Libellus Adversus Fulgentium Donatistam (16-20)

Donatista dixit: Similiter dominus per Aggaeum prophetam
inmundos tactus inquinamenta conferre nec pollutum quemquam
posse sancire, si inlicita praesumptione conetur attingere
quod sanctum uideat contineri, salubri expositione monstrauit,
dum pro nobis prophetam cautum exhibuit: interroga, inquit
dominus, sacerdotes dicens: si alligauerit homo carnem
sanctam in summo uestimento et tetigerit summitas
uestimenti aliquam creaturam panis aut uini
aut olei, si sanctificatur? et responderunt sacerdotes
et dixerunt: non. et dixit dominus: si tetigerit
inquinatus in animam horum aliquid, si inquinabitur?
et dixerunt sacerdotes: inquinabitur. et dixit
dominus: sic et populus hic et sic gens ista: omnis
qui illuc accesserit inquinabitur.

Catholicus respondit: Hoc aduersum te usus es testimonio,
qui donum dei in tuo ponis arbitrio. si enim tactus sancti inmundi
inquinamenta non tollit, uanum est quod geritis, quod
conficitis, quod lauatis. si tetigerit, inquit, quod sanctum
est creaturam panisaut uiniuelolei, sanctificabitur? [*] [*]

et responderunt sacerdotes et dixerunt: non. ubi est
quod uos extollitis, quod sanctitatem uestram munditiam conferre
iactatis? aut si illud mouet quod ait: sic populus hic et sic
gens ista: omnis qui illuc accesserit inquinabitur,
docete Aggaeum qui ista docebat de medio eiusdem plebis exisse,
ne inter eos esset et ipse pollutus. tactus ille opera significat.
si sanctus, inquit, tetigerit inmundum, non sanctificabitur; si inmundus
tetigerit sanctum, inquinabitur, id est:. facilius sanctus
qui iunctus fuerit genti huic pessimae pessimatur quam gens ista
in melius commutetur, quia procliuius ad imitationem malorum
curritur quam ad uirtutes bonorum animus excitatur, sicut melli
plurimo parum absentii iniectum uelocem amaritudinem trahit,
mellis uero etiamsi duplum iniciatur, non poterit eius obtinere
dulcedo. exeundum nobis est e medio malorum mente, non carne,
operibus, non corporibus. nolite, inquit apostolus, communicare
operibus infructuosis tenebrarum. operibus ait,
non \'altaribus\'. scriptum est enim in Esaia: qui dicunt: recede
a me, non adpropinques mihi quia inmundus es, isti
fumus erunt in ira mea, ignis ardens tota die. si te
hominum dicta non terrent, saltim dei minantis ira conuertat.

Donatista dixit: Numquam latro in lucem protulit praedam,
semper operarii noctis gratam bonis omnibus lucem saeuius
horruerunt; solus traditor nec dei minis frangitur et in aliena
ueste inprobus gloriatur. contra quem per Sophoniam dominus
proclamat nec auditur: erit in die, inquit, sacrificii domini
et uindicabo in principibus et in omnes uestitos
ueste aliena.

Catholicus respondit: Tua non timeo crimina, quia mea munita
est conscientia. quem dicis tradidisse, nomen locumque traditoris
ostende. numquam id ualebis ostendere, sicut nec antea ualuisti.
sed etsi aliquem protuleris, mihi obesse non poterit, dicente [*] [*]

domino: anima patris mea est, anima filii mea est. anima
quae peccauerit sola morietur. ego tamen non in
aliena ueste congaudeo, qui in catholica fide semper exulto. illa
est quam habeo, qua me in die redemptionis misericors et benignus
pater in decore ucstiuit: afferte, inquit, stolam illam primam
et induite illum, quia hic filius meus mortuus
erat et reuixit, perierat et inuentus est, illam nimirum
de qua Paulus apostolus dixit: quotquot in Christo baptizati
estis, Christum induistis. hanc habeo, in hac gaudeo,
in hac semper gloriosior apparebo. haec est quam uos aut ut
latrones abstulistis aut miseri sordidatis.

Donatista dixit: In quantum enim inprobitas deuios
errores alienis bonis cupit astruere et falsa catholica mendacii
nebulas conatur obtegere, per colles tortuosos incedit, cui per
Hieremiam dominus contradictor obuiauit: nolite, inquit, fidere
uobis in uerbis falsis, quia per omnia non proderunt
uobis, dicentes: templum domini templum dei est. et
dominus in Deuteronomio: attende tibi, ne offeras holocaustomata
in omni loco quemcumque uideris, sed in
loco quem elegerit dominus deus tuus in tribu tua,
in hac offeres holocaustomata et ibi facies omnia
quaecumque praecipio tibi hodie.

Catholicus respondit: Optime et saluti tuae multum conueniens
testimonium posuisti: attende tibi, ne offeras holocaustomata
in omni loco quemcumque uideris, sed in
loco quem elegerit dominus deus tuus in tribu tua,
in hac offeres holocaustomata et ibi facies omnia
quaecumque praecipiet tibi. audi ergo qui sit locus electus
et quae tribus domini praedicata. in psalmo centesimo tricesimo
primo habes: quoniam elegit dominus Sion,
elegit eam in habitationem sibi; haec requies mea
in saeculum saeculi, hic habitabo, quoniam elegi
eam. item in psalmo centensimo uicesimo primo: stantes [*] [*]

erant pedes nostri in atriis tuis, Hierusalem Hierusalem,
quae aedificatur ut ciuitas. illuc enim
ascenderunt tribus, tribus domini testimonium Israhel.
hic est locus electus, hic mons sanctificatus, haec ciuitas
super montem posita ita ut abscondi -non possit, haec radix
catholica, haec uitis fructifera longe lateque diffusa, quae in.
Ecclesiastico clamat et dicit: in Sion fundata sum et in
Hierusalem potestas mea. sic enim oportuit pati Christum
et resurgere a mortuis tertia die, et praedicari
in nomine eius paenitentiam et remissionem
peccatorum per omnes gentes, incipientibus ab Hierusalem.
recte me argueres, si in hac hereditate maneres. at
cum in hac dei patris hereditate non maneas, in hac Christi
regis tribu non milites, cur desertor corripis militem, cur reus
increpas innocentem? et ego tibi dico: attende tibi, ne offeras
in omniloco — hoc est in omni haeresi — et dicas: \'et hic
est deus et ibi est deus\', sed in loco quem elegerit dominus deustuus in
tributua — hoc est in tribu eius —, ibi
offeres holocaustomata tua et ibi facies omnia quaecumque
praecepta sunt tibi. hoc fac, et uiues.

Donatista dixit: Baptisma itaque dici non potest quod
aquarum turba dispersit, quod ab ecclesiae fonte malitia separauit,
quod sterilis unda siccauit, quod nec angelum uidit nec prophetam
qui se mederi posset inuenit, sicut in libro Regnorum quarto
letales aquas Helisaeus sanctissimus discussa morte sanauit et
maritante sermone in fetus uberes meare permisit: et dixerunt
uiri ciuitatis ad Helisaeum: ecce commoratio ciuitatisbona,
sicutet tu, domine, uides, sed aquae malae
et steriles sunt hic. et dixit Helisaeus: accipite
mihi unum uas fictile et mittite in eum sale. et acceperunt
illud, et uenit ad exitus aquarum et proiecit [*] [*]

sal et dixit: haec dicit dominus: sanaui aquas istas
et non erit mors in eis neque sterilitas. et sanatae
sunt aquae usque in hanc diem.

Catholicus respondit: Gratias deo patri, qui quod futurum
ostendit in nobis fidelis impleuit. gratias, inquam, deo patri, qui
nobis non angelos solum, non prophetas, sicut prius, in Hiericho
nostram, id est in hunc mundum, sed proprium filium destinauit,
dominum uidelicet angelorum et principem prophetarum, qui
aquarum sterilitatem, hoc est gentium infecunditatem, discussa
morte sanaret. accepit uas fictile, hoc est corpus fragilitatis humanae,
sal misit, id est sapientia diuina repleuit, in aquam proiecit,
hoc est in Iordane descendit, aquas suo descensu sanauit, id
est gentes suo aduentu redemit, et maritante sermone ecclesiam
ex gentibus congregauit et in fetus uberes longe lateque diffudit.
hoc in nobis impletum qui non uidet caecus, qui non credit
insanus est. attende uberes fetus, dic ubi haec non sit ecclesia,
dic ubi tua praeter in angulo Africae inueniatur male collecta
tamquam sarmentum inutile. ex hac ubi praecisa est ibi remansit;
ultra extendi non potuit, quia de radice praecisa statim exaruit.

Donatista dixit: Accepit una ciuitas saluatoris aquae substantiam,
accepit et olei dona una cum liberis uidua nec beneficium
diuinum passim propheta commisit nisi ei, quam unum
uas olei habere cognouit, Regnorum ueritate probante: et mulier
una ex mulieribus prophetarum clamabat post Helisaeum
dicens: seruus tuus uir meus mortuus est, et
tu scis quoniam seruus tuus erat timens deum. et
ecce quibus debeo uenerunt accipere duos filios
meos in seruos. et dixit Helisaeus: quid faciam?
indica mihi quid est tibi in domo tua. at illa dixit:
non est mihi ancillae tuae aliquid in domo nisi uas
unum olei. et dixit Helisaeus: uade, pete tibi uasa [*] [*] [*] [*]

de foris ab omnibus commorantibus tecum, uasa copiosa,
et introibis et claudes ostium ad te et ad filios
tuos, et implebis uasa oleo et reddes debitum. Helisaeus
enim per ueri baptismi liniamenta operatus est. nam quia
tuum non conprobo, ideo tuos fideles exsufflo.

Catholicus respondit: Omnes enim hoc faciunt quod et tu.
omnes fideles exsufflant, dum unicum baptismi sibi uindicant
sacramentum. talem cum inueneris, non capies, non tenebis, non
isto uinculo colligabis, sed agnito signo piratico, ut tecum artem
peragat, securum abire permittes?