaris.
haec erit sabbata tenera sancta deo, in qua deus
delectatur. cibos autem quod ambigis manducare debere, non
carnes suillas, sed facta porcina prohiberis admittere. similiter
in aqua luto mixta uolutans sororem tuam tibi in coniugio
copulas, sanguinem cum sanguine iungis, rapinis terram
perscrutaris, festa tua publicas, in plateis oras. ecce
quomodo peccas! et non intellegis de te scriptum esse in
psalmo XVI: saturati sunt porcina et reliquerunt [*] [*]
reliquias paruulis suis, hoc est peccatum uestrum posteritati
uestrae propagatis. de piscibus autem squamea cute uescitis;
cetera autem, quae uitare fingitis, retibus extracta et in
multitudine piscium permixta, penitus exsucata per liquamen
dulciter manducatis. uinum autem Christianorum ostende
mihi per scripturam ubi prohibitum acceperis, et recte me
uincere poteris. ego autem ostendam tibi, ubi Iudaicum uinum
prohibetur et escas tuas manducare uetamur. audi Esaiam
prophetam dicentem: manus uestrae sanguine plenae
sunt; lauamini, mundi estote! item in psalmo XIII dicit:
ueloces pedes eorum ad effundendum sanguinem.
contritio et infelicitas in uiis eorum, et uiam pacis
non cognouerunt. ecce quales pedes! et quibus manibus
uinum et azymas conficitis! et in Deuteronomio dicit: de
uinea enim Sodomorum uinum eorum, et propago
eorum ex Gomorra. uua eorum uua fellis, botrus
amaritudinis in ipsis. furor draconum uinum eorum [*] [*] [*]
et furor aspidum insanabilis. nonne haec congregata
sunt apud me et signata sunt in thesauris meis?

His tot et tantis testimoniis reuictus, Simon, uel si credere
nequiueris, saluti tuae contradicis. lege scilicet Danihelum et
inuenies Nabuchodonosor dicentem: nonne tres uiros in
fornacem misimus? ecce uideo quattuor uiros, et facies
quarti similitudo filio dei. quid dicis, Iudaee? Nabuchodonosor
barbarus filium dei cognouit, quem tu tardas inuenire.
et uide, ne in te inpleatur inuectio Ambacuc prophetae dicentis:
uidete, contemptores, et inspicite et admiramini,
quoniam ego opus operor in diebus uestris, quod non
creditis, si quis enarrauerit uobis.

Simon Iudaeus dixit: Lator salutis, Theophile, aegrotorum
bone medice, nec ultra possum dicere. iube me catecizari et [*] [*] [*]
signo fidei Iesu Christi consecrari. arbitror enim per manus
inpositionem accepturum me delictorum ablutionem.

Theophilus Christianus dixit: Immo benedictionem! sic Isac
Iacob benedixit, et per inpositionem manus benedictionem
accepit, ut maior fieret ex minore. sic et Efrem et Manasse
per inpositionem manuum dilatati sunt.

Tunc Theophilus Simonem Iudaeum unxit. et adeptus fidem
Simon gratias agere coepit dicens: gratias tibi ago, Iesus,
quem nunquam uidi ad faciem, nunc autem credo in te. gratias
tibi, Iesus, quem nunquam audiui, nunc autem audio.
inuoco te, Iesus, cuius sensum antea non habui, nunc autem
cupio in te sensum meum esse, per quem cognouit Theophilum
discipulum tuum. domine Iesus, si fide dignus sum, et ad [*] [*] [*]

tuam agnitionem confirma me. tu enim errantibus uiam
demonstras et perditos reuocas et mortuos suscitas et infideles
fide tua confirmas et caecis oculos cordis inluminas.
tu es ipse tabernaculum sanctum, qui fuisti cum patribus
nostris in deserto, tu candelabrum luminis, tu altarium et
panis propositionis, tu ara, tu uictima uoluntaria; tu es,
domine, uita et margarita, crystallum, iugum, aratrum. oro,
domine, ignorantiae et incredulitatis meae ne memineris. tu
enim absconsa beneficia praestans es, qui mihi omnia donare
dignatus es. tibi sit honor, potestas, laus, gloria hic et in
cuncta inmortalia saecula saeculorum. amen. [*] [*] [*]