De Spectaculis (6-10)

Sed ut ad scenae iam sales muerecundos transitum faciam,
pudet referre quae dicuntur, pudet etiam accusare quae fiunt,
argumentorum strophas, adulterorum fallacias, mulierum impudicitias,
scurriles iocos, parasitos sordidos, ipsos quoque patres
familias togatos modo stupidos modo obscoenos, in omnibus
stolidos, certis nominibus inuerecundos. et cum nulli hominum
aut generi aut professioni ab improbis isto sermone parcatur,
ab omnibus tamen ad spectaculum conuenitur. commune dedecus
delectat uidelicet uel recognoscere otia uel discere. concurritur [*]

in illud pudoris publici lupanarium, ad obscoenitatis magisterium, ne
quid secreto minus agatur quam quod in publico discitur: et inter
ipsas leges docetur quicquid legibus interdicitur. quid inter haec
christianus fidelis facit cui uitia non licet nec cogitare, quid oblectatur
simulacris libidinis, ut in ipsis deposita uerecundia audacior
fiat ad crimina? discit et facere dum consuescit uidere. illas tamen
quas infelicitas sua in seruitutem prostituit libidinis publicae
occultat locus et dedecus suum de latebris consolantur : erubescunt
uideri etiam quae pudorem uendiderunt. at istud publicum monstrum
omnibus uidentibus geritur et prostitutarum transitur obscoenitas:
quaesitum est quomodo adulterium ex oculis admitteretur. huic
dedecori condignum dedecus superducitur, homo fractus omnibus
membris et uir ultra muliebrem mollitiem dissolutus, cui ars sit
uerba manibus expedire: et propter unum nescio quem nec uirum
nec feminam commouetur ciuitas tota ut desaltentur fabulosae antiquitatum
libidines. ita amatur quicquid non licet ut quae etiam aetas
absconderat, sub oculos memoria reducat.

Non est libidini satis malis suis uti praesentibus , nisi suum de
spectaculo faciant in quo etiam aetas superior errauerat. non licet, inquam,
adesse christianis fidelibus, non licet omnino nec illis quos ad
delinimenta aurium ad omnes ubique Graecia instructos suis uanis
artibus mittit. clangores tubae bellicos alter imitatur raucos, alter
lugubres sonos spiritu tibiam inflante moderatur, alter cum choris et [*]

cum hominis canora uoce contendens spiritu suo quem de uisceribus
suis superioribus nitens hauserat tibiarum foramina modulatur: nunc
effuso et nunc intus recluso ac represso nunc certis foraminibus
emisso atque in aerem profuso, item in articulos sonum frangens,
loqui digitis elaborat, ingratus artifici qui linguam dedit. quid loquar
comicas inutiles curas, quid illas magnas tragicae uocis insanias,
quid neruos cum clamore commissos ? haec etiam si non essent
simulacris dicata, obeunda tamen et spectanda non essent christianis
fidelibus: quoniam etsi non habebant crimen, habent in ae maximam
et parum congruentem fidelibus uanitatem.

Nam illa altera reliquorum dementia est manifesta otiosis hominibns
negotiatio: in iniuriam suam pinguescit in sagina corpus ut
robustius aut feriat aut uapulet, et prima uictoria est ultra modum,
humani uentris esurire potuisse, super titulo coronae edacis flagitiosae
nundinae: ictibus infelix facies locatur, ut infelicior uenter saginetur.
quam foeda praeterea ipsa luctamina, uir infra uirum iacens am*
plexibus inhonestis et nexibus implicatur. in tali certamine stare.
uiderit quis uincat, pudor uictus est. ecce tibi alter nudus salit, alter
orbem aeneum contentis in aerem uiribus iactat. haec gloria eat [*]

dementiae. denique remoue spectatorem, reddideris uanitatem. fugienda
sunt ista christianis fidelibus, ut iam frequenter diximus, tam
uana, tam perniciosa, tam sacrilega spectacula: et oculi nostri sunt et
aures custodiendae. cito in hoc assuescimus quod audimus, celere in id
quod uidemus. nam cum mens hominis ad uitia ipsa ducitur, sibi
quid faciet, si habuerit exempla? natura corporis lubrica quae sponte
corruit quid faciet, si fuerit impulsa ? auocandus est animus ab istis.

Habet christianus spectacula meliora, si uelit, habet ueras et
profuturas uoluptates, si se recollegerit: et ut omittam illa quae nondum
contemplari potest, habet istam mundi pulcritudinem quam
uideat atque miretur, solis ortum aspiciat, rursus occasum mutuis
uicibus dies noctesque reuocantem, globum lunae temporum cursus
incrementis suis detrimentisque signantem, astrorum micantes choros
et assidue de summa mobilitate fulgentes, anni totius per uices
membra diuisa et dies ipsos cum noctibus per horarum spatia
digestos et terrae molem libratam cum montibus et profusa flumina
cum suis fontibus, extensa maria cum suis fluctibus atque litoribus,
interim constantem pariter summa conspiratione nexibusque concordiae
extensum aerem medium tenuitate sua cuncta uegetantem,
nunc imbres contractis nubibus profundentem, nunc serenitatem
refecta raritate reuocantem et in omnibus istis incolas proprios, in [*]

aere auem, in aquis piscem, in terra hominem. haec, inquam, et alia
item opera diuina sint christianis fidelibus spectacula. quod theatrum
humanis manibus exstructum istis operibus poterit comparari? magnis
licet lapidum molibus exstruatur, cristae sunt montium altiores,
et auro licet tecta laquearia reluceant, astrorum fulgore uincentur:
numquam humana opera mirabitur quisquis se recognouerit filium
Dei. deicit se de culmine generositatis suae qui admirari aliquid
post Deum potest.

Scriptftris, inquam, sacris incumbat christianus fidelis: ibi inueniet
condigna fidei spectacula. uidebit instituentem Deum mundum suum
et cum ceteris animalibus homines illam admirabilem fabricam
melioremque facientem. spectabit mundum in delictis suis, iusta
naufragia, piorum praemia impiorumque supplicia, maria populo
siccata et de petra rursus populo maria porrecta. spectabit de caelo
descendentes messes, non ex areis aratro impressas: inspiciet flumina
transitus siccos refrenatis aquarum agminibus exhibentia: uidebit in
quibusdam fidem cum igne luctantem, religione superatas feras et in
mansuetudinem conuersas: intuebitur et animas ab ipsa iam morte reuocatas:
considerabit etiam de sepulcris admirabiles ipsorum consummatorum
iam uitas corporum redactas. et in his omnibus iam maius uidebit
spectaculum, diabolum illum qui totum detriumphauerat mundum sub
pedibus Christi iacentem. quam hoc decorum spectaculum, fratres,
quam iocundum, quam necessarium? intueri semper spem suam et
oculos aperire ad salutem suam. hoc est spectaculum quod uidetur
etiam luminibus amissis. hoc est spectaculum quod non exhibet
praetor aut consul, sed qui est solus et ante omnia et super omnia, [*]

immo ex quo omnia, pater Domini nostri Iesu Christi, cui laus et
honor in saecula saeculorum. opto uos, fratres, bene ualere.