De Rebaptismate (11-15)

Quid autem statues in personam eius uerbum audientis qui forte
adprehensus in nomine Christi statim confessus ac priusquam baptizari
aqua permitteretur ei fuerit punitus, utrum perisse eum pronuntiabis
quia non est aqua baptizatus, an uero aliquid extrinsecus [*]

patrocinari ei ad salutem existimabis, licet non sit aqua baptizatus ?
quod perisse eum existimabis, obuiam tibi ueniet sententia Domini
dicentis: quicumque me confessus fuerit coram hominibus,
confitebor illum et ego coram patre meo qui in
caelis est: quia nihil interest utrum hic uerbum audiens an fidelis
sit qui confitetur Dominum, dummodo ipsum Christum quem confiteri
oportet confiteatur, quia Dominus pari uice confitendo et ipse confessorem
suum apud patrem honore eum martyrii sui, ut pollicitus
est, exornet. quod utique non debet latius accipi, quasi possit usquequaque
porrigi, quia potest Christi nomen etiam haereticus aliquis,
qui tamen ipsum Christum negat, confiteri, quia in alium Christum
credit, cum Christus confiteatur quod ei prodesse minime possit,
si quidem Dominus non nisi se ipsum in confessionem a nobis coram
hominibus deduci oportere dixit, quod sine ipso et sine uenerando
nomine eius non potest fieri. et ideo integrum ac sincerum et incontaminatum
et inuiolatum utrumque debet consistere confitenti, nullo
delectu habito ipsius confessoris, siue ille iustus sine peccator, perfectusque
christianus an uero etiam nunc imperfectus, qui summo
discrimine suo Dominum confiteri non timuit. nec est hoc contrarium
superiori tractatui: quia illic quidem tempus supererat ad corrigenda
quae mutila uel praua sunt, et quoniam quaedam concessa sunt ipsi
tantummodo nomini Domini nostri, martyrium autem non nisi in
ipso et per ipsum Dominum possit consummari, et idcirco neque
Christum sine ipsius nomine quis possit confiteri neque nomen Christi
sine ipso Christo ad confessionem cuiquam possit patrocinari.

Quapropter totus discernendas est tractatus hic, ut possit manifestior
fieri. namque inuocatio nominis Iesu ideo tantum patrocinari
potest, si rite suppleta postea fuerit, quia et prophetae et apostoli ita
praedicanerunt. ait enim Iacobus in actis apostolorum: uiri fratres,
audite: Simon exposuit quemadmodum primum
Deus uisitauerit accipere ex gentibus populum nomini
suo, et huic consonant sermones prophetarum, sicut
scriptum est: post haec reuertar et reaedificabo [*] [*] [*]

tabernaculum illud Dauid quod cecidit et quae demolita
sunt eius reaedificabo, et denuo erigam illud, uti
exquirant residui hominum Deum et omnes gentes
super quas inuocatum est nomen meum super eas,
dicit Dominus faciens haec. itaque et residui hominum id est
quidam Iudaeorum et omnes gentes super quas inuocatum est nomen
Domini possunt et necesse habent requirere Dominum, quia ipsa inuocatio
nominis praebet eis occasionem uel etiam imponit necessitatem
requirendi Dominum: cum quibus praecipiunt scripturas sanctas, siue
uniuersas siue quasdam, tamen audentius de ueritate tractare quam
cum gentibus, super quos non est inuocatum nomen Domini Iesu filii
Dei uiui, sicuti nec super Iudaeos, qui ueteres tantum scripturas
recipiunt. et ideo utriusque huius generis homines id est Iudaei et
gentiles plene ut oportet credentes pari modo baptizantur. haeretici
uero iam baptizati aqua in nomine Iesu Christi, tantum in spiritu
sancto baptizandi sunt: et in Iesu, quod nomen solum datum est sub
caelo, in quo oporteat saluos fieri nos, merito mors contemnitur,
quoniam si sic perseuerent, salui esse non possunt, quia non requisiuerunt
Dominum post inuocationem nominis eius super eos, sicut
et illi t qui in eos Christus qui forte credere noluerunt, de quibus
Dominus ait: cauete ne quis uos in errorem inducat.
multi enim uenient in nomine meo dicentes: ego sum
Christus et multos in errorem inducent. et iterum ait:
tunc si qui dixerit uobis: ecce hic Christus aut hic,
nolite credere. surgent enim pseudochristi et pseudoprophetae
et dabunt signa magna et portenta, ita ut
errent, si*fieri potest, etiam electi. quas uirtutes non
dubie tunc illi sub nomine Christi facient. in quo nomine uidentur
quidam etiam modo quasdam uirtutes facere et falso prophetare. sed
certum est eos, quod ipsi non sint Christi, propterea ad Christum non
pertinere: quemadmodum etiam si quis desciscat a Christo, inhaerens
solo nomini eius [qui] non multum adiuuatur, immo magis hoc nomine
etiam oneratur, licet fuerit antea fidelissimus aut iustissimus aut claro
aliquo honoratus aut confessionis dignitate praeditus. hi enim omnes [*] [*]
negando uerum Christum introducendo aut sequendo alium, cum sit
nullus omnino alius, nihil spei aut salutis sibi relinquunt, non aliter
quam illi qui coram hominibus negauerunt Christum, quos negari
necesse est a Christo, non habita ulla ratione ipsorum ex praecedenti
conuersatione eorum aut sensu aut dignitate, proinde atque ipsi ausi
sunt Christum id est salutem suam abrogare, damnati per huiusmodi
clausulam, quia manifestissimo a Domino dictum est: quicumque
me negauerit coram hominibus, negabo eum et ego
coram patre meo qui in caelis est. ut uerbum hoc quicumque
etiam in clausula confessionis plenissime nobis ostendat
quod nulla conditio ipsius confitentis obesse possit, licet negator ille
antea uel haereticus fuerit uel audiens ant audire incipiens, qui nondum
baptizatus sit, uel de haeresi ad ueritatem fidei conuersus uel
ab ecclesia digressus et postea reuersus sit, et tunc cum rediret
prius quam ei manus ab episcopo imponeretur adprehensus confiteri
Christum coram hominibus necesse habuerit, sicut iterum neganti
Christum nulla propria uetus dignitas potest ad salutem patrocinari.

Quodcnmque enim in homine ultimum in hac specie deprehensum
fuerit, in illo quisque nostrum iudicari necesse habebit, abolitis et obliteratis
omnibus quae prius gessit. et ideo cum in martyrio tanta sit
mutatio rerum in momento temporis, ut in re perquam ueloci possint
mutari uniuersa, nemo sibi blandiatur qui occasionem amiserit gloriosae
salutis, si forte se ab ea excluserit propria sua culpa, sicuti
et illa uxor Loth, quae similiter in angustiis rerum contra praeceptum
angelorum tantummodo post se respexit et tumulus salis facta est.
qua ratione etiam ille haereticus qui confitendo Christi nomen trucidatur
nihil postea potest corrigere, si quid de Deo aut de Christo
male senserit, cum in alium Deum uel in alium Christum credendo
semet ipsum fefellit, confessor non Christi, sed solitario Christi
nomine, quando et apostolus consequenter dicat: etsi corpus
meum tradidero, ita ut exurar igni, dilectionem autem
non habeam, nihil proficio. quia hoc facto nihil proficit qui
non habet dilectionem eius Dei et Christi, qui per legem et prophetas [*] [*]

et in euangelio in hoc modo praedicatur: diliges Dominum Deum
tuum in toto corde tuo et in tota anima tua et in tota
cogitatione tua, et, diliges proximum tibi tamquam
te. in his enim duobus praeceptis tota lex pendet et
prophetae, sicut et Ioannes euangelista dicit: et omnis qui
diligit ex Deo natus est et cognoscit Deum, quia Deus
dilectio est. sicuti et Deus ait: ita enim dilexit Deus
mundum ut filium suum unicum daret, ut omnis qui
in eum crederet non periret, sed haberet uitam aeternam.
ut manifeste appareret eum qui hanc diligendi nos et diligendi
a nobis dilectionem in se non habeat inani confessione et passione
nihil proficere, quando ipsum apparet et constat haereticum esse qui
in alium Deum credat siue Christum alium accipiat quam quem
scripturae noui et ueteris testamenti manifeste praedicant, quae
patrem omnipotentem creatorem omnium et fiiium eius sine obscuritate
annuntiant. eueniet enim eis ut alii ab alio Deo salutem
exspectanti, ut tunc demum contra opinionem suam a Christo Dei patris
omnipotentis creatoris filio, quem blasphemauerunt, in poenam aeternam
damnentur, cum iudicare Deus coeperit absconsa hominum
secundum euangelium per Christum Iesum, eo quod in ipsum non
crediderint, licet ipsius nomine abluti sint.

Et usque adeo omne illud haereticorum baptisma intercedente
aliquo interuallo temporis corrigi potest , si quia superuixerit et
fidem correxerit, ut Deus noster in euangelio secundum Lucam ad
discipulos suos locutus est dicens: habeo autem aliud baptisma
baptizari. item secundum Marcum ad filios Zebedaei eadem
ratione dixerit: potestis bibere calicem quem ego bibo
aut baptismate quo ego baptizor baptizari? quod sciret
homines non solum aqua uerum etiam sanguine suo proprio habere
baptizari, ita ut et solo hoc baptismate baptizati fidem integram et
dignationem sinceram lauacri possint adipisci et utroque modo [*] [*]

baptizari, aeque tamen unum baptisma salutis et honoris pariter et aequaliter
consequi. quod enim dictum est a Domino: habeo aliud baptisma
baptizari, hoc in loco non ut secundum baptisma ac si
sint duo baptismata significat, sed alterius quoque speciei baptisma ad
eandem salutem concurrens donatum nobis esse demonstrat. quas
utrasque species ab ipso Domino nostro primum initiari et sanctificari
oportebat, ut nobis quoque alterutra siue utraque species unum non
duplex salutiferum atque honorificum baptisma praestaret, et uiae
quaedam unius baptismatis sic nobis patefierent ut aliquando impune
aliqua illarum deesset, sicut in uerbum audientibus martyribus impune
aquae baptisma deest, quos tamen certi sumus, si quid laxamenti
habeant, etiam aqua solitos baptizari, itemque illis qui legitimi sunt
fideles effecti impune deest baptisma sanguinis proprii, quia baptizati
in nomine Christi redompti sunt pretiosissimo sanguine Domini, cum
utraque haec ex uno atque eodem fonte procedant flumina baptismatis
dominici, ut omnis qui sitit ueniat et bibat, sicut scriptura dicit:
flumina de uentre eius currebant aquae uiuae. quae
flumina primum apparuerunt in Domini passione, cuius de latere perforato
lancea militari sanguis et aqua manauit, ut emitteret duo
flumina diuersae speciei, sed tamen eiusdem ac singulare latus, ita ut
impleatur spiritu sancto quicumque credens biberit ex utroque flumine.
haec enim de fluminibus his loquens ostendebat Dominus
significans spiritum sanctum quem accepturi essent qui credituri erant
in illum. nondum autem erat spiritus, quia Iesus nondum
erat clarificatus. igitur dicens quemadmodum generari
potest baptisma quod apostolus unum esse praedicat, utique manifestum
est illa ratione, quia diuersae sunt species unius atque eiusdem
baptismatis ex uno uulnere profluentis in aquam et sanguinem, cum
illic duo sint de quibus locuti sumus baptismata aquae, id est unius
atque eiusdem species, cum unum esse debeat baptisma uniuscuiusque
species, sicut plenius sumus locuti.

Et quoniam uidemnr omne baptisma spiritale trifariam diuisisse,
ueniamus etiam ad probationem narrationis propositae, ne uideamur
proprio sensu et temere hoc fecisse. ait enim Ioannes de Domino
nostro in epistola sua nos docens: hic est qui uenit per aquam [*] [*]

et sanguinem Iesus Christus, non in aqua tantum, sed
in aqua et sanguine. et spiritus est qui testimonium
perhibet, quia spiritus est ueritas: quia tres testimonium
perhibent, spiritus et aqua et sanguis. et
isti tres unum sunt. ut ex illis colligamus et aquam praestare
spiritum solitum, et sanguinem proprium hominibus praestare spiritum
solitum et ipsum quoque spiritum praestare spiritum solitum. nam
cum effundatur aqua sicuti et sanguis, spiritus etiam effusus sit
Domino super omnes qui crediderunt: utique et aqua et nihilominus
proprio sanguine, tunc deinde et spiritu sancto possunt homines
baptizari. ait enim Petrus : sed hoc est quod dictum est per
prophetam: erit in nouissimis diebus, dicit Dominus,
effundam spiritum meum super omnem carnem, et prophetabunt
filii eorum et filiae eorum et iuuenes uisiones
uidebunt et seniores somnia somniabunt. et quidem
super seruos et super ancillas effundam de spiritu
meo. quem spiritum in ueteri testamento, non quidem passim nec
effuse, sed communicatum cum aliis aut etiam sponte insiluisso in
quosdam homines uel induisse eos uel fuisse super eos deprehendimus,
sicuti Moysi de septuaginta presbyteris a Domino dictum esse animaduertimus:
et auferam spiritum qui super te est, et imponam
super eos. propter quod etiam secundum pollicitationem
suam Deus ab alio ex spiritu qui super Moysen fuerat imposuit super
illos, et prophetauerunt in castris, quod Moyses ut homo spiritalis
ita contigisse gaudebat, licet ab Iesu filio Naue ut huic rei intercederet
inuito suadebatur, et idcirco non fuisse t permotus. porro autem in
libro Iudicum, item in Regnorum libris animaduertimus super plerosque
aut fuisse spiritum Domini aut insiluisse in eos, tamquam super
Gothoniel Gedeon Iephthe Samson Saul Dauid et ceteros alios. quod
usque adeo ita se habet ut spiritus sancti sponte accedendi ab eis
libertatem ac facultatem manifestissime nos Dominus docuerit dicens:
spiritus ubi uult spirat, et uocem eius audis et nescis
unde ueniat aut quo uadat. ita ut idem spiritus etiam super [*] [*]
indignos quoque sui nonnumquam inueniatur esse, non utique otiose
nec sine ratione, sed necessariae alicuius operationis gratia: sicuti
super Saul fuit, super quem factus est spiritus Dei et prophetauit,
quamquam posteriore tempore postquam recessit ab eo spiritus Domini
et postquam angebat eum spiritus malignus a Domino, quoniam
tone ad hoc postremus uenerat post nuntios quos ante assidue praemiserat
ut interficeret Dauid, qui idcirco inciderunt in chorum prophetarum
et prophetauerunt, ne id quod iussi fuerant perficere possent
aut uellent, quod admirabili ratione per uoluntatem Dei spiritum
qui super illos omnes fuit credimus operatum esse. qui spiritus impleuit
etiam Ioannem baptistam adhuc ab utero matris suae, et incubuit
super eos qui cum Cornelio centurione erant prius quam baptizarentur
aqua. ita dum cohaeret baptismati hominum spiritus aut
antecedit aut sequitur uel cessante baptismate aquae incumbit super
eos qui credunt, dat nobis consilium quod aut ex integro rite baptisma
seruare aut forte dato a quocumque in nomine Iesu Christi baptismate
supplere id debeamus, custodita nominis Iesu Christi, sicuti plenissime
exposuimus, sanctissima inuocatione, custodita praeterea tanti
temporis tot uirorum ueneranda nobis consuetudine et auctoritate.