De Statu Animae (1.6)

VI. QVOD CVM OMNE INCORPOREVM INVISIBILE SIT, NON AVTEM OMNE CORPOREVM VISIBILE EST.

Sed subicis a nescio quibus, quorum tamen nominum nobis
notitiam subripis, sic doceri, ut alia dicant esse incorporea,
alia inuisibilia. tremendae scilicet peritiae tractatores, qui
usque ad hoc penetrauere secretum: si alia incorporea sunt,
alia inuisibilia, ergo incorporea non sunt inuisibilia. postponendum
est igitur incorporeum omni corporeo, quia dicit per
apostolum ueritas: quae uidentur, temporalia sunt,
quae autem non uidentur, aeterna sunt. uerum tu
creatricem creatamque substantiam ita discernis, ut alia sint
incorporea, alia inuisibilia. inuisibile igitur omne corporeum,
et incorporeum omne uisibile. istic egomet audeo sciscitari,
inuisibilisne sit deus anne uisibilis? si corporeum negas,
uisibilem non recusas. si inuisibilem dicis, corporeum confiteris.
secundum hanc ergo sententiam, quae tibi nobisque
sit procul, aeternus inuisibilis incorporeus deus aut [*] [*]

incorporeus non erit, aut uisibilis erit et aeternus non erit. quiddam
tamen cogitare uoluit, sed eloqui non ualuit patentium nempe
causarum doctor ignarus, quem dicere uisum reor esse quaedam
corporea quae uideri nequeant, cum sit uniuerso incorporeo
proprium non uideri, ac per hoc corporea quaepiam inuisibilia
esse posse, porro incorporea nisi inuisibilia esse non
posse. nam cum omne incorporeum inuisibile sit, non omne
inuisibile incorporeum est. uox enim non uidetur et corpus
est quamquam propter eminentiam uisus etiam quae ad
reliquos pertinent sensus uideri dicamus, sicut saepe dicimus:
uide quid sonat, cum sonus ad auditum pertineat, non ad
uisum, nec tamen ita dicimus: audi quid lucet, quia praeeminentior
ceteris sensibus uisus quae inferiorum sunt abusiue
sibi uindicat, cum potestatibus eorum potentiam suam non
misceat. quocirca et uisibilia sunt omnia quae sentiri quocumque
sensu corporis possunt, si ad uisum cuncta referamus,
et non omnia uisibilia sunt, si unicuique sensui quod sibi
est speciale reddamus. hinc omnia scilicet principalia corpora
quae dicuntur elementa procul dubio uisibilia sunt, sentiri
experimur. ex quorum metrico pro portione conuentu, conpactis
rate dimensionibus, uegetante anima uiuens corpus [*]
efficitur, quamquam multa sint, quae animata non sunt et
uiuere negari non possunt. sed de eis loquimur, quae non
solum uiuunt, sed etiam sentiunt, sicut sunt animata rationis
expertia. de quibus paululum disputatione dilata de
nobis loquimur.

Igitur cum ex anima simus et corpore atque, ut corpus
animus esse non potest, sic animus corpus esse non possit,
animus qui sentit in corpore, etsi per uisibile sentit, inuisibiliter
sentit. aliud enim est uisus, aliud oculus, aliud aures,
aliud auditus, et nares aliud, aliud odoratus, et os aliud, aliud
gustus. nec hoc idem manus et tactus. igitur tactu calentia
frigentiaque discernimus, ipsum uero sensum tangendi non
tangimus. nec frigus illic namque nec calor est. et gustatu
dulcia atque amara sentimus, sed gustatum gustare non possumus.
nihil enim uel amarum in illo uel dulce est. naribus
odores accipimus, olfactum tamen olfactu non capimus, quia
nihil olet olfactus, et auribus uoces haurimus, sed cum nihil
sonet auditus, ipsum non audimus auditum. coloratas oculis
formas adspicimus et oculis quia coloratae formataeque sunt,
cernimus, sed uisum, quia nec coloratus nec formatus est,
non uidemus: iuge namque uideremus, si luceret uisus, et
audiremus semper, si sonaret auditus, et perpetuo odoraremur,
si fraglaret olfactus, et indefessim gustaremus, si saperet
gustatus, aeternumque tangeremus, si se ipsum tangeret tactus. [*]

atque ut de ceteris taceam, si gustari posset gustatus, nemo
posset esse ieiunus, nec extrinsecus adhibenda forent in quae
semet sensus exsereret, si se ipse sentiret. aliud est ergo
membrum per quod sentimus, et sensus aliud quo sentimus,
quia inter inuisibile incorporeum et corpus uisibile est illud
inuisibile corporeum, quod in nobis uisus, auditus, odoratus,
gustus et tactus est: quae quoniam non nisi in animato sunt
corpore, ex utriusque diuersi commercio eadem et corporea
sunt et inuisibilia trahentia de corpore uisibili ut corporea
sint, de incorporeo animo ut sint inuisibilia. non igitur iurta
sententiam tuam illud erit inuisibile, quod incorporeum non
erit, tamquam incorporeo uisibile et corporeo inuisibile esse
sit proprium, quando quidem nihil inuisibile corporis foret,
nisi inuisibile illud incorporei inuisibilitas faceret, quia in
eodem, sicut supra diximus, homine et incorporeum inuisibile
est anima et inuisibile corporeum, quod de corpore uisibili
inuisibiliter agit anima.