De Spectaculis (1-5)

CVPRIANVS PLEBI IN EVANGELIO STANTI S.

Vt me satis contristat et animum nostrum grauiter affligit cum
nulla mihi scribendi ad uos porrigitur occasio, detrimentum est enim
meum uobiscum non colloqui, ita nihil mihi tantam laetitiam hilaritatemque
restituit quam cum adest rursus occasio. uobiscum me esse
arbitror, cum uobis per litteras loquor. quamquam igitur ita se haec
habere quae dico certos uos esse sciam nec quicquam de uerborum meorum
ueritate dubitare, tamen etiam argumentum sinceritatem rei
asserit: namcam nulla prorsus praeteritur occasio, probatur affectio,
quamuis ergo certus sim uos non minus esse in uitae actu graues quam
in sacramento fideles: tamen, quoniam non desunt uitiorum assertores
blandi et indulgentes patroni qui praestant uitiis auctoritatem et quod
est deterius censuram scripturarum caelestium in aduocationem criminum
conuertunt, quasi sine culpa innocens spectaculorum ad remissionem
animi appetatur uoluptas – nam et eo usque eneruatus est
ecclesiasticae disciplinae uigor et ita omni langore uitiorum praecipitatur
peius ut non iam uitiis excusatio sed auctoritas detur — placuit [*] [*]

paucis uos non nunc instruere, sed instructos admonere, ne quia male
sunt uincta uulnera sanitatis obductae perrumpant cicatricem. nullum
enim malum difficilius extinguitur quam quod faciles reditus habet,
dum et multitudinis consensu asseritur et excusatione blanditur.

Non pudet, inquam, non pudet fideles homines et christiani sibi
nominis auctoritatem uindicantes superstitiones uanas gentilium cum
spectaculis mixtas de scripturis caelestibus uindicare et diuinam,
auctoritatem idololatriae conferre. nam quando id quod in honore
alicuius idoli ab ethnicis agitur a fidelibus christianis spectaculo frequentatur,
et idololatria gentilis asseritur et in contumeliam Dei
religio uera et diuina calcatur. pudor me tenet praescriptiones eorum
in hac causa et patrocinia referre. \'ubi\', inquiunt, scripta sunt ista,
ubi prohibita? alioquin et auriga est Israel Helias et ante aream
Dauid ipse saltauit. nabla cynaras aera tympana tibias citharas choros
legimus. apostolus quoque dimicans caestus et colluctationis nostrae
aduersus spiritalia nequitiae proponit certamen. rursus cum de stadio
sumit exempla, coronae quoque collocat praemia. cur ergo homini
christiano fideli non liceat spectare quod licuit diuinis litteris scribare\'?
hoc in loco non immerito dixerim longe melius fuisse istis
nullas litteras nosse quam sic litteras legere. uerba enim et exempla
quae ad exhortationem euangelicae uirtutis posita sunt ad uitiorum
patrocinia transferuntur: quoniam non ut spectarentur ista scripta [*]

sunt, sed ut animis nostris instantia maior excitaretur in rebus profuturis,
dum tanta est apud ethnicos in rebus non profuturis.

Argnmentum est ergo excitandae uirtutis, non permissio sine
libertas spectandi gentilis erroris, ut per hoc animus plus accendatur
ad euangelicam uirtutem propter diuina praemia, cum per omnium
laborum et dolorum calamitatem concertatur peruenire ad terrena
compendia. nam quod Helias auriga est Israelis non patrocinatur
spectandis circensibus: in nullo enim circo cucurrit. et quod Dauid
in conspectu Dei choros egit nihil adiuuat in theatro sedentes
christianos fideles: nulla enim obscoenis motibus membra distorquens
desaltauit Graecae libidinis fabulam. nabla cynarae tibiae tympana et
citharae Deum cecinerunt, non idolum. non igitur praescribetur ut
spectentur illicita. diabolo artifice ex sanctis in illicita mutata sunt.
praescribat igitur istis pudor, etiamsi non possunt sanctae litterae.
quaedam enim scriptura. magis prouidet in praecipiendo: uerecundiam
passa plus interdixit quia tacuit, ueritas ne si ad haec usque descenderit,
pessime de fidelibus suis sensisset: nam et plerumque in
praeceptis quaedam utilius tacentur. admonent saepe dum interdicuntur.
ita etiam tacentur dum diuinis litteris scripta sunt, et praeceptorum
loco seueritas loquitur et ratio [docet] quae scriptura conticuit. secum
tantummodo unusquisque deliberet et cum persona professionis suae [*]

loquatur, nihil umquam indecorum geret: plus enim ponderis habebit
conscientia. quae nulli se alteri debebit nisi sibi.

Quid scriptura interdixit? prohibuit enim spectari quod prohibet geri.
omnia, inquam, ista spectaculorum genera damnauit, quando idololatriam
sustulit ludorum omnium matrem, unde haec uanitatis et
leuitatis monstra uenerunt. quod enim spectaculum sine idolo, quis
ludus sine sacrificio, quod certamen non consecratum mortuo ? quid
inter haec christianus fidelis facit: si idololatriam fugit, quid loci ei?
quid qui iam sanctus sit de rebus criminosis uoluptatem capit ? quid
contra Deum superstitiones probat quas amat dum spectat? ceterum
sciat haec omnia inuenta daemoniorum esse, non Dei. impudenter in
ecclesia daemonia exorcizat quorum uoluptates in spectaculis laudat:
et cum semel illi renuntians rescissa. sit res omnis in baptismate, dum
post Christum ad diaboli spectaculum uadit, Christo tamquam diabolo
renuntiat. idololatria, ut iam dixi, ludorum omnium mater est, quae
ut ad se christiani fideles ueniant blanditur illis per oculorum et
aurium uolupta.tem. Romulus Conso quasi consilii deo ob rapiendas
Sabinas circenses primus consecrauit, ceteri reliquis. dum urbem
fames occupasset, ad aduocationem populi adquisiti sunt ludi scenici [*]

et Cereri et Libero dicati postmodum reliquisque idolis et mortuis.
graeca illa certamina uel in cantibus uel in fidibus uel in uocibus uel
m uiribus praesides suos habent uaria daemonia: et quidquid est aliud
quod spectantium aut oculos mouet aut delinit aures, si cum sua
origine et institutione quaeratur, causam praefert aut idolum aut
daemonium aut mortuum. ita diabolus artifex quia idololatriam per
se nudam sciebat horreri, spectaculis miscuit, ut per uoluptatem
posset amari.

Plura prosequi quid est necesse uel sacrifioioram in ludis genera
monstruosa describere, inter quae nonnumquam et homo fit hostia
latrocinio sacerdotis, dum cruor etiam de iugalo calidus exceptus
spumanti patera, dum adhuc feruet, et quasi sitienti idolo in faciem
iactatus crudeliter propinatur, et inter uoluptates spectantium quorundam
mors erogatur, ut per cruentum spectaculum saeuire discatur,
quasi parum sit homini priuata sua rabies, nisi illam et publice discat.
in poenam hominis fera rabida nutritur in deliciis, ut sub spectantium
oculis crudelius insaniat. erudit artifex belluam, quae
dementior fortasse fuisset, si non illam magister crudelior saeuire
docuisset. ergo ut taceam quicquid latius idololatria probat, quam
uana sunt ipsa. certamina, lites in coloribus, contentiones in curribus,
fauores in honoribus, gaudere quod equus uelocior fuerit,. maerere
quod pigrior, annos pecoris computare, consules nosse, aetates discere,
prosapiam designare, auos ipsos atauosque memorare. quam hoc [*]

totum otiosum negotium, immo quam turpiter ignominiosum? hunc,
inquam, memoriter totam equini generis sobolem computantem et sine
offensa hunc locum magna uelocitate referentem, parentes Christi si
perroges, nescit, aut infelicior si scit. quem si rursus perrogem quo
ad illud spectaculum itinere peruenerit, confitebitur per lupanarium,
per prostitutarum nuda corpora, per lubricam libidinem, per dedecus
publicum, per uulgarem lasciuiam, per communem omnium contumeliam.
cui ut non obiciam quod fortasse commisit, uidit tamen quod
committendum non fuit et oculos ad idololatriae spectaculum per
libibinem duxit: ausus secum sanctum in lupanar ducere, si potuisset,
qui festinans ad spectaculum dimissus e dominico et adhuc gerens
secum ut assolet eucharistiam inter corpora obscoena meretricum
Christi sanctum corpus infidelis iste circumtulit plus damnationis
meritus de itinere quam de spectaculi uoluptate.