De XII Abusionibus saeculi (5-9)

FEMINA SINE PVDICITIA.

Quintus abusionis gradus est femina sine pudicitia. sicut enim omnes
mores bonos procurat et custodit in uiris prudentia, sic in feminis
cunctos honestos actus nutrit et fouet et habet pudicitia. pudicitia
namque castitatem custodit, auaritiam refrenat, lites deuitat, iras
mitigat, libidinem occupat, cupiditatem temperat, lasciuiam
castigat, ebrietatem canet, uerba non multiplicat, gulae concupiscentias
propurgat, furtum omnino damnat. quid plura ?
omnia uitia restringit et omnes uirtutes et quicquid coram Deo et
hominibus bonis laudabile est nutrit. inpudica uita nec laudem ab
hominibus in praesenti saeculo nec remunerationem a Deo expectat in [*] [*]

futuro: pudica uero uita famam bonam inter homines possidet, de
ope futurae beatitudinis gaudet. praesentibus semet ipsam imitabilem
facit , posteris memoriam amabilem relinquit. bonis semper moribus
delectatur et consentit et adsiduis scripturarum meditationibus et
eloquiis animam uegetat. bonorum praecedentium exempla custodit
et inseparabilia perfectis contubernia nectit. duobus ergo modis
constat uerae pudicitiae exercitatio, id est corporis habitu et
superficie et animi affectu interno. per exteriorem iuxta apostolum
coram hominibus exempla, per interiorem modum coram
Deo prouidemus opera bona. pudicitia namque est corporis alienas
res non appetere, omnem. inmunditiam deuitare, ante horam
congruam non gustare uelle, risum non excitare, uerba uana et falsa
non loqui, habitum per omnia ordinatum propositoque conuenientem
tam capillorum quam uestium sicut decet habere, cum indignis contubernia
non inire, supercilioso intuitu neminem aspicere, uagari oculos
non permittere, pompatico et inlecebroso gressu non incedere., nullo
inferior in incepto bono opere apparere, nulli contumeliam aut ruborem
incutere , neminem blasphemare, senes non inridere, [bonis non
inuidere] meliori non controuersari, de his quae ignoras non tractare,
etiam quae scis non omnia proferre. haec cum proximis amabilem hominem
reddunt, et Deo acceptabilem faciunt. pudicitia uero animae est,
plus propter Dei oculos quam hominis omnia bona facere, appetitiones
turpium cogitationum compescere, omnes meliores esse se aestimare,
nemini inuidere, de semet ipso nihil confidere, Dei semper auxilio res
omnes committere, ante Dei oculos semet ipsum constituere, haeretica [*]
prauitate sensum non maculare, catholicis per omnia consentire, Deo
soli adhaerere, castitatem internae mentis Domino Iesu Christo offerre,
omnia coepta bona opera mortis tantum termino finire, praesentes tribulationes
animi fortidudine paruipendere, in terra praeter proximos nihil
amare, cuncti amoris.in caelo thesaurum constituere et pro omni bono
actu mercedem in caelestibus a Deo sperare. pudicitia ornamentum
nobilium est, exaltatio humilium, nobilitas ignobilium, pulcritudo
uilium, prosperitas laborantium, solamen maerentium, augmentum
omnis pulcritudinis, decus religionis, defensio criminum, multiplicatio
meritorum, creatoris omnium Dei amicitia.

DOMTNVS SINE VIRTVTE.

Sextus abusionis gradus est dominus sine uirtute, quia nihil proficit
dominandi habere potestatem, si dominus ipse non habeat et
uirtutis rigorem. sed hic uirtutis rigor non tam exercitus fortitudine,
quae et ipsa saecularibus dominis necessaria est, indiget quam animi
interiorem fortitudinem per bonos mores exercere debet. saepe enim dominandi
uirtus per animi neglegentiam perditur, sicut in Heli sacerdote
factum fuisse comprobatur. qui dum per seueritatem iudicii peccantes
filios non coercuit, eorum uindictae Dominus uelut consentienti non
pepercit. tria ergo necessaria eos qui dominantur habere oportet, terrorem
scilicet et ordinationem et amorem. nisi enim ametur dominus
et metuatur, ordinatio illius constare minime poterit. per beneficia ergo
et affabilitatem procuret ut diligatur, et per iustas uindictas non [*]

propriae iniuriae, sed legis Dei studeat ut metuatur. propterea quoque
dum multi pendent in eo, ipse Deo adhaerere debet qui illum in ducatum
constituit, qui ad portanda multorum onera ipsum ueluti fortiorem
solidauit. paxillus enim nisi bene fixus firmiter alicui fortiori adhaereat,
omne quod in eo pendet cito labitur et ipse solutus a rigore
suae firmitatis cum oneribus ad terram delabitur: sic et princeps nisi
suo conditori pertinaciter adhaeserit, et ipse et omnis qui ei consentit
cito deperit. quidam namque per dominandi officium solidius Deo adpropinquant,
quidam inposito sibi dignitatis honore deteriores fiunt.
Moyses enim accepto ducatu familiarius Dei locutionibus utebatur:
Saul uero filius Cis postquam sceptra regni suscepit, per inoboedientiae
superbiam Deum offendit. rex Salomon postquam patris sui Dauid
sedem optinuit, Deus illum ultra omnes mortales uelut ad innumerosi
populi gubernationem sapientiae munere donauit: e contrario uero Hieroboam
seruus Salomonis, postquam regni domus Dauid partem accepit,
ad idolorum cultum decem tribus Israel quae erant in parte Samariae
adtraxit. per quae exempla euidenter ostenditur quosdam in sublimiori
statu ad maiorem perfectionem crescere, quosdam uero per supercilium
dominationis ad deteriora defluere. per quod utrumque intellegitur eos
qui ad meliora conscendunt per uirtutem animi et Dei auxilium posse
id facere et eos qui ad deteriora deuertunt per mentis inbecillitatem
pariter et neglegentiam errare. unde dominus absque uirtute fieri non
debet, quam uirtutem sine Dei auxilio nullatenus habet. qui etenim
multa tuetur, si non habet fortitudinem, non ualet id agere, quoniam [*] [*] [*]
magna magnis infestationibus et aduersitatibus solent laborare. omnis
igitur qui praeest hoc primitus animi tota intentione procuret, ut per
omnia de Domini adiutorio omnino non dubitet. si namque coeperit in
actibus suis auxiliatorem habere dominum dominorum, nullus hominum
contemptui habere poterit eius dominatum. non est enim
potestas nisi a Deo. ipse eleuat de stercore egenum et sedere
facit cum principibus populi sui, deponit potentes de sede et exaltat
humiles, ut subditus fiat omnia mundus Deo et egeat gloria Dei.

CHRISTIANVS CONTENTIOSVS.

Septimus abusionis gradus est Christianus contentiosus, qui cum
participationem nominis Christi per fidem et baptismum suscepit,
contra Christi dicta et propositum mundi caduca delectamenta diligit.
omne enim quod contenditur aut propter propriam eius rei dilectionem
de qua agitur aut propter alterius amorem quae sub odiosa
specie latet appetitur. quemadmodum uerbi gratia bellum animoso
conpugnantium conflictu cum odiosa res sit, propter amorem
uictoriae et libertatis peragitur, et multae aliae dilectae species
sub odioso labore uel formidine satis contentiose expetuntur.
unde patenter intellegitur nihil contendi, nisi propter dilectionem
subsequentem scilicet amabilem remunerationem. qui igitur
mundum praesentem ex quacumque causa contendit, perspicue
ostenditur mundum diligere, quod per Iohannem spiritus sancti [*] [*]

sermones interdicunt, quibus ait: nolite diligere mundum,
neque ea quae in mundo sunt? mundi enim amor et Dei pariter
in uno corde cohabitare non possunt, quemadmodum oculi caelum
pariter et terram nequaquam conspiciunt. sed requirendum est,
si uere in mundo aliquid sit quod amari debeat et quis sit ille mundus
quem diligi diuina eloquia uetant. terra ergo cum nascentibus ex
ea et metallis et animantibus et pulcritudine uestium et oblectationibus
ciborum et his quae ad haec pertinent non diligi praecipitur, sed
proximus propter quem haec omnia facta sunt amari iubetur. haec
enim omnia praedicta uelut non mansura ad caelestem patriam pergentes
comitari nequeunt. proximi uero uelut mansuri regis coheredes
semet ipsos licenter inuicem diligunt. quod ergo semper in mundo non
manet et cum mundo pariter deficiet et ipse mundus non amari imperatur:
proximus autem qui est pars regni caelestis in terra interim
a regni caelorum appetitoribus non incongrue amatur, dum in summa
illa patria in aeternum coheres habebitur. propterea uero mundus
praesens non diligi imperatur, ne a Dei dilectione alienus saeculi dilector
quisque efficiatur. non ergo debet contendi quod non licet amari.
igitur Christianus qui nominis Christi similitudinem tenet morum
quoque similitudinem habere debet. Christianus enim recte nemo dicitur,
nisi qui Christo moribus coaequatur. de Christo uero per prophetam
ita describitur: ecce puer meus quem elegi, electus
meus, conplacuit sibi in illo anima mea: ponam spiritum
meum super eum. non contendet neque clamabit [*] [*] [*]
neque audiet aliquis in plateis uocem eius. ecce Christus
non contendit neque clamauit: et tu si morum Christi similitudinem
retinere cupis, ne contendas, ne abusiuus in ecclesia Christianus
existas. suis enim sectatoribus Christus praecepit: nolite uocari
Rabbi: unus est enim magister uester, qui est
Christus: et patrem nolite uocare super terram: unus
est enim pater uester qui in caelis est. omnes enim
uos fratres estis. quibus ad supplicandum imperauit dicere:
pater noster qui in caelis es sanctificetur nomen tuum.
frustra ergo patrem contendit in terra qui patrem et patriam profitetur
habere se in caelo: cuius possessor nemo efficitur, nisi qui de
terrenae patriae contentione securus habetur.

PAVPER SVPERBVS.

Octauus abusionis gradus est pauper superbus, qui nihil habens
in superbiam extollitur, cum e contrario diuitibus saeculi non superbe
sapere per apostolum imperetur. quid ergo stolidius fieri potest quam
illum qui per infimam miseriam uelut in terram abiectus extremus
et humilis incedere et contristari debuerat supercilioso superbiae tumore
inflatam mentem contra Deum erigere ? per quod uitium lapsi
corruerunt qui summo caeli conditi erant culmine. quid ergo uult
quasi potens in terra superbire, qui prae omnibus hominibus debuerat
humilis apparere? sed ne de paupertate sua tristitiam habeant, quid
a Deo accepturi sunt pauperes adtendant: ipse etenim inquit: [*] [*]

beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum
«aelorum. recta namque dispensatione misericors caeli regnum illis
committit quibus regni terrarum participationem [inter mortales] abstulit,
ut ipse diues in caeli sede appareat qui in terra penitus nihil
procurat. cauendum uero pauperibus est, ne dum per necessitatem
terrae regnum perdunt, per mentis imprudentiam etiam caelorum
regna amittant. cum enim Dei dispensatione paupertatem necessariam
acceperint, in ipsorum arbitrio pendet utrum pauperes spiritu sint.
non enim quibuscumque pauperibus caeli regna promittuntur, sed his
tantummodo quibus diuitiarum inopiam animorum humilitas comitatur.
pauper enim humilis pauper spiritu appellatur, qui cum egenus foris
cernitur, numquam in superbiam eleuatur: quoniam ad petenda regna
caelorum plus ualet mentis humilitas quam praesentium diuitiarum
temporalis paupertas. etenim humiles qui bene diuitias possessas habent
possunt pauperes spiritu appellari , et superbos nihil habentes
haud dubium est beatitudine paupertatis priuari. de quibus utrisque
sancta scriptura ita loquitur: est quasi diues, cum nihil habeat
et est quasi pauper, cum in multis diuitiis sit.
quasi diues est pauper superbus mentis affectu et quasi pauper
est diues mentis humilitate. diues ergo inopia est mentis humilitas
et ineptae diuitiae sunt animorum inormitas. prouidendum ergo est [*] [*]
pauperibus, ut semet ipsos quales sint intellegant et quod rebus consequi
non ualent mentis tumore superbire desistant.

REX INIQVVS.

Nonus abusionis gradus est rex iniquus. etenim regem non iniquum
sed correctorem iniquorum esse oportet. unde in semet ipso nominis
sui dignitatem custodire debet: nomen enim regis intellectualiter hoc
retinet, ut subiectis omnibus rectoris officium procuret sed qualiter
alios corrigere poterit qui proprios mores ne iniqui sint non corrigit?
quoniam iustitia regis exaltatur solium et ueritate solidantur
gubernacula populorum. iustitia uero regis est neminem iniuste per
potentiam opprimere, sine acceptione personarum inter uirum et proximum
suum iudicare, aduenis et pupillis et uiduis defensorem esse,
furta cohibere, adulteria punire, iniquos non exaltare, inpudicos et
histriones non nutrire, impios de terra perdere, parricidas et periurantes
uiuere non sinere, ecclesias defendere, pauperes eleemosynis
alere, iustos super regni negotia constituere, senes et sapientes et
sobrios consiliarios habere, magorum et ariolorum pythonissarumque
superstitionibus non intendere, iracundiam differre , patriam fortiter
et iuste contra aduersarios defendere, per omnia in Deo uiuere, prosperitatibus
non eleuare animum, cuncta aduersa patienter ferre,
fidem catholicam in Deum habere, filios suos non sinere impie agere,
certis horis orationibus insistere, ante horas congruas non gustare
cibum. uae enim terrae, cuius rex est puer et cuius [*] [*]

principes mane comedunt. haec regni prosperitatem in praesenti
faciunt et regem ad caelestia regna meliora perducunt. qui uero
regnum secundum hanc legem non dispensat, multas nimirum aduersitates
imperii tolerat. idcirco enim saepe pax populorum rumpitur et
offendicula etiam de regno suscitantur, terrarum quoque fructus diminuuntur
et seruitia populorum praepediuntur,, multi etiam dolores
prosperitatem regni inficiunt, carorum et liberorum mortes tristitiam
conferunt, hostium incursus prouincias undique uastant, bestiae armentorum
et pecorum greges dilacerant, tempestates ueris et hiemis
terrarum fecunditatem et maris ministeria prohibent, et aliquando
fulminum ictus segetes et arborum flores et pampinos exurunt. super
omnia uero regis iniustitia non solum praesentis imperii faciem fuscat
sed etiam filios suos et nepotes, ne post se regni hereditatem teneant,
obscurat. propter piaculum enim Salomonis regnum domus Israel Dominus
de manibus filiorum eius dispersit. et propter iustitiam Dauid
regis lucernam de semine eius semper in Hierusalem reliquit. ecce
quantum iustitia regis saeculo ualeat, intuentibus perspicue patet.
pax populorum est, tutamentum patriae, inmunitas plebis, munimentum
gentis, cura languorum, gaudium hominum, temperies aeris,
serenitas maris, terrae fecunditas, solacium pauperum, hereditas
filiorum et sibimet ipsi spes futurae beatitudinis. attamen sciat quod
sicut throno hominum primus constitutus est, sic et in poenis, si iustitiam
non fecerit, primatum habiturus est. omnes namque quoscumque
peccatores sub se in praesenti habuit, supra se modo plagali
in illa poena habebit. [*]