De duplici Martyrio (1-5)

Multifariam multisque modis ago gratias, Fortunate mihi in Domino
carissime, diuinae benignitati, quod et tuam pietatem excitauit [*] [*]

Martyr, ut iis quoque notum est qui Graece nesciunt, testem sonat.

quamquam autem post exortam euangelicae ueritatis lucem ecclesiastica
consuetudo cognominis huius honorem proprie tribueret iis qui
in tormentis usque ad mortem perdurarunt in professione nominis
Iesu Christi et euangelicum instrumentum sanguine suo uelut obsignarunt
apud incredulos: omnis tamen piorum uita testimonium reddit
Deo, non quod ille cuiusquam egeat testimonio, qui ex se fons est
aeternae gloriae, ut nec ullis hominum honoribus fieri possit honoratior
nec ullis mortalium ignominiis obscurior: sed tamen ita uisum
est aeterno illius diuinoque consilio, ut suam bonitatem sapientiam
ac potentiam apud homines per homines uelit illustrari, sicut mundum
gubernari uoluit per angelos, cum angelorum ministerio non egeat,
multaque hominibus per homines largiatur, quae per se dare poterat,
qui quidquid uult nutu potest et cui uoluisse fecisse est. et quamquam
ut dixi ad illam ineffabilem maiestatem nulla pertingit ignominia,
tamen in scripturis ita loquitur, quasi per nos honoretur uel

Porro quod dictum est sanctificare pro glorificare, qui litteras Hebraeorum
callent, affirmant esse sermonis illius proprietatem. quod
ipsum tamen ex aliis scripturarum locis liquere potest, si minus
illorum testimonio fidimus, quandoquidem et in oratione dominica
sanctificetur nomen tuum dictum est pro glorificetur siue
clarificetur nomen tuum. sic et Corinthios exhortatur, ut glorificent
ac baiulent Deum in corpore suo. sicut enim nomen Dei glorificatur
uita piorum hominum, in quibus ipse per spiritum suum operatur
quidquid faciunt boni: ita e diuerso polluitur et infamatur malefactis
eorum qui se Dei cultores profitentur. quemadmodum et militis uirtus
aut serui probitas redundat in gloriam ducis aut heri, ita militis
ignauia aut serui nequitia dedecori est duci aut hero, propterea quod
horum mores magna ex parte pendent ab illorum moribus in quorum
potestate sunt. qui etiamsi prorsus absunt ab omni culpa, tamen
popularis existimatio solet dominorum mores ex seruorum moribus
aestimare. unde etiam hic uidemus diuinam scripturam frequenter
iuxta mortalium affectus loquentem uelut in Leuitico de eo qui de
semine suo dedisset idolo Moloch dicit: quia polluit nomen
sanctum meum. at quod ab hominibus sanctificatum est, pollui
potest: Dei uero nomen in se semper est gloriosum, apud homines
tantum contaminatur, quemadmodum mendax infamia non polluit
uirum integrum. sic et apud Ezechielem clamat nomen suum fuisse
pollutum inter gentes impiis moribus Israelitarum. quin et beatissimus
Paulus scribens Romanis ex auctoritate prophetae dicit, appellans
Iudaeos legem profitentes, sed ea quae lex uetat facientes: nomen
Dei blasphematur inter gentes. et in oratione dominica,
sicut attigi modum, ex auctoritate redemtoris oramus ut sanctificetur
nomen Dei patris, hoc est ut inclarescat et illustretur apud
homines utique per homines uel potius in hominibus. illustratur [*]

Ergo quamquam omnia piorum uita martyrio suo glorificat Deum
et Christum filium eius, nullum tamen est illustrius testimonium apud
homines quam sanguinis, hoc est uitae propter Deum contemtae et
mortis fortiter toleratae. reddiderunt et miracula testimonium diuinae
potentiae, praesertim apud incredulos, nam his proprie data sunt
signa, quemadmodum scribit beatus apostolus: sed semper efficacius
fuit sanguinis profusi testimonium. quot morbos insanabiles uerbo
sanarat Dominus, quot caecos illustrarat, quot mancos paralyticos
ac debiles restituerat, quot exanimes ad uitam reuocarat? et tamen
pauci credebant in eum, et audiebat: in Beelzebub eiecit
daemonia. ceterum ubi uentum est ad sanguinem, ibi deiectum est
satanae regnum, ibi subactus est mundus. commemorat et Ioannes
euangelista triplex in terra testimonium, spiritus aqua et sanguis,
quod efficacissimum est postremo recensens loco. spiritum in columbae
specie descendentem super Iesum uidere meruit Ioannes baptista,
an alii uiderint incertum. certe hoc testimonium Ioanni datum est,
quo desineret dubitare de Domino Iesu, an ille esset qui baptizaret
spiritu et igni. aquae testimonium uidit Ioannes euangelista, nec
satis constat solusne uiderit an cum multis. erat quidem hoc ingens
mysterium sacri lauacri quo delentur peccata: sed uidit aquam simul
effluere cum sanguine, qui nisi adfuisset inefficax erat aqua. quid
enim prodest aboleri peccata, nisi succedat uita iustitiae quam confert
sanguis? quamquam hi tres unum sunt: unus enim Deus est,
qui per spiritum aquam et sanguinem declarat hominum generi uirtutem
ac bonitatem suam: aut ideo dicuntur unum esse, quoniam
undique sibi constat testimonium nec ulla ex parte dissonat, quemadmodum
quos artissima iungit amicitia propter summum animorum
consensum unus animus esse dicuntur.

Ac iuxta sensum crassiorem haec tria praecipua sunt m homine
uitae argumenta atque etiam instrumenta. quamdiu enim pulmonis [*]