De Rebaptismate (1-5)

Animaduerto quaesitum apud fratres quid potius obseruari
oporteret in personam eorum, qui in haeresi quidem sed in nomine Dei
15 nostri Iesu Christi [sint) tincti, postmodum inde digressi et suppliciter
ad ecclesiam Dei aduolantes, totis praecordiis paenitentiam agerent
et erroris sui damnationem nunc demum intellegentes auxilium salutis
ab ea implorarent, utrum uetustissima consuetudine ac traditione
ecclesiastica post illum quod foris quidem sed in nomine Iesu Christi
Domini nostri acceperunt baptisma tantummodo imponi eis manum
ab episcopo ad accipiendum spiritum sanctum sufficeret et haec manus
nus impositio signum fidei iteratum atque consummatum eis praestaret,
an uero etiam iteratum baptisma his necessarium esset [*] [*]

tamquam nihil habituris, si hoc quoque adepti ex integro non fuissent,
perinde ac si numquam baptizati in nomine Iesu Christi forent.
ideoque nonnulla super hac noua quaestione scripta aut rescripta esse
iactabantur, quibus utraque pars ad dostruenda aliena summo studio
nitebatur. in quo genere quaestionis, ut mihi uidetur, nulla omnino
potuisset controuersia aut disceptatio emergere, si unusquisque nostrum
contentus uenerabili ecclesiarum omnium auctoritate et necessaria
humilitate nihil innouare gestiret, cum locum contradictioni non
quemlibet animaduerteret. namque omne quod et anceps et ambiguum
et in diuersis sententiis prudentium ac fidelium uirorum constitutum
est, si contra priscam et memorabilem cunctorum emeritorum sanctorum
et fidelium solemnissimam obseruationem iudicatur, damnari
utique debet, cum in re olim composita et ordinata, quodcumque est
illud quod contra ecclesiarum quietem atque pacem in medium producatur
nihil praeter discordias et simultates et schismata allaturum:
ubi nullus alius fructus reperiatur nisi hic solus, ut unus
homo, quicumque ille est, magnae prudentiae et constantiae esse
apud quosdam lenes homines inani gloria praedicetur et haereticorum
stupore praeditus, quibus hoc unicum perditionis solacium
est si non soli peccare uideantur, errores et uitia uniuersarum ecclesiarum
correxisse apud simillimos sui et compares celebretur. haereticorum
enim omnium hoc studium atque propositum.est sanctissimae
matri nostrae ecclesiae eiuscemodi et plurimas quantas calumnias nectere
et inuenisse aliquid quod ei crimini uel etiam leuiter dari
posset summam gloriam ducere. quod cum nullum sanae mentis fidelium
tenere uel maxime nullum omnino in quocumque clero constitutum
ac multo magis episcoporum audere deceat, monstri simile
est ipsos episcopos talia scandala cogitare et turpitudinem matris
ecclesiae, si quam putant in hoc negotio esse, contra praeceptum legis
et omnium scripturarum nimis inreuerenter cum ipsa ipsorum turpitudine
et periculo non uereri detegere, quamquam nulla sit in hoc
nisi in errore ipsorum illorum turpitudo ecclesiae. itaque deterius
delinquitur ab hominibus eiusmodi, si id quod in obseruatione antiquissima
aliis tamquam non recte fiat reprehenditur, et ab his qui
ante nos fuerunt, tum etiam a nobis recte obseruatum esse et [*]
seruari manifeste ac fortiter ostendatur, ita ut etsi paribus argumentis
ex utraque parte congrederemur, tamen quia non poterat id
quod innouabatur sine dissensione fratrum et damno ecclesiastico
consistere, utique non debeat contra fas quod aiunt et nefas id est
contra bonum et aequum ecclesiae matri quasi macula temere infligi,
eisque qui hoc adtentarent audaciae huius atque impietatis ignominia
merito deberet adscribi. sed quoniam non est in nostra potestate ut
secundum praeceptum apostoli id ipsum dicamus omnes neue sint in
nobis schismata, tamen in quantum possumus conitimur huius tractatus
statum demonstrare et turbulentis hominibus ut uel nunc suum
negotium agere incipiant persuadere, consecuturis plurimum etiam
nobis, si hoc quoque consilio sano tandem uoluerint adquiescere.
et ideo quaecumque sanctarum scripturarum ad hanc partem pertinentia
sunt capitula necessario in unum congeremus, et quae uidentur
esse diuersa aut uaria quantum poterit manifeste inter se conglutinabimus
et utilitatem ac commodum singulorum pro mediocritate
nostra examinabimus, ut agendi in ecclesia formam et consuetudinem
saluberrimam atque pacificam uniuersis fratribus insinuemus.

Igitur adgredientibus tractatum salutaris et noui hoc est spiritalis
et euangelici baptismatis in primis occurrit notissima omnibus praedicatio
celebrata atque coepta ab Ioanne baptista, qui aliquantum desciscens
a lege id est Moysi antiquissimo baptismate et uiam nouae et
uerae gratiae praesternens [et] baptismate quod interim exercebat
aquae et paenitentiae sensim aures Iudaeorum praeueniebat et occupabat
spiritalis baptismatis futuri annuntiatione, adhortans eos et
dicens: qui post me uenit fortior me est, cuius ego non
sum dignus corrigiam calciamenti soluere. ipse uos
baptizabit in spiritu sancto et igni. propter quod nobis
quoque huius sermonis orsus hinc incipere debebit. nam et Dominus
hanc eandem uocem Ioannis post suam resurrectionem in actis [*] [*]

apostolorum confirmans praecepit eis ab Hierosolymis non
discedere, sed exspectare illam promissionem patris
quam audistis a me, quia Ioannes quidem baptizau it it
aqua, uos autem baptizabimini spiritu sancto non post
multos hos dies. itemque Petrus eadem uerba Domini percensuit,
rationem pro se apud apostolos reddens dicendo: cum autem
inciperem loqui ego, irruit spiritus sanctus super
eos, sicut et super nos in principio, et recordatus sum
sermonem Domini sicut dicebat: Ioannes quidem baptizauit
aqua, uos autem baptizabimini spiritu sancto.
si ergo aequale donum dedit eis sicut et nobis credentibus
Dominum legum Christum, ego quis eram qui
possem probibere Domino? et iterum: uiri fratres, scitis
quia a diebus antiquis in nobis Deus elegit per os
meum audire gentes uerbum euangelii et credere et
qui corda nouit Deus testimonium perhibuit dans eis
spiritum sanctum sicut et nobis. ac propterea huius
sententiae quae sit uis et potestas considerare debemus. ait enim Dominus
eis qui postmodum baptizari haberent, quia crederent, baptizandos
esse, non quemadmodum a se in aqua in paenitentiam, sed in
spiritu sancto. de qua praedicatione cum utique nemo nostrum possit
ambigere, manifestum est qua ratione homines in spiritu sancto
baptizati sint. nam et proprie in ipso solo sancto spiritu baptizati
sunt qui crediderunt, quia Ioannes discreuit et dixit dicens se quidem
in aqua baptizare, uenturum autem qui in spiritu sancto baptizet.
gratia et uirtute Dei sunt t et hoc et occulta largiente et operante,
nihilominus autem etiam in baptismate spiritus et aquae, praeterea
etiam in baptismate spiritus in sanguine proprio uniuscuiusque, sicut
declarant nobis sanctae scripturae , quarum per singula quaeque
eorum quae enarrabimus adferemus perspicuas probationes.

Ad quae forte tu, qui nouum quid inducis, continuo impatienter
respondeas ut soles dixisse in euangelio Dominum: nisi quis
denuo natus fuerit ex aqua et spiritu, non potest
introire in regnum caelorum. ex quo manifeste apparet illi [*]

baptisma solum prodesse cui possit etiam spiritus sanctus inesse: super
ipsum enim Dominum cum baptizaretur spiritum sanctum descendisse
factumque eius atque dictum pariter congruere nec alia ulla ratione
mysterium istud posse consistere. cui responso nemo nostrum adeo
ita insanus reperitur aut contumax ut audeat contra fas aut contra
uerum contradicere, scilicet rebus integris et omni modo ita in ecclesia
gerundis et secundum disciplinae ordinem perpetuo a nobis\'
obseruandis. sed si in eodem nouo testamento haec quae in isto negotio
deprehendimus adunata nonnumquam reperiantur quodam modo
diuisa ac separata et proinde disposita atque si sint singula, uideamus
utrum possint esse aliquando etiam singulariter solitaria,, quasi
non sint mutila sed tamquam integra atque perfecta. nam cum per
manus impositionem episcopi datur unicuique credenti spiritus sanctus,
sicut apostoli circa Samaritanos post Philippi baptisma manum
eis imponendo fecerunt, et hac ratione spiritum sanctum in eos contulerunt,
quod ut fieri posset ipsi pro eis orauerunt, nondum enim
super quemquam eorum descenderat spiritus, tantum autem baptizati
erant in nomine Domini Iesu: Dominus quoque noster post resurrectionem,
cum insufflasset et dixisset apostolis suis accipite spiritum
sanctum, ita demum largitus eis spiritum sanctum.

Cum ita inuenitur, quid tibi, frater, uidetur? si quis non ab episcopo
baptizatus, ita ut si in continenti etiam manus ei imponatur,
priusquam tamen accipiat spiritum sanctum fuerit defunctus, utrum
censeas salutem percepisse eum necne: quoniam quidem et ipsi apostoli
et discipuli, qui etiam alios baptizabant, [qui etiam] a Domino
baptizati non statim spiritum sanctum acceperint, qui nondum erat,
quia Iesus nondum fuerat clarificatus, sed post resurrectionem eius
nec modicum interuallum temporis quo id gestum est intercesserit
sicuti et cum baptizati sunt a Philippo Samaritani, donec Samariam
rogati ab Hierusalem apostoli descenderent ad illos, ut eis manum
imponerent et spiritum sanctum per manus impositionem in eos [*] [*]

conferrent, quoniam uel illo interuallo temporis aliquis eorum non
adeptus spiritum sanctum morte potuit intercipi et defraudatus gratia
spiritus sancti defungi. quod hodierna quoque die non potest dubitari
esse usitatum et euenire solitum ut plerique post baptisma sine impositione
manus episcopi de saeculo exeant, et tamen pro perfectis
fidelibus habentur. sicuti Aethiops eunuchus cum rediret ab Hierusalem
et legeret prophetam Esaiam et haesitaret suggerente spiritu
audita ueritate a Philippo diacono credidit et baptizatus est, et cum
ascendisset de aqua, spiritus Domini rapuit Philippum, et non uidit
eum iam nunc amplius eunuchus: abibat enim uiam suam gaudens.
quamquam, ut animaduertis, imposita ei manus non est ab episcopo,
ut spiritum sanctum acciperet. quod si hoc admittis et salutare esse
credis nec opinioni omnium fidelium refragaris, necesse est confitearis,
proinde autem atque hoc latius tractatu procedit, etiam illud aliud
latius posse consistere, id est ut per solam manus impositionem
episcopi, quia baptisma in nomine Iesu Christi Domini nostri praecessit,
possit alio homini paenitenti atque credenti etiam spiritus
sanctus tribui, quoniam eos qui in Christum credituri essent scriptura
sancta praedixit oportere in spiritu baptizari, ita ut et hi quoque non
uideantur minus aliquid habere quam illi qui perfecti sunt christiani,
nec necesse sit quaeri quale illud baptisma fuerit quod in nomine
Iesu Christi sunt consecuti. nisi forte in illo quoque superiore tractatu
circa eos qui tantum modo in nomine Christi Iesu baptizati
fuerint statuas etiam sine spiritu sancto posse saluos fieri, t aut non
hac sola ratione, sed si per manus impositionem episcopi spiritum
sanctum consuesse praestari aut etiam non episcopum dicas spiritum
sanctum solitum esse largiri.

Quod si ita est et potest aliquid horum eueniens salutem homini
credenti non praeripere, tu quoque ipse annuis quoniam modo dimidiatum
et non ut contendis consummatum mysterium fidei, si qua
necessitas interuenit, salutem adimere non posse credenti et [*]

paenitenti homini. aut si dicis huiusmodi hominem saluum non posse fieri,
omnibus episcopis salutem adimimus, quos ita periculis quam certissimis
adstringis, ut omnibus hominibus qui sub cura eorum agunt
et hac atque illac dispersis regionibus ipsorum infirmantur per semet
ipsos subuenire debeant, quia ceteri homines minores clericis qui
periclitantur hoc idem praestare non possint, ne sanguis eorum qui
uacui de saeculo exisse uidebuntur de manu episcoporum necesse
habeat requiri. porro autem, ut non ignoratis, credentibus hominibus
inuenitur spiritus sanctus a Domino datus sine baptismate aquae,
sicut actis apostolorum continetur in hunc modum: adhuc loquente
Petro uerba haec irruit spiritus sanctus super omnes
qui audiebant uerbum, et obstupefacti sunt qui erant
ex circumcisione fideles quotquot simul uenerant
cum Petro, quia et super gentes donum spiritus sancti
effusum est. audiebant enim eos loquentes linguis
suis et magnificabant Deum. tunc respondit Petrus:
numquid aliquis aquam prohibere potest ut non baptizentur
isti qui spiritum sanctum acceperunt sicut et
nos? et praecepit eos baptizari in nomine Iesu Christi.
sicut etiam idem Petrus postmodum de eisdem gentibus plenissime
docuit nos dicens: et nihil discreuit inter nos et ipsos,
fide emundatis cordibus eorum. atque hoc non erit dubium
in spiritu sancto homines posse sine aqua baptizari, sicut animaduertis
baptizatos hos prius quam aqua baptizarentur ut satisfieret et
Ioannis et ipsius Domini praedicationibus, quandoquidem et hi sine
manus impositione apostolorum et sine lauacro quod postea adepti
sunt gratiam repromissionis acceperint et sic paullo ante emundatis
cordibus eorum Deus per fidem ipsorum etiam remissionem peccatorum
simul eis largitus sit, ut hoc solum eis baptisma subsequons
praestiterit, ut inuocationem quoque nominis Iesu Christi acciperent,
ne quid eis deesse uideretur ad integritatem ministerii et fidei.