De Statu Animae (1.1)

I. DE OPINIONIBVS INPERITORVM ET PERVICACIIS IN DEFENDENDA SVPERBIA.

Magnum in genere humano, Solli Sidoni, frater amantissime,
multorum uitium est adrogans inperitia et peruicax in denfen-\'
dendis perperam praesumptis opinionibus pertinacia. nam
plerique mortalium aut per sensus corporis corporearum
rerum haustis imaginibus ueluti quibusdam rerum umbris
obtutu mentis inluduntur, aut tenellis adhuc infantiae quondam
suae persuasionibus in senectute puerascunt. si qua illis
dicendi copia est, neglectis rerum causis rationis animam
spernunt et uerborum corpora diligunt, cumque duplici ad
ueritatem ueniatur uia, ut aut praeiudicatae auctoritati creduli-.
tate subdamur aut ad scientiam ratiocinatione tendamus, [*]

nihil quod uel auctoritas iubeat uel ratio suadeat potissimum
dicentes, spreta paucitate doctorum inludunt inperitos, quae
. maxima turba est. sed et ipsi ab eisdem quos fallunt,
reciproca inlusione falluntur. laudantur namque falsoque laudantur
et credunt, quo mentis sanitas maxime periclitatur.
accedit ad hoc etiam acescentis semper liuoris intentio, inuidentis
animi crimen et poena. nam si quid ab his, quos
iniquo lacessunt odio, ad utilitatem publicam ueri prodatur,
diuersum protinus adstruunt, etsi idem sentiant, ac sic inexhausto
firmatoque odio cum his, quos sibi odisse institutum
est, nequaquam metuunt ueritatis fecisse iacturam. oderunt
igitur proximum, oderunt et deum. atque in his duobus praeceptorum
omnium totiusque legis spreta plenitudine non mirandum
est, si uel de deo uel de homine probe non sentiant, qui
utrumque a se odio mediante longinquant. sed istoc eorundem
quamquam plectibili uitio moueor exilius, quia etsi maliuolentiae
in alios tela moliuntur, ipsi magis propriis transfixi
ictibus uulnera quae inferre conantur excipiunt: namque odiorum
stimulis eorundem prius puniuntur auctores. illud [*] [*]
multo maximum longeque periculosius crimen est, quod
catholicae sanitati opiniones inimicas stulte concipiunt, uane
proferunt, superbe adstruunt, cum temeritate. scribunt, cum
intentione defendunt, et quoniam humanitus per inprudentiam
lapsi sunt, eligunt audaciae culpam suae peruicaci obstinatione
defendere, ne uideantur potuisse peccare. ita enim palam
sententias suas adstruunt, ut clam nihilo minus mussitantes
blandimentis lenocinantibus ignaros rerum sedulo precentur, ut
suae potissimum sententiae adquiescant, sibimet adsentiantur:
illud ueri plenum, illud esse salutiferum, quod ipsi doceant,
etiam deierando confirmant. si auctoritatom quaeras, subiciunt
istius modi causarum secreta adiri nequaquam posse, nisi
subtilissima rerum indagatrice ratione. si eandem in articulo
reposcas, adiciunt auctoritati potius oportere concedi, neque
ului praefatus sum propter argumentorum latentes quosdam scopulos
pelagus disputationis intrare. ita auctoritate rationem, ut
auctoritatem obiectu rationis eludunt et utroque horum ad id
utuntur, ut neutro utantur. at si eosdem paulo strictius
artum disputationis includat, aiunt quosdam esse sanctorum,
quibus huiusce modi sit facillimum soluere quaestiones, se ab
aliena magis auctoritate pendere, illud se maxime, quod alius
sanxerit, esse secuturos. haec quis ferat ulloque ferri pacto
posse iudicet, hominum quempiam et infitiari scientiam et
uindicare doctrinam, cogitata sua, si discussor absit, adstruere, [*]
si adsit, operire? at, inquis, quorsum sermo progreditur? ego
uero longiuscule. quam uolui praefatus sum, dum praesentium
piget taedetque, nuper etenim offendi in quosdam, qui chartulam
quandam oppido studiose lectitabant, et quia mortalium
generi mos est, noui operis agnitione pellecti ad id percipiendum
sedulo animo intenderant: hoc idem mihi acsi cognitu
necessarium ultro ingerentibus inspicere plane non abnui.