De Opere Monachorum (36-40)

Quae cum ita sint, sine me paululum, sancte
frater — dat enim mihi dominus per te magnam fiduciam
— eos ipsos adloqui filios et fratres nostros, quos noui
quanta nobiscum dilectione parturias, donec in eis apostolica
disciplina formetur. o serui dei, milites Christi, itane dissimulatis
callidissimi hostis insidias, qui bonam famam uestram,
tam bonum Christi odorem, ne dicant animae bonae: post
odorem ungentorum tuorum curremus, et sic laqueos
eius euadant, omni modo cupientes obscurare putoribus suis,
tam multos hypocritas sub habitu monachorum usquequaque
dispersit, circumeuntes prouincias, nusquam missos, nusquam
fixos, nusquam stantes, nusquam sedentes. alii membra martyrum,
si tamen martyrum, uenditant; alii fimbrias et phylacteria
sua magnificant; alii parentes uel consanguineos suos
in illa uel in illa regione se audisse uiuere et ad eos pergere
mentiuntur. et omnes petunt, omnes exigunt aut sumptus
lucrosae egestatis aut simulatae pretium sanctitatis, cum interea
in malis factis suis ubicumque deprehensi fuerint uel quoquo
modo innotuerint, sub generali nomine monachorum uestrum [*] [*]
propositum blasphematur, tam bonum, tam sanctum, quod in
Christi nomine cupimus, sicut per alias terras, sic per totam
Africam pullulare. nonne ergo inflammamini zelo dei? nonne
calescit cor uestrum intra uos, et in meditatione uestra
exardescit ignis, ut istorum mala opera bonis operibus persequamini,
ut eis anputetis occasionem turpium nundinarum,
quibus existimatio uestra laeditur et infirmis offendiculum
ponitur? miseremini ergo et conpatimini et ostendite hominibus
non uos in otio facilem uictum, sed per angustam et
artam uitam huius propositi regnum dei quaerere. eadem uobis
causa est, quae apostolo fuit, ut amputetis occasionem his.
qui quaerunt occasionem, ut qui illorum putoribus praefocantur.
in odore uestro bono reficiantur.

Non alligamus onera grauia et uestris umeris
inponimus, quae nos digito adtingere nolumus. quaerite et
cognoscite labores occupationum nostrarum et in aliquibus
nostrorum etiam corporum infirmitates et ecclesiarum, quibus
seruimus, talem iam consuetudinem, ut nos ad illa opera, ad
quae uos hortamur, uacare non sinant. quamquam enim
dicere possumus: quis militat suis stipendiis umquam?
quis plantat uineam et de fructu eius non edet? quis
pascit gregem et de lacte gregis non percipit? tamen [*] [*]
dominum Iesum, in cuius nomine securus haec dico, testem
inuoco super animam meam, quoniam, quantum ad meum
adtinet commodum, multo mallem per singulos dies certis
horis, quantum in bene moderatis monasteriis constitutum
est, aliquid manibus operari et ceteras horas habere ad legendum
et orandum aut aliquid de diuinis litteris agendum
liberas, quam. tumultuosissimas perplexitates causarum alienarum
pati de negotiis saecularibus uel iudicando dirimendis
uel interueniendo praecidendis: quibus nos molestiis idem adfixit
apostolus non utique suo, sed eius qui per eum loquebatur
arbitrio, quas tamen ipsum perpessum fuisse non legimus.
aliter enim se habebant apostolatus eius discursus. nec dixit:
saecularia igitur iudicia si habueritis, ad nos deferte
aut nos constituite ad iudicandum, sed eos, qui contemptibiles
sunt in ecclesia, hos, inquit, collocate? ad reuerentiam
uobis dico. sic non est inter uos quisquam
sapiens, qui possit inter fratrem suum iudicare? sed
frater cum fratre iudicatur, et hoc apud infideles?
sapientes ergo qui in locis consistebant fideles et sanctos,
non qui hac atque hac propter euangelium discurrebant,
talium negotiorum examinatores esse uoluit. unde numquam
de illo scriptum est, quod aliquando talibus uacuit, a quibus [*] [*]
nos excusare non possumus, etiamsi contemptibiles simus,
quia et hos conlocari uoluit, si sapientes defuissent, potius
quam ut negotia christianorum deferrentur in forum. quem
tamen laborem non sine consolatione domini suscipimus pro
spe uitae aeternae, ut fructum feramus cum tolerantia. serui
enim sumus eius ecclesiae et maxime infirmioribus membris,
qualialibet in eodem corpore membra simus. omitto alias
innumerabiles ecclesiasticas curas, quas fortasse nemo credit,
nisi qui expertus est. non ergo alligamus onera grauia et
umeris uestris inponimus, quae nos digito non tangimus,
quandoquidem si officii nostri salua ratione possemus —
uidet ille, qui probat corda nostra —, mallemus haec agere,
quae ut agatis hortamur, quam ea quae nos agere cogimur.
sane omnibus et nobis et nobis pro nostro gradu et officio
laborantibus et arta uia est in labore et aerumna et tamen
in spe gaudentibus iugum eius lene est et sarcina lenis, qui
nos uocauit ad requiem, qui prior transitum fecit a conualle
plorationis, ubi nec ipse sine pressuris fuit. si fratres, si
filii nostri estis, si conserui uel potius in Christo serui uestri
sumus, audite quae monemus, agnoscite quae praecipimus,
sumite quae dispensamus. si autem pharisaei sumus alligantes
onera grauia et inponentes humeris uestris, quae dicimus
facite, etiamsi quae facimus inprobatis. nobis autem mini
mum est, ut a nobis diiudicemur aut ab humano die.
quam germana caritate sit nobis cura de uobis, ille inspiciat, [*] [*]
qui dedit quod inspiciendum eius oculis offeramus. postremo
quod uultis sentite de nobis: Paulus apostolus uobis praecipit
et obsecrat in domino, ut cum silentio, id est quieti et
oboedienter ordinati, operantes uestrum panem manducetis.
nec de illo, ut arbitror, aliquid mali creditis et in illum, qui
per eum loquitur, credidistis.

Haec, mi carissime et in Christi uisceribus uenerande
frater Aureli, quantum donauit ut possem, qui per
te mihi iussit ut facerem, de opere monachorum non distuli
scribere, maxime curans, ne boni fratres apostolicis praeceptis
oboedientes a pigris et inoboedientibus etiam praeuaricatores
euangelii dicerentur: ut qui non operantur, saltem illos qui
operantur sibi anteponendos esse non dubitent. ceterum quis
ferat homines contumaces saluberrimis apostoli monitis resistentes,
non sicut infirmiores tolerari, sed sicut sanctiores
etiam praedicari, ut monasteria doctrina saniore fundata gemina
inlecebra corrumpantur, et dissoluta licentia uacationis
et falso nomine sanctitatis? sciant ergo etiam ceteri fratres
et filii nostri, qui fauere talibus et huius modi praesumptionem
per ignorantiam defendere consuerunt, se potissimum
corrigendos, ut illi corrigi possint, non ut infirmentur benefacere.
sane in eo, quod semis dei prompte atque alacriter
necessaria subministrant, non solum non reprehendimus, sed
etiam suauissime amplectimur, sed ne peruersa misericordia
magis eorum futurae uitae noceant quam praesenti subueniant. [*] [*]

Minus enim peccatur, si non laudetur peccator in
desideriis animae suae et qui iniqua egerit benedicatur.

Quid autem iniquius quam uelle sibi obtemperari
a minoribus et nolle obtemperare maioribus? apostolo dico,
non nobis, in tantum, ut etiam comam nutriant: unde ille
nec disputari omnino uoluit dicens: si quis autem uult
contentiosus esse, nos talem consuetudinem non habemus
neque ecclesiae dei. hoc autem praecipio: ut
scilicet non disserentis sollertia requiratur, sed praecipientis
auctoritas attendatur. nam et hoc quo pertinet, quaeso, tam
aperte contra apostoli praecepta comari? an ita uacandum est,
ut nec tonsores operentur? an quia euangelicas uolucres imitari
se dicunt, quasi depilari timent, ne uolare non possint?
uereor in hoc uitium plura dicere propter quosdam crinitos
fratres, quorum praeter hoc multa et paene omnia ueneramur.
sed quo magis eos in Christo diligimus, eo sollicitius admonemus.
neque enim metuimus, ne humilitas eorum respuat
admonitionem nostram, quandoquidem et nos a talibus, ubi
forte titubamus aut aberramus, cupimus admoneri. hoc ergo
admonemus tam sanctos uiros, ne stultis uanorum argumentationibus
moueantur et eos in hac peruersitate imitentur,
quibus sunt in ceteris longe dissimiles. illi enim uenalem [*] [*]
circumferentes hypocrisin timent, ne uilior habeatur tonsa
sanctitas quam comata, ut uidelicet qui eos uidet, antiquos
illos quos legimus cogitet, Samuelem et ceteros, qui non
tondebant. nec cogitant quid intersit inter illud propheticum
uelamentum et hanc euangelii reuelationem, de qua dicit apostolus:
cum transieris ad Christum, auferetur uelamen.
quod enim significat uelamen interpositum inter
faciem Moysi et aspectum populi Israhel, hoc significat illis
temporibus etiam coma sanctorum. nam idem apostolus etiam
comam pro uelamento esse dicit, cuius auctoritate isti urgentur.
aperte quippe ait: uir quidem si comatus sit,
ignominia est illi. ipsam ignominiam, inquiunt, suscipimus
merito peccatorum nostrorum, ad hoc obtendentes simulatae
humilitatis umbraculum, ut sub eo proponant uenalem
typhum; quasi apostolus superbiam doceat, cum dicit: omnis
uir orans aut prophetans uelato capite confundit
caput suum, et: uir quidem non debet uelare
caput, cum sit imago et gloria dei. qui ergo dicit
"non debet", nescit forte docere humilitatem. sed si hanc
ignominiam tempore euangelii, quod erat sacramentum tempore
prophetiae, pro humilitate isti appetunt, tondeant et
cilicio caput uelent. sed non erit tunc species illa uenalis,
quia Samson non cilicio, sed coma uelabatur.

Iam illud, si dici potest, quam luctuose ridiculum
est, quod rursus inuenerunt ad defensionem crinium [*] [*]
suorum. uirum, inquiunt, prohibuit apostolus habere comam;
qui autem se ipsos castrauerunt propter regnum
caelorum, iam non sunt uiri. o dementiam singularem!
merito qui hoc dicit, aduersus sanctae scripturae manifesta
praeconia consilio nefandae impietatis armatur et perseuerat
in itinere tortuoso et pestiferam doctrinam conatur inducere.
quia non est beatus uir qui non abiit in consilio inpiorum
et in uia peccatorum non stetit et in cathedra
pestilentiae non sedit. nam si in lege dei meditaretur
die ac nocte, illic inueniret ipsum apostolum Paulum, qui
certe summam castitatem professus dicit: uellem autem
omnes homines esse sicut me ipsum, et tamen se uirum
ostendit non solum ita uiuendo, sed etiam ita loquendo. ait
enim: cum essem paruulus, quasi paruulus loquebar,
quasi paruulus sapiebam, quasi paruulus cogitabam;
cum autem factus sum uir, euacuaui ea quae paruuli
erant. sed quid apostolum commemorem, cum de ipso domino
et saluatore nostro nesciant quid sentiant, qui haec
dicunt. nam de quo alio dicitur: donec occurramus omnes
in unitatem fidei et in agnitionem filii dei, in uirum
perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi.
ut ultra non simus paruuli iactati et circumlati omni
uento doctrinae in inlusione hominum, in astutia ad [*] [*]
machinationem erroris? qua inlusione isti decipiunt inperitos,
qua astutia et machinamentis inimici et ipsi circumferuntur
et in sua circumlatione cohaerentes sibi animos infirmorum
quodam modo rotare conantur, ut pariter nesciant ubi
sint. audierunt enim uel legerunt quod scriptum est: quicumque
in Christo baptizati estis, Christum induistis,
ubi non est iudaeus neque graecus, non seruus
neque liber, non masculus neque femina, et non intellegunt
secundum carnalis sexus concupiscentiam hoc esse
dictum, quia in interiore homine, ubi renouamur in nouitate
mentis nostrae, nullus sexus huius modi est. non ergo propterea
se negent uiros, quia masculino sexu nihil operantur.
nam et coniugati christiani, qui hoc operantur, non secundum
hoc utique christiani sunt, quod habent commune cum ceteris
non christianis et cum ipsis pecoribus. aliud est enim, quod
uel infirmitati conceditur uel mortali propagationi persoluitur;
aliud autem, quod ad capessendam incorruptam et aeternam
uitam fideli professione signatur. illud ergo, quod de non
uelando capite uiris praecipitur, in corpore quidem figuratur,
sed in mente agitur, ubi est imago et gloria dei. uerba ipsa
indicant. uir quidem, inquit, non debet uelare caput,
cum sit imago et gloria dei. ubi autem sit haec imago
ipse declarat, cum dicit: nolite mentiri inuicem spoliantes
uos ueterem hominem cum actibus eius, induite
nouum, qui renouatur in agnitione dei [*] [*] [*] [*]
secundum imaginem eius, qui creauit eum. quis dubitet hanc
renouationem in mente fieri? sed et qui dubitat. audiat apertiorem
sententiam. eadem quippe admonens ita dicit alio loco:
sicut est ueritas in Iesu, deponere uos secundum
priorem conuersationem ueterem hominem, eum qui
corrumpitur secundum concupiscentias deceptionis.
renouamini autem spiritu mentis uestrae et induite
nouum hominem, eum qui secundum deum creatus
est. quid ergo? mulieres non habent hanc innouationem
mentis, ubi est imago dei? quis hoc dixerit? sed corporis
sui sexu non eam significant; propterea uelari iubentur. illam
quippe significant partem eo ipso, quo mulieres sunt, quae
concupiscentialis dici potest, cui mens dominatur, etiam ipsa
subdita deo suo, quando rectissime et ordinatissime uiuitur.
quod ergo est in uno homine mens et concupiscentia — illa
regit, haec regitur; illa dominatur, haec subditur — hoc in
duobus hominibus, uiro et muliere, secundum sexum corporis
figuratur. de quo sacramento loquens apostolus dicit uirum
non debere uelari, sed debere mulierem. tanto enim gloriosius
mens ad superiora promouetur, quanto diligentius ab inferioribus
concupiscentia cohibetur, donec totus homo cum ipso
etiam mortali nunc et fragili corpore in resurrectione nouissima
incorruptione atque inmortalitate induatur et absorbeatur
mors in uictoriam.