De Opere Monachorum (31-35)

Si enim urgeantur ex euangelio, ut nihil
reponant in crastinum, rectissime respondent: cur ergo ipse [*] [*]
dominus loculos habuit, ubi pecuniam collectam reponeret?
cur tanto ante fame inminente frumenta sanctis patribus missa
sunt? cur apostoli sic indigentiae sanctorum necessaria procurarunt,
ne deesset in posterum, ut beatissimus Paulus ad
Corinthios - in epistula scriberet: de collectis autem in
sanctos, sicut ordinaui ecclesiis Galatiae, ita et uos
facite. secundum unam sabbati unusquisque uestrum
apud se ponat thesaurizans quod ei placuerit, ut non,
cum uenero, tunc collectae fiant. cum autem aduenero,
quoscumque probaueritis, per epistulas hos mittam
perferre gratiam uestram in Hierusalem. quodsi
-dignum fuerit, ut et ego eam, mecum ibunt. haec et
alia multa copiosissime et uerissime proferunt. quibus respondemus:
uidetis ergo, quamuis dominus dixerit: nolite cogitare
in crastinum, non uos tamen his uerbis cogi, ut
nihil in crastinum reseruetis. cur ergo isdem uerbis uos cogi
dicitis, ut uacetis? cur exemplo uolatilia caeli non uobis
sunt ad nihil reseruandum et uultis, ut sint exemplo ad nihil
operandum?

Dicet aliquis: quid ergo prodest seruo dei, quod
prioribus actibus quos in saeculo habebat relictis ad hanc
spiritalem uitam militiamque conuertitur, si adhuc eum
oportet tamquam opifices exercere negotia? quasi uero facile
possit uerbis explicari, quantum prosit, quod dominus diuiti [*] [*] [*] [*]
consilium capiendae uitae aeternae requirenti ait, ut faceret,
si uellet esse perfectus, ut uenditis, quae habebat, et indigentiae
pauperum distributis eum sequeretur. aut quisquam tam
expedito cursu secutus est dominum quam ille, qui ait: non
in uacuum cucurri nec in uacuum laboraui? qui tamen
opera ista et praecepit et fecit. haec nobis tanta auctoritas
doctis et informatis sufficere debuit [ad exemplum] et relinquendi
pristinas facultates et manibus operandi. sed et nos ab ipso
domino adiuti possumus fortasse utcumque cognoscere etiam sic
operantibus seruis dei priora tamen negotia reliquisse quid prosit.
si enim ad hanc uitam ex diuite quisque conuertitur et nulla
infirmitate corporis inpeditur, itane desipimus a sapore Christi,
ut non intellegamus quantus prioris superbiae tumor sanetur,
cum circumcisis superfluis, quibus ante animus exitiabiliter
inflabatur, ad modica quae restant huic uitae naturaliter
necessaria etiam opificis humilitas minime recusetur? si autem
ad hanc uitam ex paupertate conuertitur, non putet id se
agere quod agebat, si ab amore uel augendae quantulaecumque
rei priuatae iam non quaerens quae sua sunt, sed quae Iesu
Christi ad communis uitae se transtulit caritatem in eorum
societate uicturus, quibus est anima una et cor unum in deo.
ita ut nemo dicat aliquid proprium, sed sint illis omnia [*] [*]
communia. si enim huius terrenae rei publicae antiqui principes
praeclarissimo litteratorum suorum eloquio praedicari
solent, quod rem communem uniuersi populi suae ciuitatis
priuatis suis rebus sic anteponebant, ut quidam eorum Africa
edomita triumphator quid nubenti filiae daret non habuerit,
nisi ex senatus consulto de publico dotaretur: quo animo
esse debet in republica sua ciuis aeternae illius ciuitatis
Hierusalem caelestis, nisi ut illud ipsum, quod propriis manibus
elaborat, in commune cum fratre et, si quid ei defuerit, de
communi suppleat, dicens cum illo, cuius praeceptum exemplumque
secutus est: quasi nihil habentes et omnia
possidentes?

Quamobrem etiam illi, qui relicta uel distributa siue
ampla siue qualicumque opulentia inter pauperes Christi pia
et salubri humilitate numerari uoluerunt, si corpore ita ualent
et ab ecclesiasticis occupationibus uacant — quamquam eis
tam magnum animi sui documentum adferentibus et eiusdem
societatis indigentiae de his rebus, quas habebant, uel plurimum
uel non parum conferentibus uicem sustentandae uitae
eorum res ipsa communis et fraterna caritas debeat —, tamen,
si et ipsi manibus operentur, ut pigris ex uita humiliore et
ob hoc exercitatiore uenientibus auferant excusationem, multo
misericordius agunt, quam cum omnia sua indigentibus diuiserunt.
quod quidem si nolint, quis audeat cogere? quibus [*] [*] [*]

tamen inuenienda sunt opera in monasterio etiamsi a corporali
functione liberiora, sed uigilanti administratione curanda, ut
nec ipsi panem suum, quoniam communis iam factus est.
gratis manducent. nec adtendendum est, in quibus monasteriis
uel in quo loco indigentibus fratribus quisque id quod habebat
inpenderit. omnium enim christianorum una respublica est.
et ideo quisquis christianis necessaria ubilibet erogauerit,
ubicumque etiam ipse quod sibi necessarium est accipit, de
Christi accipit, quia ubicumque et ipse talibus dedit, quis
nisi Christus accepit? illi autem, qui etiam praeter istam
sanctam societatem uitam labore corporis transigebant, ex
quorum numero plures ad monasteria ueniunt, quia et in
ipso humano genere plures sunt, si nolunt operari, nec manducent.
neque enim propterea christiana militia ad pietatem
diuites humiliantur, ut pauperes ad superbiam extollantur.
nullo modo enim decet, ut in ea uita, ubi senatores fiant
laboriosi, ibi fiant opifices otiosi, et quo ueniunt relictis
deliciis suis qui fuerant praediorum domini, ibi sint rustici
delicati.

At enim dominus ait: nolite solliciti esse
animae quid manducetis neque corpori quid uestiamini.
recte, quoniam supra dixerat: non potestis deo
seruire et mamonae. qui enim propter hoc euangelium
praedicat, ut habeat unde manducet et unde uestiatur, simul
se putat et deo seruire, quia euangelium praedicat, et [*] [*]
mamonae, quia propter ista necessaria praedicat: quod dominus
dicit fieri non posse. ac per hoc ille, qui propter ista euangelium
praedicat, non deo, sed mamonae seruire conuincitur,
etsi deus illo ad aliorum prouectum, quomodo ipse nescit,
utatur. nam huic sententiae subiungit dicens: ideo dico
uobis: nolite solliciti esse animae quid manducetis
neque corpori quid uestiamini, non ut ista.non procurent,
quantum necessitatis est unde honeste potuerint, sed ut non
ista intueantur et propter ista faciant quidquid in euangelii
praedicatione facere iubentur. eam quippe intentionem quare
quid fiat, oculum uocat: unde paulo superius loquebatur, ut
ad hoc descenderet, et dicebat: lucerna corporis tui est
oculus tuus. si oculus tuus simplex fuerit, totum
corpus tuum lucidum erit; si uero oculus tuus nequam
fuerit, totum corpus tuum tenebrosum erit, id est:
talia erunt facta tua, qualis fuerit intentio tua, cur ea facias.
et ad hoc enim ut ueniret, supra de elemosynis praeceperat
dicens: nolite condere uobis thesauros in terris, ubi
aerugo et tinea exterminat et ubi fures effodiunt
et furantur; recondite uero uobis thesauros in caelo,
ubi neque tinea neque robigo exterminat, ubi fures
non perfodiunt et furantur. ubi enim erit thesaurus
tuus, ibi erit et cor tuum. deinde subiunxit: lucerna [*] [*]
corporis tui est oculus tuus, ut illi scilicet, qui elemosynas
faciunt, non ea faciant intentione, ut uel hominibus
uelint placere uel in terra sibi quaerant rependi quod faciunt.
unde et apostolus cum Timotheo diuites monendos praeciperet.
facile, inquit, tribuant, communicent, thesaurizent sibi
fundamentum bonum in futurum, ut adprehendant
ueram uitam. cum ergo in futuram uitam direxerit oculum
dominus elemosynas facientium et in caelestem mercedem, ut
possint et ipsa facta esse lucida, cum simplex oculos fuerit
— in illam quippe nouissimam retributionem ualet, quod et
alibi ait: qui uos excipit, me excipit; et qui me excipit,
excipit eum qui me misit. qui excipit prophetam in
nomine prophetae, mercedem prophetae . accipiet; et
qui excipit iustum in nomine iusti, mercedem iusti
accipiet. et qui potum dederit uni ex istis minimis
calicem aquae frigidae tantum in nomine discipuli,
amen dico uobis, non peribit merces eius — ne forte
correpto oculo eorum qui necessaria inpendunt indigentibus
et prophetis et iustis et discipulis domini ipsorum oculus
deprauaretur in quos ista fierent, ut propter ista accipienda
uellent Christo militare, nemo, inquit, potest duobus
dominis seruire. et paulo post, non potestis, inquit, deo [*] [*]
seruire et mamonae, statimque contexuit: ideo dico uobis,
nolite solliciti esse animae quid manducetis neque
corpori quid uestiamini.

Et quod sequitur de uolatilibus caeli et de liliis agri,
ad hoc dicit, ne quisquam deum putet seruorum suorum
necessaria non curare, cum eius sapientissima prouidentia
usque ad ista creanda et gubernanda perueniat. neque enim
non ipse pascit et uestit etiam eos, qui manibus operantur.
sed ne christianam militiam ad hoc detorqueant, ut ista
conquirant, hoc seruos suos dominus praemonet, ut in eo
ministerio, quod sacramento eius debetur, non ista, sed regnum
eius et iustitiam cogitemus: et haec omnia adponentur
nobis siue per manus operantibus siue infirmitate corporis
inpeditis siue ipsius militiae tali occupatione destrictis, ut
nihil aliud agere ualeamus.

Neque enim quia dixit deus: inuoca me in die
tribulationis, et eximam te, et glorificabis me, propterea
non debuit fugere apostolus et per murum in sportam submitti,
ut manus persequentis euaderet, sed expectare potius,
ut conprehenderetur et eum sicut tres pueros de mediis
ignibus liberaret. aut propter hoc nec dominus dicere debuit:
si uos persecuti fuerint in una ciuitate, fugite in
aliam, quia ipse dixit: si quid petieritis in nomine meo,
dabitur uobis. sicut ergo quisquis fugientibus persecutionem [*] [*]
discipulis Christi obiceret huius modi quaestionem, cur non
stetissent potius et inuocato deo per eius mirabilia sic eruerentur
ut Danihel a leonibus, ut Petrus ex uinculis, responderent
non se oportuisse temptare deum, sed tunc eum talia
si uellet esse facturum, cum ipsi quid facerent non haberent;
cum uero eis fugam in potestatem dedisset, etiamsi per illam
liberantur, non nisi ab ipso liberari: sic etiam dei seruis
uacantibus et ualentibus exemplo et praecepto apostolico
manibus suis uictum transigere, si quis euangelio mouerit
quaestionem de uolatilibus caeli, quae non seminant neque
metunt neque congregant in apothecas, et de liliis agri, quia
non laborant neque nent, facile respondebunt: si et nos per
aliquam uel infirmitatem uel occupationem non possimus
operari, sic nos ille pascet et uestiet, quemadmodum aues et
lilia, quae nihil operantur huius modi, cum autem possumus,
non debemus temptare deum nostrum, quia et hoc, quod
possumus, eius munere possumus et, cum hinc uiuimus, illo
largiente uiuimus, qui largitus est, ut possimus. et ideo de
istis necessariis solliciti non sumus, quia, cum haec possumus
agere, ille nos pascit et uestit, a quo pascuntur bomines
atque uestiuntur; cum uero haec non possumus agere, idem
ipse nos pascit et uestit, a quo aues pascuntur et lilia [*] [*]
uestiuntur, quoniam nos pluris sumus illis. quapropter in ista
militia nostra nec in crastinum cogitamus, quia non propter
ista temporalia, quo pertinet crastinus, sed propter illa
sempiterna, ubi semper hodiernus est, nos illi probauimus,
ut ei nullis negotiis saecularibus inplicati placeamus.