De Opere Monachorum (11-15)

Et sequitur et adiungit, ne forte quisquam arbitretur
ideo non eum accepisse, quia illi non dederant: non
autem scripsi haec, ut ita fiant in me; bonum est
mihi magis mori quam gloriam meam quisquam
inanem faciat. quam gloriam? nisi quam habere uoluit
apud deum, in Christo conpatiens infirmis, sicut mox apertissime
dicturus est. si enim euangelizauero, inquit, non
est mihi gloria; necessitas enim mihi incumbit,
id est sustentandae huius uitae. uae enim mihi erit, inquit,
si non euangelizauero, id est malo meo non euangelizabo,
quia fame cruciabor et unde uiuam non habebo.
nam sequitur et dicit: si enim uolens hoc facio, merc
e d e m habeo. uolentem se dicit facere, sine ulla uitae
huius fulciendae necessitate conpulsus facit, et ob hoc habere
mercedem, utique apud deum gloriae sempiternae. si autem
inuitus, inquit, dispensatio mihi credita est, id est
si necessitate transigendae huius uitae inuitus cogor euangelizare,
dispensatio mihi credita est, ut scilicet ei
dispensatione mea, quia Christum, quia ueritatem praedico,
quamuis ex occasione, quamuis mea quaerens, quamuis terreni
emolumenti necessitate conpulsus, alii proficiant, ego autem
mercedem apud deum gloriosam illam sempiternamque non [*] [*]
habeam. quae ergo mihi, inquit, merces erit? interrogans
dixit; propterea suspendenda est pronuntiatio, donec respondeat.
quod ut facilius intellegatur, tamquam nos eum interrogemus:
quae ergo tibi merces erit, apostole, quando mercedem
istam terrenam etiam euangelistis bonis debitam non
propter hoc euangelizantibus, sed tamen consequentem et
oblatam ex domini ordinatione sumentibus tu non accipis?
quae ergo tibi merces erit? uide, quid respondeat. ut euangelizans,
inquit, sine sumptu ponam euangelium,
id est ut non sit credentibus sumptuosum euangelium, ne
putent ad hoc sibi euangelizari, ut id euangelistae quasi
uendere uideantur. et tamen redit etiam atque etiam, ut
ostendat, quid sibi iure dominico liceat et ipse non faciat.
ut non abutar, inquit, potestate mea in euangelio.

Iam uero quia infirmitati hominum conpatiens id
faciebat, audiamus sequentia. cum enim liber sim, inquit,
ex omnibus omnium me seruum feci, ut plures lucrifacerem:
his qui sub lege sunt quasi sub lege, cum
non sim ipse sub lege, ut eos qui sub lege erant
lucrifacerem; his qui sine lege sunt quasi sine lege,
cum sine lege dei non sim, sed sim in lege Christi,
ut lucrifacerem eos qui sine lege sunt. quod non [*] [*]
simulandi uersutia faciebat, sed conpatiendi misericordia, id est
non quasi ut se fingeret iudaeum, sicut nonnulli putauerunt,
quia legitima uetera Hierosolymis obseruauit. fecit enim hoc
secundum liberam et manifestam sententiam suam, in qua
dicit: circumcisus quis uocatus est? non adducat, id
est non sic uiuat, quasi praeputium adduxerit et id quod
nudauerat texerit, sicut alio loco dicit: circumcisio tua
praeputium facta est. secundum hanc ergo sententiam
suam, qua dicit: circumcisus quis uocatus est? non
adducat. in praeputio quis uocatus est? non circumcidatur,
fecit illa, quae non intellegentibus et parum adtendentibus
finxisse putatus est; iudaeus enim erat et circumcisus
uocatus; noluit adducere, id est noluit ita uiuere, ac
si circumcisus non esset. hoc enim iam in potestate habebat.
et sub lege quidem non erat sicut illi, qui eam seruiliter
operabantur, sed tamen in lege dei et Christi. non enim alia
erat lex illa et alia lex dei, sicut perditi Manichaei solent
dicere. alioquin si, cum illa fecit, finxisse putandus est, finxit
et paganum et sacrificauit idolis, quia dicit factum se fuisse
his qui sine lege sunt quasi sine lege, quos utique nonnisi
gentiles, quos paganos dicimus, uult intellegi. aliud ergo
esse sub lege, aliud in lege, aliud sine lege. sub lege carnales
iudaei; in lege spiritales et iudaei et christiani, unde illi [*] [*]
seruauerunt morem illum patrium, sed onera insolita credentibus
gentibus non inposuerunt; et ideo et illi circumcisi
sunt; sine lege autem gentes, quae nondum crediderunt,
quibus tamen se apostolus congruisse testatur per misericordem
conpassionem, non per uersipellem simulationem, id
est ut eo modo subueniret carnali iudaeo uel pagano, quo
modo sibi ipse, si hoc esset, subueniri uoluisset: portans
utique eorum infirmitatem in conpassionis similitudine, non
fallens in mendacii fictione, sicut continuo sequitur et dicit:
factus sum infirmis infirmus, ut infirmos lucrifacerem.
hinc enim loquebatur, ut etiam illa omnia diceret. sicut
ergo quod factus est infirmis infirmus, non erat mendacium,
sic et cetera illa superius. quam enim dicit infirmitatem
suam erga infirmos fuisse nisi conpatiendi eis in tantum,
ut, ne uideretur uenditor euangelii et uerbi dei cursum apud
inperitos in malam suspicionem decidens inpediret, nollet
accipere, quod iure dominico debebatur? quod si uellet, non
utique mentiretur, quia uere debebatur; et quia noluit, non
utique mentitus est. neque enim dixit non sibi deberi, sed
deberi ostendit et debito se usum non esse nec omnino uti
- uelle professus est, eo ipso factus infirmus, quo potestate sua
uti noluit, tam misericordi scilicet indutus affectu, ut cogitaret
quemadmodum secum agi uellet, si et ipse ita infirmaretur
ut posset de illis, per quos sibi euangelium praediearetur, si
eos uideret sumptus accipere, quasi mercimoniorum nundinas
suspicari.

De hac infirmitate sua dicit alio loco: facti [*] [*]
sumus paruuli in medio uestrum, tamquam si nutrix
foueat filios suos. nam eius circumstantia lectionis hoc
indicat. neque enim, inquit, aliquando in sermone adulationis
fuimus, sicut scitis, neque in occasione cupiditatis,
deus testis est, neque quaerentes ab hominibus
gloriam, neque a uobis neque ab aliis, cum possemus
oneri uobis esse ut Christi apostoli; sed facti sumus
paruuli in medio uestrum, tamquam si nutrix foueat
filios suos. quod ergo ad Corinthios dicit, habere se potestatem
apostolatus sui, sicut et ceteri apostoli, qua potestate
usum se non esse testatur, hoc etiam isto loco ad Thessalonicenses
ait: cum possemus oneri uobis esse ut Christi
apostoli, secundum quod dominus dicit: dignus est operarius
mercede sua. nam hinc eum dicere illud indicat.
quod supra posuit: neque in occasione cupiditatis, deus
testis est. per hoc enim quod iure dominico debebatur bonis
euangelistis, non propter hoc euangelizantibus, sed quaerentibus
regnum dei, ut haec omnia adponerentur eis, inueniebant
alii occasionem, de quibus idem dicit: neque enim isti deo
seruiunt, sed suo uentri. quibus hanc occasionem amputare
uolebat apostolus, ut etiam quod sibi iuste debebatur omitteret.
aperte quippe hoc ipse ostendit in secunda ad Corinthios.
ab aliis ecclesiis suppletas dicens necessitates suas. uenerat
enim, sicut adparet, ad tantam indigentiam, ut de longinquis
ecclesiis ei necessaria mitterentur, dum tamen ab eis, apud [*] [*]
quos erat, nihil tale acciperet. numquid peccatum, inquit,
feci me ipsum humiliando, ut uos exaltaremini, quoniam
gratis euangelium dei euangelizaui uobis? alias
ecclesias spoliaui accipiens stipendium ad uestram
ministrationem; et cum apud uos fuissem et egerem,
nemini grauis fui. nam id quod deerat mihi adinpleuerunt
fratres qui uenerunt a Macedonia, et in omnibus
ingrauate me in uobis custodiui et custodiam.
est ueritas Christi in me, quia gloria haec non infringetur
in me in regionibus Achaiae. quare? quia uos
non diligo? deus scit. quod autem facio et facturus
sum, ut amputem occasionem eorum qui uolunt occasionem,
ut in quo gloriantur, inueniantur sicut et
nos. de hac igitur occasione, quam hic dicit uelle se amputare,
uoluit intellegi quod ibi ait: neque in occasione cupiditatis,
deus testis est. et quod hic dixit: me ipsum humiliando,
ut uos exaltaremini, hoc in prima ad eosdem
Corinthios: factus sum infirmis infirmus, hoc ad Thessalonicenses:
factus sum paruulus in medio uestrum, tamquam
si nutrix foueat filios suos. proinde adtende
sequentia. ita, inquit, desiderantes uos placet inpertire
uobis non solum euangelium dei, uerum etiam animas [*] [*]
nostras; quoniam carissimi nobis facti estis. recordamini
enim, fratres, laborem nostrum et aerumnam,
nocte et die operantes, ne quem uestrum grauaremus:
hoc ergo superius ait: cum possemus oneri uobis esse
ut Christi apostoli. infirmorum enim periculis, ne falsis
suspicionibus agitati odissent quasi uenale euangelium, tam
quam paternis maternisque uisceribus tremefactus hoc. fecit.
sic etiam in Actibus apostolorum idem loquitur, cum a Mileto
mittens Ephesum uocasset inde presbyteros ecclesiae, quibus
inter multa, argentum, inquit, uel aurum uel uestem
nullius concupiui. ipsi scitis, quoniam necessitatibus
meis et eorum qui mecum fuerunt, hae manus
seruierunt. omnia ostendi uobis, quoniam sic laborantes
oportet iuuare infirmos, memores etiam
uerborum domini Iesu, quia ipse dixit: beatum est
magis dare quam accipere.

Hic fortasse aliquis dicat: si corporale opus operabatur
apostolus, unde uitam istam sustentaret, quod erat
ipsum opus et quando ei uacabat et operari et euangelium
praedicare? cui respondeo: puta me nescire; corporaliter tamen »
operatum esse et inde in carne uixisse, non utentem potestate,
quam dominus apostolis dederat, ut euangelium adnuntians
de euangelio uiueret, ea quae supra dicta sunt sine ulla dubitatione
testantur. neque enim aut uno loco aut breuiter dictum [*] [*]
est, ut possit cuiusuis astutissimi tergiuersatione in aliam
traduci peruertique sententiam. cum igitur tantae auctoritatis
tam magnis et crebris molibus contradicentium conteratur
aduersitas, quid a me quaerunt, uel quale opus faciebat uel
quando faciebat? unum scio, quia nec furta faciebat nec effractor
aut latro erat nec auriga aut uenator aut histrio nec
turpilucrus; sed innocenter et honeste quae apta sunt humanis
usibus operabatur, sicut sese habent opera fabrorum, structorum,
sutorum, rusticorum et his similia. neque enim
honestas ipsa reprehendit, quod reprehendit superbia eorum,
qui honesti uocari amant, sed esse non amant. non igitur
dedignaretur apostolus siue rusticanum aliquod opus adgredi
siue in opificum labore uersari. qui enim ait: sine offensione
estote Iudaeis et Graecis et ecclesiae dei,
quos in hac causa reuereri posset ignoro. si Iudaeos dixerint,
patriarchae pecora pauerunt; si Graecos, quos etiam paganos
dicimus, etiam philosophos multum sibi honorabiles sutores
habuerunt; si ecclesiam dei, homo ille iustus et ad testimonium
coniugalis semper mansurae uirginitatis electus, cui
desponsata erat uirgo Maria, quae peperit Christum, faber
fuit. quidquid horum ergo cum innocentia et sine fraude homines
operantur, bonum est. nam praecauet hoc et ipse apostolus,
ne quisquam ex necessitate sustentandae uitae in mala
opera delabatur. qui furabatur, inquit, iam non furetur;
magis autem laboret manibus suis bonum, ut habeat
unde tribuere cui opus est. hoc ergo scire sufficit, quia [*] [*]
et in ipso opere corporali id quod bonum est operabatur
apostolus.

Quando autem soleret operari, id est quibus
temporum spatiis, ne ab euangelizando inpediretur, quis possit
conprehendere ? sane quia et diurnis et nocturnis horis operabatur,
ipse non tacuit uerumtamen isti, qui tamquam multum
negotiosi et occupati de tempore operationis inquirunt,
quid agunt? numquid ipsi ab Hierusalem per circuitum usque
ad Illyricum terras euangelio repleuerunt? aut quidquid gentium
barbararum remansit adhuc obeundum et inplendum de
pace ecclesiae susceperunt? nouimus eos in quandam sanctam
societatem otiosissime congregatos. mirandam rem fecit
apostolus, qui reuera in tanta sollicitudine omnium ecclesiarum,
et propagatarum et propagandarum, ad eius curam
laboremque pertinentium etiam manibus operabatur; propterea
tamen, cum apud Corinthios esset et egeret, nemini quidem
eorum, apud quos erat, grauis fuit, sed plane quod illi deerat.
suppleuerunt fratres, qui uenerunt ex Macedonia.