De Patientia (21-25)

Quodsi eam exagitat et inflammat fallacibus
uisis et suasionibus inmundus et diabolicus spiritus et maligna
conspiratione sociatus efficit hominis uoluntatem uel
errore dementem uel adpetitu cuiuslibet mundanae delectationis
ardentem quaecumque uidentur intolerabilia mirabiliter
sustinere, non tamen ideo etiam uoluntas mala sine instigatione
alterius inmundi spiritus sicut uoluntas bona sine adiutorio
sancti spiritus non potest esse. nam esse posse [*] [*]
uoluntatem malam etiam sine aliquo spiritu uel seducente uel incitante
in ipso diabolo satis ostenditur. qui per nullum alium
diabolum propria uoluntate factus diabolus inuenitur. uoluntas
itaque mala siue cupiditate rapiatur siue timore reuocetur
siue laetitia diffundatur siue tristitia contrahatur atque in his
omnibus perturbationibus animi quaecumque sunt aliis uel
alio tempore grauiora contemnat et perferat. potest et sine
alterius spiritus instinctu se ipsa seducere et defectu a superioribus
in inferiora lapsando, quanto iucundius aestimauerit.
quod adipisci adpetit uel amittere metuit uel adeptum
gaudet uel amissum dolet, tanto tolerabilius pro eo ferre,
quod sibi minus est ad patiendum quam illud ad fruendum.
quidquid enim illud est, ex creatura est, cuius nota uoluntas
est. quodam modo enim familiari contactu atque conexu ad
experiendam eius suauitatem adiacet amanti creaturae amata
creatura.

Voluptas autem creatoris, de qua scriptum est:
et torrente uoluptatis tuae potabis eos, longe alterius
generis est; neque enim, sicut nos, creatura est. nisi
ergo amor eius detur inde nobis, non est, unde esse possit
in nobis. ac per hoc uoluntas bona, qua diligitur deus, in
homine non potest esse, nisi in quo deus operatur et
uelle. haec igitur uoluntas bona, id est uoluntas deo fideliter [*] [*]
subdita, uoluntas sanctitate superni ardoris accensa, uoluntas,
quae diligit deum et proximum propter deum, siue amore,
de quo respondet apostolus Petrus: domine, tu scis quia
amo te, siue timore, de quo dicit apostolus Paulus: in
timore et tremore uestram ipsorum salutem operamini,
siue gaudio, de quo dicit: spe gaudentes, in
tribulatione patientes, siue tristitia, qualem se dicit
habuisse magnam pro fratribus suis, quaecumque amara et
aspera sufferat, caritas dei est, quae omnia tolerat, quae
non diffunditur in cordibus nostris, nisi per spiritum
sanctum, qui datus eat nobis.

Vnde nequaquam dubitante pietate sicut caritas
sancte amantium, ita patientia pie tolerantium dei donum est.
neque enim scriptura diuina fallit aut fallitur, quae non solum
in ueteribus libris habet huius rei testimonia, cum deo dicitur:
patientia mea tu es, et: ab ipso est patientia mea, et
ubi alius propheta dicit accipere nos spiritum fortitudinis,
uerum etiam in apostolicis litteris legitur: quia uobis donatum
est pro Christo non solum ut credatis in eum,
sed ut etiam patiamini pro eo. non ergo quasi de proprio
faciat animum elatum quod sibi audit esse donatum.

Si quis autem non habens caritatem, quae pertinet ad
unitatem spiritus et uinculum pacis, quo catholica ecclesia
congregata conectitur, in aliquo schismate constitutus, ne [*] [*]

Christum neget, patitur tribulationes, angustias, famem, nuditatem,
persecutionem, pericula, carceres, uincula, tormenta,
gladium uel flammas uel bestias uel ipsam crucem timore
gehennarum et ignis aeterni, nullo modo ista culpanda sunt,
immo uero et hic laudanda patientia est. non enim dicere
poterimus melius ei fuisse, ut Christum negando nihil eorum
pateretur, quae passus est confitendo, sed existimandum est
fortasse tolerabilius ei futurum iudicium, quam si Christum
negando cuncta illa uitaret, ut illud, quod ait apostolus: si
tradidero corpus meum ut ardeam, caritatem autem
non habeam, nihil mihi prodest, nihil [mihi] prodesse
intellegatur ad regnum caelorum obtinendum, non ad extremi
iudicii tolerabilius supplicium subeundum.

Sed merito quaeri potest, utrum et ista patientia
donum dei sit, an uiribus tribuenda sit uoluntatis
humanae, qua quisque ab ecclesia separatus non pro errore.
qui eum separauit, sed pro ueritate sacramenti seu uerbi,
quae apud eum remansit, timore poenarum aeternarum poenas
patitur temporales. cauendum est enim, ne forte, si dei donum
istam patientiam dixerimus, hi quibus inest etiam ad regnum
dei pertinere credantur; si autem illam donum dei esse negauerimus,
cogamur fateri sine adiutorio et munere dei in uoluntate
hominis esse posse aliquid boni. neque enim hoc non
est bonum, ut credat homo aeterno supplicio se esse [*] [*]
puniendum, si negauerit Christum et pro ista fide qualecumque supplicium
perferat et contemnat humanum.

Proinde sicut negandum non est etiam hoc esse donum
dei, ita intellegendum est alia esse dei dona filiorum illius
Hierusalem, quae sursum libera est mater nostra.

Haec sunt enim quodam modo hereditaria, in quibus
sumus heredes dei, coheredes autem Christi; alia
uero, quae possunt accipere etiam filii concubinarum, quibus
iudaei carnales et schismatici uel haeretici conparantur. quamuis
enim scriptum est: eice ancillam et filium eius; neque
enim heres erit filius ancillae cum filio meo
Isaac, et Abrahae dixit deus: in Isaac uocabitur tibi
semen, quod sic est apostolus interpretatus, ut diceret: id
est non qui filii carnis, hi filii dei, sed filii promissionis
deputantur in semine, ut intellegeremus semen Abrahae
secundum Isaac propter Christum ad dei filios pertinere, qui
sunt corpus Christi et membra, id est ecclesia dei una, uera,
germana, catholica, tenens piam fidem, non eam, quae per elationem
uel timorem, sed eam, quae per dilectionem operatur:
tamen etiam filios concubinarum quando a filio suo Isaac
dimisit Abraham, nonnulla eis largitus est munera, ne relinquerentur
omni modo inanes, non ut tenerentur heredes. sic
enim legimus: dedit autem Abraham omnem censum [*] [*] [*] [*]
suum Isaac filio suo; et filiis concubinarum suarum
dedit Abraham munera et dimisit eos ab Isaac filio
suo. si ergo filii sumus liberae Hierusalem, alia dona exheredatorum,
alia intellegamus heredum. hi enim heredes
sunt, quibus dicitur: non enim accepistis spiritum seruitutis
iterum in timorem, sed accepistis spiritum
adoptionis filiorum, in quo clamamus: abba pater.

XXVIII!. 26. Clamemus ergo spiritu caritatis et, donec
ueniamus ad hereditatem, in qua semper maneamus, liberali
amore simus, non seruili timore patientes; clamemus, quamdiu
pauperes sumus, donec illa hereditate ditemur. magna
quippe inde pignora accepimus, quod ad nos ditandos pauper
factus est Christus, quo in supernas diuitias exaltato missus
est, qui sancta desideria nostris cordibus inspiraret spiritus
sanctus. horum pauperum adhuc credentium, nondum contemplantium,
adhuc sperantium, nondum tenentium, adhuc
desiderio suspirantium, nondum felicitate regnantium, adhuc
esurientium et sitientium, nondum satiatorum: horum ergo
pauperum patientia non peribit in aeternum, non quia
et illic patientia erit, ubi quod toleretur non erit, sed non
peribit\' dictum est, quia infructuosa non erit. fructum autem
habebit aeternum, ideo non peribit in aeternum. quisquis enim
laborat inaniter, cum eum spes fefellerit, propter quam [*] [*]

laborabat, merito dicit: perdidi tantum laborem; quisquis uero
ad sui laboris promissa peruenerit, gratulans dicit: non perdidi
laborem meum. dicitur ergo labor non perisse, non quia
manet perpetuus, sed quia non est inaniter fusus. sic et patientia
pauperum Christi, sed ditandorum heredum Christi
non peribit in aeternum, non quia et illic patienter ferre
iubebimur, sed quia pro his quae hic patienter pertulimus,
aeterna beatitudine perfruemur. non dabit finem sempiternae
felicitati, qui donat temporalem patientiam uoluntati, quia
utrumque munus donatae donatum est caritati amen. [*] [*]