De Vita Beati Antoni Monachi (2-5)

Igitur beati Antoni narraturus insignia primum sancti spiritus
mihi maiestas inuocanda est, ut qui illum rebus diuitem fecit
me in his explicandis per linguae frena moderetur et labiorum
sordes prophetici carbonis diluere maturet incendio, ne conscientiae
nebulis lucem conuersationis illius aut amplissimis
pauperem faciam laudibus aut infantia arente deuenustem.
benedicitur indiuisa trinitas deus noster, qui seruum suum
Antonium tanta uirtutum dote sublimem circa Danubii fluminis
ripas in ciuitate Yaleria Secundino patre lucis huius ianuam [*]

iussit intrare. qui quamuis de splendore natalium conscientiae
iubar hauserit, tamen fulgorem stirpis praecipuae morum
radiis obumbrauit, uincens decorem sanguinis ingenii claritate,
dum coruscantem germinis sui lampadam actuum serenitate
transcendit, et factus est uictor stemmatis sui, per quod uniuersos
nascendo superauit. qui dum adhuc de matris penderet
uberibus, quem praesciuit dei gratia non reliquit, nec passa
est inopem fauoris existere dispensatio caelestis quem remunerandis
plenum studiis adprobauit. qui ne sancti instituta
propositi per parentum blandimenta frangeret, annorum ferme
octo genitoris tutela nudatus est: mox tamen ad inlustrissimum
uirum Seuerinum ignara fuci aetas euolauit, qui dum eum
mulceret osculis, futura in puero bona quasi transacta relegebat.
fuit enim, cuius meritis nihil esset absconditum. ille
hunc sibi futurum participem pia ubique uoce praedicabat,
credo, ut incipientis tirocinia spes adnuntiata solidaret.

Sed postquam beatus uir humanis rebus exemptus est, Constanti
antistitis ea tempestate florentissimi iunctus obsequiis
gloriosis operibus uitae rudimenta dedicauit: qui eum inter
ecclesiasticos exceptores caelestem militiam iussit ordiri: erat
enim uenerabilis sacerdos Antoni nostri patruus. sed numquam
ille magisterii rigorem consanguinitatis lege molliuit
nec fecit securum de necessitudine discipulum non timere,
cui gratiam doctoris nisi censura non praestitit. tantus fuit
circa sectatorem diligentiae modus, quantum iudicia contulerunt:
meritum suum in facie monitoris agnouit. sed iam
peccatorum consummatio Pannoniis minabatur excidium: iam [*] [*] [*]

succisa radice substantiae regionis illius status in pronum
deflexerat. per incursus enim uariarum gentium cotidiana
gladiorum seges messem nobilitatis absciderat et fecundas
humani germinis terras ira populante desolabat. iam Franci,
Heruli, Saxones, multiplices crudelitatum species beluarum
more peragebant, quae nationum diuersitas superstitiosis mancipata
culturis deos suos humana credebant caede mulceri
nec umquam propitia se habere numina, nisi cum ea aequalium
cruore placassent: cessare confidebant iram caelicolum innocentis
effusione sanguinis, qui ut in gratiam redirent cum
superis suis, propinquorum consueuerant mortes offerre. quoscumque
tamen religiosi titulus declarabat officii, hos quasi
sereniores hostias immolabant, aestimantes quod piorum iugulis
diuinitatis cessaret indignatio et fieret materia gratiae locus
offensae. inter quae temporum procellas Constantius pontifex,
ne quid in mundo haberet subsidii, terra hospitibus deputata
humana lege liberatus est.

Post cuius resolutionem Antonium nostrum famuli ad Italiae
partes, quibus caelitus fuerat deputatus, Christo duce perducunt.
principe loco Tellinae uallis, quae id sortita est uocabuli,
limen ingreditur: quam montium ex utroque latere
brachiis fabricata naturae ditat amoenitas et de uerticibus
fecundis amnium plebe locupletat uber solum, quod auaris
respondet iuxta desideria inmoderata cultoribus, non tamen
ita aristis praegrauidum aut dotatum pascuis aut arbustis
consitum aut fluminibus laetum, ut non ei plus superuenientis
personae gratia praestaret quam ipsius originis uariata
et distincta formositas. illic Mario presbytero, qui spiritibus
inmundis dominabatur, adiunctus est, quia haec est rerum
condicio, ut noui hominis mores diuulget inuenta sodalitas et [*]

qui ignoratur per originem similium clarescat affectu: deprehenditur
mens secreta per socios et cui non licet ad liquidum
superuenientis aestimare conscientiam conceditur ut de suis
deprehendat externos. nam cum eum beatus Marius illis oculis,
quibus mentes uidentur, inspiceret et interioris decorem
hominis absconditis percontaretur optutibus, uoluit eum clericorum
sociare collegio et inter ecclesiasticos coetus praestantem
meritis dedicare personam. sed fugit honorem uelut ueneni
poculum qui semper potentiam credidit subiacere et seruire
patienter praetulit regali dominatui.

Ne tamen diu humanae conuersationis mixtus inlecebris
societatem contagionis hauriret, elegit secessum haud procul
a beati martyris Fidelis sepulcro, ubi Larius Ionii marmoris
minas deponit, quando, ne euagetur longius, obiectis ripis
resistunt frena telluris. illic inserto nubibus uertice mons
coruscat, qui sublimitate sua uincit aspectum. sed quam superbus
est magnitudine, tam difficilis ascensu. nam nullis
ante monachum nostrum patuit gressibus nec per praerupta
saxorum humani generis admisit formidine repugnante uestigium.
in praecisis cautibus tuta feris longum praebuit nullo
exterrente cubilia, eo bestiis blandior, quo terribilius agricolarum
minatur excursui. in hoc dei famulus sedem delegit,
in quo sola fuit placendi causa, quia nequaquam lenocinabatur
aspectibus. nihil secum amplius nisi parum leguminis et
ligonem, quo terram sollicitaret, de mundi beneficiis adsumens,
dedicauit callem subiecta asperitate nescitum. iuga illa [*] [*] [*]

indomitam naturae legem Antonio congrediente perdiderunt: reserata
itinera post ingressum eius patuere cupientibus. inuenit
illic tamen duos senes, quos iam ita inter lustra beluarum
habitatio longa miscuerat, ut nihil de illis mundo fama nuntiaret,
quorum uitam sanctitatemque plene uideor elocutus,
cum expetitam pro dei timore habitationem sine nube uulgaui.
breui post horum unus adsumptus est et terreni carceris mole
deposita aetheriam ualitudinem felix anima resumpsit: nam
absolutionis eius tempore columna ignea beati Antoni oculis
ingesta est ad caelum usque pertingens, credo, ut uenerabilis
uiri fides et ardor ille uitiorum decoctor typico monstraretur in-,
cendio, tunc dum ibi dei cultor tota disciplinis caelestibus uirium
suarum uela laxaret et per sinus animae corporisque extrudentia
paleas flabra susciperet. cuius uigilias ieiunia lectionis
adsiduitatem iure replicarem, nisi haberem digniora memoratu.
numquam ille cibum sumpsit nisi fatiscente corpusculo, numquam
nisi exemptis officii munus sollicitudinem quiete laxauit.
sed quid retexam quae perfectionis habuerit instrumenta per-I\',
fectus ant per quos gradus ad celsa conscenderit quem liquido\',
declaratum est optinere sublimia? sciuit ille sic per labores.uarios disciplinarum liniamenta sectari, ut numquam adsumeret
adrogantiam de labore, et cum omnia essent digna
praeconiis quae gerebat, dispendium uirtutis credidit fuisse
laudatum. sic totum de eius actibus opinionis luce radiabat,
ut nihil praeberetur ostentui: praeminebat censura mentis in
corpore et iracundiam, quam contra culpas anima eius susceperat,
facies infucata pingebat. uideres aduersus flagitia [*]
mundana toruos oculos et indefessa contra saeculi blanditias Christi
militem bella tractare. quando illa imago statum suum resoluit
in risum et ab ordinis proprii rigore laetitiae debilitate
confracta est ?.