De Sancta Virginitate (16-20)

Addidit tamen: tribulationem autem carnis
habebunt huius modi, ego autem uobis parco, hoc [*] [*]
modo exhortans ad uirginitatem continentiamque perpetuam,
ut aliquantulum a nuptiis etiam deterreret, modeste sane, non
tamquam a re mala et inlicita, sed tamquam ab onerosa ac
molesta. aliud est enim admittere carnis turpitudinem, aliud
habere carnis tribulationem: illud est criminis facere, hoc
laboris est pati, quem plerumque homines etiam pro officiis
honestissimis non recusant. sed pro habendo coniugio iam
hoc tempore, quo non per carnis propaginem uenturo Christo
ipsius prolis propagatione seruitur, istam tribulationem carnis,
quam nupturis praedicit apostolus, suscipere tolerandam perstultum
esset, nisi metueretur incontinentibus, ne temptante
satana in peccata damnabilia laberentur. quod autem se dicit
eis parcere, quos ait tribulationem carnis habituros, nihil
mihi interim sanius occurrit. quam eum noluisse aperire et
explicare uerbis eandem ipsam carnis tribulationem, quam
praenuntiauit eis qui eligunt nuptias in suspicionibus zeli
coniugalis, in procreandis filiis atque nutriendis, in timoribus
et maeroribus orbitatis. quotus enim quisque, cum se conubii
uinculis adligauerit, non istis trahatur atque agitetur affectibus?
quos neque nos exaggerare debemus, ne ipsis non parcamus,
quibus parcendum extimauit apostolus. [*]

Tantum per hoc, quod breuiter posui, cautum
fieri lectorem oportuit aduersus eos, qui in hoc, quod scriptum
est: tribulationem autem carnis habebunt huius
modi, ego autem uobis parco, nuptiis calumniantur.
quod eas ex obliquo sententia ista damnauerit; uelut ipsam
damnationem noluerit dicere, cum ait: ego autem uobis
parco, ut uidelicet, cum istis parcit, animae suae non pepercerit,
si mentiendo dixit: et si acceperis uxorem, non
peccasti; et si nupserit uirgo, non peccat. quod qui
de sancta scriptura credunt uel credi uolunt, tamquam uiam
sibi muniunt ad mentiendi licentiam uel ad defensionem suae
peruersae opinionis, ubicumque aliud sentiunt quam sana
doctrina postulat. si quid enim manifestum de diuinis libris
prolatum fuerit, quo eorum confutentur errores, hoc ad manum
habent uelut scutum, quo se aduersus ueritatem quasi tuentes
nudent a diabolo uulnerandos, ut dicant hoc auctorem libri
non uerum dixisse, alias ut infirmis parceret, alias ut contemptores
terreret, sicut occurrerit causa, qua eorum peruersa
sententia defendatur. atque ita dum ea, quae opinantur, defendere
quam corrigere malunt, scripturarum sanctarum auctoritatem
frangere conantur, qua una omnes ceruices superbae
duraeque franguntur.

Vnde sectatores et sectatrices perpetuae [*] [*]
continentiae et sacrae uirginitatis admoneo, ut bonum suum ita
praeferant nuptiis, ne malum iudicent nuptias, neque fallaciter,
sed plane ueraciter ab apostolo dictum nouerint: qui dat
nuptum, bene facit; et qui non datnuptum, melius
facit. et si acceperis uxorem, non peccasti; et si
nupserit uirgo non peccat. et paulo post: beatior
autem erit, si sic permanserit, secundum meam
sententiam. et ne humana sententia putaretur, adiungit:
puto autem, et ego spiritum dei habeo. haec domi-
nica, haec apostolica, haec uera, haec sana doctrina est,
sic eligere dona maiora, ne minora damnentur. melior est
in scriptura dei ueritas dei quam in cuiusquam mente aut
carne uirginitas hominis. quod castum est sic ametur, ut
quod uerum est non negetur. nam quid mali non possunt
etiam de sua carne cogitare, qui credunt apostolicam linguam
eo ipso loco, ubi uirginitatem corporis commendabat,
a corruptione mendacii uirginem non fuisse? primitus ergo ac
maxime qui bonum uirginitatis eligunt, scripturas sanctas
firmissime teneant nihil esse mentitas ac per hoc etiam illud
uerum esse, quod dictum est: et si acceperis uxorem,
non peccasti; et si nupserit uirgo, non peccat. nec
putent minui tam magnum integritatis bonum, si nuptiae non
erunt malum. immo uero hinc sibi potius maioris gloriae [*] [*]
palmam praeparatam esse confidat, quae non damnari, si
nuberet, timuit, sed honoratius coronari, quia non nuberet.
concupiuit. qui ergo sine coniugio permanere uoluerint, non
tamquam foueam peccati nuptias fugiant, sed tamquam collem
minoris boni transcendant, ut in maioris continentiae monte
requiescant. ea quippe lege collis iste inhabitatur, ut non
cum uoluerit quis emigret; mulier enim adligata est,
quamdiu uir eius uiuit. uerumtamen ad continentiam
uidualem ab ipso tamquam gradu conscenditur; propter uirginalem
uero uel declinandus est non consentiendo petitoribus
uel transiliendus praeueniendo petitores.

Ne quis autem putaret duorum operum, boni
atque melioris, aequalia fore praemia, propterea contra eos
disserendum fuit, qui quod ait apostolus: existimo autem
hoc bonum esse propter praesentem necessitatem.
ita interpretati sunt, ut non propter regnum caelorum, sed
propter saeculum praesens uirginitatem utilem dicerent; tamquam
in illa uita aeterna nihil ceteris amplius habituri essent,
qui hoc melius elegissent. in qua disputatione cum ad illud
ueniremus, quod idem apostolus ait: tribulationem autem
carnis habebunt huius modi, ego autem uobis
parco, in alios litigatores incurrimus, qui non aequales perpetuae
continentiae nuptias facerent, sed eas omnino damnarent.
nam cum error uterque sit, uel aequare sanctae uirginitati
nuptias uel damnare, nimis inuicem fugiendo duo isti [*] [*]
errores aduersa fronte confligunt, quia ueritatis medium tenere
noluerunt: quo et certa ratione et sanctarum scripturarum
auctoritate nec peccatum esse nuptias inuenimus nec eas bono
uel uirginalis continentiae uel etiam uidualis aequamus.

Alii quippe adpetendo uirginitatem nuptias tamquam
adulterium detestandum esse putauerunt; alii uero defendendo
conubium excellentiam perpetuae continentiae nihil mereri
amplius quam coniugalem pudicitiam uoluerunt. quasi uel
Susannae bonum Mariae sit humiliatio uel Mariae maius bonum
Susannae debeat esse damnatio.

Absit ergo, ut ita dixerit apostolus nuptis siue nupturis:
ego autem uobis parco, tamquam noluerit dicere, quae
poena coniugatis in futuro saeculo debeatur; absit, ut a
Danihele de temporali iudicio liberatam Paulus mittat in
gehennam; absit, ut maritalis torus ei poena sit ante tribunal
Christi, cui fidem seruando elegit sub falsa accusatione adulterii
uel periclitari uel mori. quid egit uox illa: melius est
mihi incidere in manus uestras quam peccare in
conspectu dei, si deus eam fuerat, non quia pudicitiam
nuptialem seruabat, liberaturus, sed quia nupserat damnaturus? [*] [*]

et nunc quotiens castitas coniugalis aduersus calumniatores
criminatoresque nuptiarum scripturae sanctae ueritate munitur,
totiens cum sancto spiritu contra falsos testes Susanna defenditur,
totiens a falso crimine liberatur et multo maiore negotio.
tunc enim uni coniugatae, nunc omnibus; tunc de occulto et
falso adulterio, nunc de uero et manifesto conubio crimen
intenditur; tunc una mulier ex eo quod iniqui seniores dicebant,
nunc omnes mariti et uxores ex eo, quod apostolus
dicere noluit, accusantur. damnationem quippe uestram, inquiunt,
tacuit, cum ait: ego autem uobis parco. quis
hoc? nempe ille, qui superius dixerat: et si acceperis
uxorem, non peccasti; et si nupserit uirgo, non
peccat. cur igitur in eo, quod modeste tacuit, coniugiorum
suspicamini crimen et in eo, quod aperte dixit, coniugiorum
non agnoscitis defensionem? an eos damnat tacitus, quos
locutus absoluit? nonne iam mitius accusatur Susanna non
de coniugio, sed de ipso adulterio quam doctrina apostolica
de mendacio? quid in tanto periculo faceremus, nisi tam
certum apertumque esset pudicas nuptias non debere damnari.
quam certum apertumque est sanctam scripturam non posse
mentiri?