De Laude Martyrii (1-5)

Etsi incongruens est, fratres carissimi, in hoc fauore dicendi aliquid
trepidationis adferre minimeque deceat gloriam tantae deuotionis
infringere ex eo quod fatear me coepisse dubitare, tamen identidem
dico ipsa animum deliberatione confringi: nam exequendae laudis
cupiditate succenditur et a loquendo magnitudine uirtutis inhibetur,
cum aut non deceat tacere aut periculosum sit parum dicere, nisi quod
haec aestuanti res sola subuenit quod uideatur ignosci ei facile posse
qui non timuit audere. quam ob rem, carissimi fratres, etsi potentia
rei oneratur facultas ingenii, ut quantum se in exprimenda martyrii
dignitate protulerit, tantum ipso pondere laudis oppressa adque aestimatione
rerum omnium de quibus cum maxime loquitur debilitata ac
facta, intra se ipsa inlaqueata oratione deficiat nec habenis liberis:
rac solutis in apertum sermonis eloquium uim tantae laudis expromat
tamen erit aliqua, nisi fallor, in eloquendo fides quae ipsius operis [*]

Est etenim profecto, nisi fallor, etiam in ipso conscientiae robore
admiranda formido quae nos exagitet pariter et inflammet: cuius
quanto penitius inspexeris potestatem, tanto ex ipso uenerandae claritatis
aspectu religionis suae praemittat horrorem. considerare enim
utique debetis: quanta est gloria, e uita quamlicet maculam sordis et
polluti corporis licet modice iniusta concreta contagia tantoque tempore
mundi crimen exceptum unius ictus remediis expiare, quo et
augeri merces et crimen possit excludi. unde omnis consummatio et
status uitae in martyrio est collocatus. hoc fundamentum uitae et fidei,
hoc praesidium salutis, hoc uinculum libertatis et honoris: et quamuis [*]

Quantae enim sit gloriae ponderate ab huius uitae cupiditatibus
adque ab omni animum natura mundique commercio segregatum contra
aduersantis discrimen opponere, nec saeuitiam torquentis horrere,
animari hominem nec dolore quo credatur extingui et id sibi in augmentum
uirtutis adsumere quod cruciatui putat prodesse qui punit.
nam praedurantibus licet costis resultans ungula recurrat in uulnus
et euntibus flagris cum auolsa corporis parte rediens habena ducatur,
stat immobilis tamen poenis suis fortior, hoc solum secum ipse conuoluens
quod in illa crudelitate carnificum plus pro quo patitur Christus
ipse patiatur. nam quando, si negauerit Dominum, pro eo crimen
subeat pro quo uicisse debebat, necesse est eum uideri cuncta tolerare
cui uictoria debetur ex poena.

Igitur quoniam res summa martyrium, tria sunt quae ex eo nobis
proposuimus esse dicenda, quid sit, quantum sit, cui rei prosit. quid
est ergo martyrium? delictorum finis, periculi terminum, dux salutis,
patientiae magister, domus uitae, quo perfecto etiam ea occidunt quae
in futuri discriminis potuissent tormenta reputari. per hoc et testimonium
nomini redditur et maiestas nominis ampliatur, non quod
per se ipsa minui possit uel de scelere retractantis magnitudo eius [*]

Quid enim est in illis quam sermo uacuus et inane conloquium et
animi uoluptas praua uerborum, sicut scriptum est: oculos habent
et non uident, aures habent et non audiunt: grauatum
est cor insipiens eorum, ne quando conuertantur et
saluem illos. non enim dubium est quin hoc omnibus dixerit, quorum
dura mens semper et obstinata pectoris feritas a deuotione uitali
fugata dissentit ducente dementia, furore rapiente, omni denique illos
inmanitate uexante qua instigantur pariter ac feruntur: ut cum illis [*] [*]