De Perfectione Iustitiae Hominis (16-20)

Post haec ille qui ista conscripsit introducit personam
suam quasi cum altero disputantem et facit se interrogari
et quasi ab interrogante sibi dici: \'das mihi hominem sine
peccato?\' et respondet: \'do tibi qui esse possit\'. et rursus ab
interrogante dicitur ei: quis est?\' et respondet: (ipse tu. quodsi
dixeris\', inquit, \'ego esse non possum, respondendum est: cuius
culpa est? quodsi dixerit: mea, dicendum est: et quomodo
tua est, si esse non potes?\' iterum facit se interrogari et dici
sibi: \'tu ipse sine peccato es, qui dicis hominem sine peccato
esse posse?\' et respondet: \'quod non sum sine peccato, cuius [*] [*]
culpa est? quodsi dixerit\', inquit, \'tua est, respondendum est:
quomodo mea, si esse non possum?\' nos respondemus nullum
cum eis de his uerbis esse debere conflictum, quia non est
ausus dicere esse hominem sine peccato, uel aliquem uel se
ipsum, sed tantummodo esse posse respondit, quod neque nos
negamus. quando autem possit et per quem possit, hoc quaeritur.
si enim modo est, non omni animae fideli positae in
corpore mortis huius orandum est et dicendum: dimitte
nobis debita nostra, cum iam in sancto baptismo uniuersa
fuerint dimissa praeterita. quisquis autem membris fidelibus
Christi hoc non esse orandum persuadere conatur, nihil aliud
quam se ipsum christianum non esse profitetur. porro si per
se ipsum potest homo esse sine peccato, ergo Christus
gratis mortuus est. non autem gratis mortuus est Christus;
non igitur potest homo esse sine peccato, etiamsi uelit, nisi
adiuuetur gratia dei per Iesum Christum dominum
nostrum. quod ut perficiatur, et nunc in proficientibus agitur
et omni modo implebitur contentione mortis absumpta et
caritate quae credendo et sperando nutritur uidendo et obtinendo
perfecta.

Deinceps instituit diuinis testimoniis agere quod
intendit. quod quale sit, diligentius aduertamus. \'testimonia\',
inquit, \'quibus probatur praeceptum esse homini ut absque
peccato sit). ad hoc respondemus: non utrum praeceptum sit
quaeritur, quod ualde manifestum est; sed hoc ipsum, quod
praeceptum esse constat, utrum in corpore mortis huius [*] [*]
possit impleri, ubi caro concupiscit aduersus spiritum
et spiritus aduersus carnem, ut non ea quae
uolumus faciamus. de quo corpore mortis huius non omnis
liberatur qui finit hanc uitam, sed qui in hac uita susceperit
gratiam et ne in uanum suscipiat bonis operibus egerit. aliud
est enim exire de hoc corpore, quod omnes homines dies
uitae huius ultimus cogit, aliud est autem liberari de corpore
mortis huius, quod sola dei gratia per legum
Christum dominum nostrum sanctis et fidelibus eius
impertit. post hanc autem uitam merces perficiens redditur,
sed eis tantum, a quibus in hac uita eiusdem mercedis meritum
comparatur. non enim ad saturitatem iustitiae, cum
hinc exierit, quisque perueniet, nisi ad eam cum hic est
esuriendo et sitiendo cucurrerit; beati quippe qui esuriunt
et sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur.

Quamdiu ergo peregrinantes a domino per fidem
ambulamus, non per speciem — unde dictum est:
iustus ex fide uiuit — haec est nostra in ipsa peregrinatione
iustitia, ut ad illam perfectionem plenitudinemque
iustitiae, ubi in specie decoris eius iam plena et perfecta
caritas erit, nunc ipsius cursus rectitudine et perfectione tendamus
castigando corpus nostrum et seruituti subiciendo et
elemosynas in dandis beneficiis et dimittendis quae in nos
sunt commissa peccatis hilariter et ex corde faciendo et orationibus
indesinenter instando et haec faciendo in doctrina
sana, qua aedificatur fides recta, spes firma, caritas pura. haec [*] [*]

est nunc nostra iustitia, qua currimus esurientes et sitientes
ad perfectionem plenitudinemque iustitiae, ut ea postea saturemur.
unde dominus in euangelio cum dixisset: nolite
facere iustitiam uestram coram hominibus, ut
uideamini ab eis, ne istum nostrum cursum fine humanae
gloriae metiremur, non est in expositione iustitiae ipsius exsecutus
nisi tria ista: ieiunium, elemosynas, orationes; ieiunio
scilicet uniuersam corporis castigationem significans, elemosynis
omnem beneuolentiam et beneficientiam uel dandi uel
ignoscendi et oratione insinuans omnes regulas sancti desiderii:
ut quoniam in castigatione corporis frenatur concupiscentia,
quae non frenari, sed omnino esse non debet nec erit in illa
perfectione iustitiae, ubi nullum erit omnino peccatum, et
saepe in usu rerum etiam concessarum atque licitarum exserit
immoderationem, suam in ipsa uero beneficientia, qua iustus
consulit proximo, quaedam fiunt quae obsint, cum prodesse
putata sint, et aliquando per infirmitatem, uel cum minus
sufficitur necessitatibus aliorum uel parum in eis proficit,
quod benignitatis ac laboris impenditur, subrepit taedium, quo
fuscetur hilaritas, in qua datorem diligit deus, subrepit
autem tanto magis, quanto minus quisque, et tanto minus,
quanto magis profecerit — his atque huius modi consideratis
merito in oratione dicimus: dimitte nobis debita nostra,
sicut et nos dimittimus debitoribus nostris; si [*] [*]
tamen quod dicimus faciamus, ut uel ipsi etiam diligantur
inimici uel, si quisquam adhuc in Christo paruulus hoc nondum
facit, paenitenti tamen quod in eum quisque peccauit et
ueniam petenti ex intimo cordis ignoscat, si uult ut eius orationem
pater caelestis exaudiat.

In qua oratione si contentiosi esse nolimus, satis nobis
propositum speculum est ubi inspiciatur uita iustorum, qui
ex fide uiuunt et perfecte currunt, quamuis sine peccato
non sint. unde dicunt: dimitte nobis, quia nondum quo
curritur peruenerunt. hinc dicit apostolus: non quia iam
acceperim aut iam perfectus sim. fratres, ego me
non arbitror adprehendisse; unum autem quae
retro oblitus, in ea quae ante sunt extentus secundum
intentionem sequor ad palmam supernae
uocationis dei in Christo Iesu. quotquot ergo
perfecti, hoc sapiamus; id est: quotquot perfecte currimus,
hoc sapiamus, quod nondum perfecti sumus, ut illic
perficiamur, quo perfecte adhuc currimus, ut cum uenerit
quod perfectum est, quod ex parte est destruatur,
id est non iam ex parte sit, sed ex toto, quia fidei et spei iam
res ipsa, non quae credatur et speretur, sed quae uideatur
teneaturque, succedet, caritas autem, quae in his tribus maior
est, non auferatur, sed augeatur et impleatur contemplata
quod credebat et quod sperabat indepta. in qua plenitudine
caritatis praeceptum illud implebitur: diliges dominum
deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua [*] [*] [*] [*]

et ex tota mente tua. nam cum est adhuc aliquid carnalis
concupiscentiae, quod uel continendo frenetur, non omni modo
ex tota anima diligitur deus. non enim caro sine anima concupiscit,
quamuis caro concupiscere dicatur, quia carnaliter
anima concupiscit. tunc erit iustus sine ullo omnino peccato,
quia nulla lex erit in membris eius repugnans legi mentis
eius, sed prorsus toto corde, tota anima, tota mente
diliget deum, quod est primum summumque praeceptum.
cur ergo non praeciperetur homini ista perfectio. quamuis eam
in hac uita nemo habeat? non enim recte curritur, si quo currendum
est nesciatur. quomodo autem sciretur, si nullis praeceptis
ostenderetur? sic ergo curramus, ut conprehendamus.
omnes enim qui recte currunt, conprehendent, non sicut in
agone theatrico omnes quidem currunt, sed unus
accipit palmam. curramus credendo, sperando, desiderando;
curramus corpus castigando et elemosynas in bonis dandis
malisque ignoscendis hilariter et ex corde faciendo et currentium
uires ut adiuuentur orando et sic audiamus praecepta
perfectionis, ne currere neglegamus ad plenitudinem caritatis.

His praemissis ea testimonia quae posuit iste
cui respondemus, tamquam nos ea protulerimus, diligenter
audiamus. \'in Deuteronomio: tu autem perfectus eris
coram domino deo tuo; item illic: et non erit inconsummatus
in filiis Israel; item saluator in euangelio:
estote perfecti, quia pater uester qui in
caelis est perfectus est; item apostolus ad Corinthios [*] [*]
secunda: de cetero, fratres, gaudete, perfecti estote;
item ad Colossenses: corripientes omnem hominem et
docentes in omni sapientia, ut exhibeamus omnem
hominem perfectum in Christo; item ad Philippenses:
omnia facite sine murmuratione et haesitatione,
ut sitis inreprehensibiles et simplices sicut filii
dei inmaculati; item ad Ephesios: benedictus deus
et pater domini nostri Iesu Christi, qui benedixit
nos in omni benedictione spiritali in caelestibus
in Christo, sicut elegit nos in ipso ante constitutionem
mundi, ut essemus sancti et inmaculati in
conspectu eius; item ad Colossenses: et uos cum
essetis aliquando alienati et inimici sensus eius
in operibus malis, nunc autem reconciliati in corpore
carnis eius per mortem eius, exhibete uos
sanctos et inmaculatos et inreprehensibiles; item
ad Ephesios: ut exhiberet ipse sibi gloriosam ecclesiam
non habentem maculam aut rugam aut
aliquid huius modi, ut sit sancta et inmaculata;
item ad Corinthios prima: sobrii estote et iusti et
nolite peccare; item in epistula sancti Petri: propter
quod succincti lumbos mentis uestrae, sobrii
perfecte sperate in eam quae offertur uobis gratiam,
quasi filii oboedientiae, non configurati
prioribus ignorantiae uestrae concupiscentiis, [*] [*] [*]
sed secundum eum qui uocauit uos sanctum et
ipsi sancti in omni conuersatione sitis, quia scriptum
est: sancti eritis, quia ego sanctus sum.
unde et beatus Dauid dicit: domine, quis habitabit in
tabernaculo tuo? aut quis requiescet in monte
sancto tuo? qui ingreditur sine macula et operatur
iustitiam; et alibi: et ero inmaculatus cum
eo; et alibi: beati inmaculati in uia, qui ambulant
in lege domini; item apud Salomonem: diligit dominus
sancta corda; accepti sunt autem illi omnes inmaculati\'.
horum testimoniorum aliqua currentes exhortantur,
ut perfecte currant, aliqua ipsum finem commemorant, quo
currendo pertendant. ingredi autem sine macula non absurde
etiam ille dicitur, non qui iam perfectus est, sed qui ad ipsam
perfectionem inreprehensibiliter currit, carens criminibus damnabilibus
atque ipsa peccata uenialia non neglegens mundare
elemosynis. ingressum quippe, hoc est iter nostrum, quo tendimus
ad perfectionem, munda mundat oratio; munda est
autem oratio, ubi ueraciter dicitur: dimitte nobis, sicut
et nos dimittimus, ut, dum non reprehenditur quod non
imputatur. sine reprehensione, hoc est sine macula noster ad
perfectionem cursus habeatur, in qua perfectione, cum ad eam
uenerimus, iam non sit omnino quod ignoscendo mundetur. [*] [*]